اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
سحر از کوه خاور تیغ اسکندر چو شد پیدا
عیان شد رشحهٔ خون از شکاف جوشن دارا
هوش مصنوعی: صبحگاهان پرتو خورشید، همچون تیغ اسکندر از کوه‌های خاوری نمایان می‌شود و از شکاف‌های زره دارا، نشانه‌هایی از خون نمایان می‌گردد.
دم روح‌القدس زد چاک در پیراهن مریم
نمایان شد میان مهد زرین طلعت عیسی
هوش مصنوعی: زمانی که روح‌القدس دمید، چاکی در پیراهن مریم ایجاد شد و عیسی در مهدی با زنجیره‌ای طلایی ظاهر گشت.
میان روضهٔ خضرا روان شد چشمهٔ روشن
کنار چشمهٔ روشن برآمد لالهٔ حمرا
هوش مصنوعی: در باغ سبز، چشمه‌ای زلال و روشن به جریان افتاد و در کنار آن، لاله‌ای سرخ و زیبا شکوفا شد.
ز دامان نسیم صبح پیدا شد دم عیسی
ز جیب روشن فجر آشکارا شد کف موسی
هوش مصنوعی: از دامن نسیم صبح، دم عیسی نمایان شد و از جیب روشن فجر، کف موسی به روشنی آشکار گردید.
درافشان کرد از شادی فلک چون دیدهٔ مجنون
برآمد چون ز خاور طلعت خور چون رخ لیلا
هوش مصنوعی: فلک از شوق و شادی نور و درخشش خود را منتشر ساخت، همان‌طور که چشمان مجنون به تصویر لیلا می‌نگرد. همچنین، چون خورشید از سمت شرق طلوع می‌کند، زیبایی و نورش همچون چهرهٔ لیلاست.
مگر غماز صبح از بام گردون دیدشان ناگه
که پوشیدند چشم از غمزه چندین لعبت زیبا
هوش مصنوعی: شاید صبح زود از بالای آسمان آنها را دید که ناگهان چشمانشان را از زیبایی‌های این همه دختران دلربا پنهان کردند.
درآمد زاهد صبح از در دردی‌کش گردون
زدش بر کوه خاور بی‌محابا شیشه صهبا
هوش مصنوعی: زاهد صبح‌گاه از در خانه خارج شد و در حالی که تحمل دردهای زندگی را داشت، با شجاعت و بدون ترس، در میان کوه‌های شرقی به سمت دنیا و زیبایی‌های آن قدم گذاشت. در دستش جام شیشه‌ای شراب به چشم می‌خورد.
برآمد ترکی از خاور، جهان آشوب و غارتگر
به یغما برد در یک دم، هزاران لل لالا
هوش مصنوعی: ترکی از سمت شرق ظهور کرد و جهان را به هم ریخت و در یک لحظه هزاران خزانه و ثروت را به غارت برد.
نهنگ صبح لب بگشود و دزدیدند سر، پیشش
هزاران سیمگون ماهی در این سیمابگون دریا
هوش مصنوعی: صبح، نهنگ بزرگی دهانش را باز کرد و سرش را گرفتند، در حالی که هزاران ماهی نقره‌ای در این دریا که به رنگ سیم است، در برابرش شنا می‌کردند.
برآمد از کنام شرق شیری آتشین مخلب
گریزان انجمش از پیش روبه‌سان گرازآسا
هوش مصنوعی: از لانه‌اش در شرق، شیری آتشین ظهور کرده که با چنگال‌هایش ستاره‌ها را از ترس از خود می‌رانَد، مانند گراز به جلو می‌آید.
چنان کز صولت شیر خدا کفار در میدان
چنان کز حملهٔ ضرغام دین ابطال بر بیدا
هوش مصنوعی: چنان که شیر وحشی، با قدرت و شجاعت به میدان می‌زند و دشمنان را هراسان می‌کند، مانند آن که مرگ و نابودی دین از سوی شیر دیگر (ضرغام) بر بی‌دینی و کفر چیره می‌شود.
هژبر سالب غالب علی بن ابی طالب
امام مشرق و مغرب امیر یثرب و بطحا
هوش مصنوعی: علی بن ابی طالب، شخصیت برجسته‌ای است که در تاریخ به عنوان قهرمان و پیشوای بزرگ شناخته می‌شود. او در میان مردم شرق و غرب محبوبیت دارد و به عنوان امیر یثرب و صاحب مقام در سرزمین‌های دیگر معروف است.
حاشیه ها
1391/08/25 06:10
مسعود جمالی
بیت هشتم مصراع دوم، در انتهای مصراع " لولوی لالا" بمعنای مروارید درخشان می باشد که اشتباها "لل لالا" نوشته شده است.
مسعود درست میگوید
تصحیح کنید لطفا
الله اکبر الله اکبر از این شعر, هاتف خدا بخاطر همین یه شعر رحمتت کنه, اینطوری باید چهره اقتدار امیرالمومنین رو نشون داد, اقتداری که از رسول الله به ارث رفته و جلوه اقتدار خداوند هست و نمونه ای در تاریخ نداره...
شعر هاتف یکی از زیباترین مطلع های شعر پارسی در وصف دمیدن صبح و برامدن آفتاب است و تصویرسازی زیبا با استعاره و تشبیهات گوناگون از تیغ اسکندر و جوشن داریوش سوم تا پیراهن مریم و حضرت عیسی در کنار وزن مناسب شعر ، آنرا در زمره مطالع بی بدیل شعر پارسی قرار می دهد.
آقا میثم اقتدار علی و رسول الله کجای این شعر نهفته؟
فقط و فقط داره برآمدن خورشید رو به زیبایی توصیف میکنه. همین
همه ی این ابیات رو میگه و توصیف فضا میکنه تا آخر برسه به دو بیت پایانی و مدح امیرالمومنین علی ع در میدان جنگ. دوستانی که میگن فقط شرح خورشیده پایان شعر رو نگاه بیاندازند.
هاتف اصفهانی