گنجور

شمارهٔ ۲۳

به قصدم ز ابرو و مژگان بتی تیر و کمان دارد
تو گوئی نیم جانی بر من بیدل گمان دارد
ببزم غیر جا بگرفته و غافل از این معنی
که چون نی از فراقش بند بند من فغان دارد
گله از آه آتشبار دل ای سینه کمتر کن
مگر نشنیده ای آخر تنور گرم، نان دارد؟
ز طعن دشمنان کی رنجه می‌گردد دلم، آری
که نخل بارور، ذوقی به سنگ کودکان دارد
عنان عقل سرکش را به دست عشق ده ای دل
که اشتر، مست چون گردد، مهارش ساربان دارد
ز خود غفلت مکن، از شر نفس ایمن مباش ایدل
که این خاکستر، آتش در درون دل نهان دارد
بگیر امروز دست ناتوانی در توانایی
که در پی نوبهار عمر، آسیب خزان دارد
مپرس از عاقلان احوال (صابر) را اگر خواهی
خبر از حال زارش مرغ دور از آشیان دارد

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به قصدم ز ابرو و مژگان بتی تیر و کمان دارد
تو گوئی نیم جانی بر من بیدل گمان دارد
هوش مصنوعی: هدف من از ابرو و مژگان این معشوق، مانند تیر و کمان است. گویی که نیمی از جانم را بر من بیدل قرار داده‌اند.
ببزم غیر جا بگرفته و غافل از این معنی
که چون نی از فراقش بند بند من فغان دارد
هوش مصنوعی: من در جایی دیگر زندگی می‌کنم و غافل از این هستم که مانند نی به خاطر جدایی‌ام ناله می‌کنم.
گله از آه آتشبار دل ای سینه کمتر کن
مگر نشنیده ای آخر تنور گرم، نان دارد؟
هوش مصنوعی: دلخوری خود را از درد و ناراحتی‌ات کمتر کن، زیرا آیا نمی‌دانی که در تنور داغ، نان پخته می‌شود؟
ز طعن دشمنان کی رنجه می‌گردد دلم، آری
که نخل بارور، ذوقی به سنگ کودکان دارد
هوش مصنوعی: دل من از زخم‌های زبان دشمنان آزرده نمی‌شود، چون نخل باروری که میوه‌هایش را به سنگ‌ریزه‌های بچه‌ها می‌فروشد، همچنان شاد و سرزنده است.
عنان عقل سرکش را به دست عشق ده ای دل
که اشتر، مست چون گردد، مهارش ساربان دارد
هوش مصنوعی: دل عزیز، عقل سرکش و نافرمان را به عشق بسپار، چرا که زمانی که شتر، در حالت مستی قرار می‌گیرد، تنها ساربان است که می‌تواند بر آن کنترل داشته باشد.
ز خود غفلت مکن، از شر نفس ایمن مباش ایدل
که این خاکستر، آتش در درون دل نهان دارد
هوش مصنوعی: از خود غافل نشو و نسبت به وسوسه‌های درونی مطمئن نباش. ای دل، این ظاهر آرام و بی‌حرکت، در درونش شعله‌های آتش پنهان دارد.
بگیر امروز دست ناتوانی در توانایی
که در پی نوبهار عمر، آسیب خزان دارد
هوش مصنوعی: امروز از ضعف و ناتوانی دست بکش و به توانایی و قوت خود توجه کن، زیرا که در پی روزهای خوب عمر، خطر روزهای سخت و ناخوشایند وجود دارد.
مپرس از عاقلان احوال (صابر) را اگر خواهی
خبر از حال زارش مرغ دور از آشیان دارد
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی از حال صابر خبردار شوی، نباید از عاقل‌ها بپرسی. چون باید بدانی که او مانند پرنده‌ای است که از لانه‌اش دور مانده است.