گنجور

شمارهٔ ۱۹

آن چشم مست را که دو صد چشم در پی است
هر فتنه‌ای که هست به زیر سر وی است
مهرت بعضو عضو من ای ماه مهر خوی
آنسان گرفته جای که چون نشأه در می است
ما مست باده ی دگریم ای فقیه شهر
نی ز آن مئی که در خم جمشید یا کی است
شو مست حق چو ما، که شوی مستحق عفو
پرهیزکاری تو از این باده تا کی است؟
هرکس به عصر خویش کرم داشت، حاتم است
مطلق مگو که شاه کرم حاتم طی است
در راه عشق شکوه نمودن ز بیش و کم
کار کسی بود که به یک مغز چون نی است
گر من ز سردمهری یاران دلم فسرد
منعم مکن که هر شجر افسرده در دی است
اهل نظر علانیه دانند کآنچه را
منظور (صابر همدانی) است در ری است

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن چشم مست را که دو صد چشم در پی است
هر فتنه‌ای که هست به زیر سر وی است
هوش مصنوعی: آن چشم زیبا و دلربا، چنان جذابیت دارد که صدها چشم دیگر را به خود جلب می‌کند و هر آشفتگی و فریبی که در دنیا وجود دارد، به نوعی به آن چشم مربوط می‌شود.
مهرت بعضو عضو من ای ماه مهر خوی
آنسان گرفته جای که چون نشأه در می است
هوش مصنوعی: عشق تو به جان و دل من چنین نفوذ کرده است که مانند نشانه‌ای در می‌خانه می‌درخشد و بر من تسلط دارد.
ما مست باده ی دگریم ای فقیه شهر
نی ز آن مئی که در خم جمشید یا کی است
هوش مصنوعی: ما تحت تأثیر نوشیدنی دیگری هستیم، ای عالم شهر، نه از آن شرابی که در ظرف جمشید یا کی موجود است.
شو مست حق چو ما، که شوی مستحق عفو
پرهیزکاری تو از این باده تا کی است؟
هوش مصنوعی: مثل ما مست حقیقت شو، چون این حال موجب می‌شود که شایسته بخشش شوی. اما تا چه زمانی می‌خواهی از این باده خودداری کنی؟
هرکس به عصر خویش کرم داشت، حاتم است
مطلق مگو که شاه کرم حاتم طی است
هوش مصنوعی: هر کسی که در زمان خود مهربانی و سخاوت داشته باشد، باید او را بزرگ و محترم بشمریم. نیازی نیست که فقط نام شخصیت‌های مشهور مانند حاتم طایی را بیاوریم، چون هر فردی که در دوره خود نیکوکار باشد، ارزشمند است.
در راه عشق شکوه نمودن ز بیش و کم
کار کسی بود که به یک مغز چون نی است
هوش مصنوعی: در مسیر عشق، شکایت کردن از کم و زیاد، کار کسی است که مانند نی، فقط به یک فکر و ذهن محدود است.
گر من ز سردمهری یاران دلم فسرد
منعم مکن که هر شجر افسرده در دی است
هوش مصنوعی: اگر به خاطر بی‌محلی دوستانم دلگیر شوم، مرا ناامید نکن. چون هر درختی که پژمرده است، به زمستان مربوط می‌شود.
اهل نظر علانیه دانند کآنچه را
منظور (صابر همدانی) است در ری است
هوش مصنوعی: افراد با دانش و بصیرت به وضوح می‌دانند که آنچه مورد نظر صابر همدانی است، در شهر ری قرار دارد.