گنجور

شمارهٔ ۱

یک عمر به سر بردیم، با ناله و افغان‌ها
ما در سر کوی دوست، بلبل به گلستان‌ها
حسنی که بود در عشق، بی‌طعنه و بهتان نیست
خوش آنکه نیندیشد از طعنه و بهتان‌ها
ما وصف دهان یار ز اغیار نهان گوییم
کآب حیوان را نیست قدری برِ حیوان‌ها
از کفر سر زلفش، یک شمه بیان کردند
بر باد فنا دادند ایمان مسلمان‌ها
گل گرچه دو روزی بیش در ساحت گلشن نیست
حسن گل و قبح خار، باقی است به دستان‌ها
دندان سلامت را آنگاه تو دانی قدر
کت نیم شبی خیزد درد از بن دندان‌ها
تا در دل شب آیا بیدار که را بینند؟
اجرام سماواتی زآنند نگهبان‌ها
خواهی که دری کوبی، باری در نیکان کوب
تا باز کنندت در، بی‌منّتِ دربان‌ها
پیمان‌شکنان زاول پیمانه‌شکن بودند
پیمانه چو بشکستند، شد نوبتِ پیمان‌ها
گر هر که نمک می‌خورد، می‌داشت نمک منظور
با سنگ نمی‌گردید طی عمر نمکدان‌ها
تغییر زبان و خط جز سیر جهالت نیست
کو گوش که ننیوشد افسانهٔ نادان‌ها
این طرفه غزل (صابر) بشکست غزل‌ها را
گویی نه برابر کن با دفتر و دیوان‌ها

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یک عمر به سر بردیم، با ناله و افغان‌ها
ما در سر کوی دوست، بلبل به گلستان‌ها
هوش مصنوعی: ما سال‌ها را صرف کردیم، در حالتی از غم و ناله؛ در نزدیکی معشوق، مانند بلبل‌ها در باغ‌های گل.
حسنی که بود در عشق، بی‌طعنه و بهتان نیست
خوش آنکه نیندیشد از طعنه و بهتان‌ها
هوش مصنوعی: عشق واقعی باید خالص و بدون عیب‌جویی باشد. افرادی که از طعنه و سرزنش دیگران غافل‌اند و به عشق خود فکر می‌کنند، خوشبخت‌ترند.
ما وصف دهان یار ز اغیار نهان گوییم
کآب حیوان را نیست قدری برِ حیوان‌ها
هوش مصنوعی: ما از زیبایی و شیرینی کلام محبوب خویش با دیگران سخن نمی‌گوییم، زیرا ارزش و اهمیت زیبایی آن به اندازه‌ای است که برای هر کس قابل درک نیست.
از کفر سر زلفش، یک شمه بیان کردند
بر باد فنا دادند ایمان مسلمان‌ها
هوش مصنوعی: از زیبایی و جذابیت موهای او، نشانه‌هایی از کفر می‌چشد و باعث می‌شود ایمان مسلمان‌ها به آسانی نابود شود.
گل گرچه دو روزی بیش در ساحت گلشن نیست
حسن گل و قبح خار، باقی است به دستان‌ها
هوش مصنوعی: گل با اینکه فقط برای چند روز در باغ گل وجود دارد، زیبایی آن و زشتی خار همواره در ذهن مردم باقی می‌ماند.
دندان سلامت را آنگاه تو دانی قدر
کت نیم شبی خیزد درد از بن دندان‌ها
هوش مصنوعی: وقتی دندان‌هایت سالم هستند، متوجه ارزش آن‌ها نمی‌شوی. اما وقتی نیمه شب ناگهان درد از عمق دندان‌هایت آغاز می‌شود، آن را بهتر درک می‌کنی.
تا در دل شب آیا بیدار که را بینند؟
اجرام سماواتی زآنند نگهبان‌ها
هوش مصنوعی: در دل شب، آیا کسی را بیدار می‌بینند؟ اجرام آسمانی مانند نگهبانانی هستند که در آسمان حضور دارند.
خواهی که دری کوبی، باری در نیکان کوب
تا باز کنندت در، بی‌منّتِ دربان‌ها
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی به جایی دسترسی پیدا کنی، باید ابتدا خود را در نظر نیکان و افراد شایسته مطرح کنی تا در را به رویت بگشایند، بدون اینکه زحمتی به دوش دربان‌ها بیندازی.
پیمان‌شکنان زاول پیمانه‌شکن بودند
پیمانه چو بشکستند، شد نوبتِ پیمان‌ها
هوش مصنوعی: حاضر بودند که پیمان‌های خود را بشکنند، مانند کسی که پیمانه را می‌شکند. وقتی پیمانه شکسته شد، اکنون نوبت به شکستن پیمان‌ها رسیده است.
گر هر که نمک می‌خورد، می‌داشت نمک منظور
با سنگ نمی‌گردید طی عمر نمکدان‌ها
هوش مصنوعی: اگر هر کس که نمک می‌خورد، به مقدار لازم از نمک استفاده می‌کرد، دیگر سنگ‌ها به مرور زمان به نمکدان‌ها تبدیل نمی‌شدند. این جمله به این معنی است که اگر افراد به مسئولیت‌های خود درست عمل کنند و در کارها دقت و توجه داشته باشند، نتایج بهتری خواهند داشت و مشکلات کمتری ایجاد می‌شود.
تغییر زبان و خط جز سیر جهالت نیست
کو گوش که ننیوشد افسانهٔ نادان‌ها
هوش مصنوعی: تغییر زبان و خط فقط نشان‌دهندهٔ گسترش نادانی است، چرا که کسی نیست که به داستان‌های نادانان گوش فرا دهد.
این طرفه غزل (صابر) بشکست غزل‌ها را
گویی نه برابر کن با دفتر و دیوان‌ها
هوش مصنوعی: این شعر به زیبایی و خاص بودن یک غزل اشاره دارد و می‌گوید که این غزل به قدری زیباست که می‌توان آن را بهتر از بقیه غزل‌ها و آثار دیگر دانست. به نوعی، این غزل در مقایسه با همه‌ی دیوان‌ها و دفاتر شعر، به نظر می‌رسد که خود را متمایز و برتر کرده است.