گنجور

شمارهٔ ۵۲

قسم تو اگر بیش بود کم شدنی نیست
ور کم بود افزون تر از آن هم شدنی نیست
با دست قضا پنجه مزن خواجه بدین دست
بازو چه کنی رنجه، کمان خم شدنی نیست
دانی که چه مقصود بود بیخردان را؟
بیمایه بزرگی که بعالم شدنی نیست
اندیشه مکن نظم جهان را که در این کار
من کرده ام اندیشه، منظم شدنی نیست
با صید هوا لوت منه نفس دغا را
کاین کلب عقور است معلم شدنی نیست
جز کزره تسلیم اگرت ملک سلیمان
افتد بکف، ایخواجه مسلم شدنی نیست
باطل مکن این عمر خدا داده بتشویش
در حسرت کاری که فراهم شدنی نیست
صبر است علاج دل خود کام که با داغ
دارو شود آن زخم که مرهم شدنی نیست
راز دل و دین حرمت عشق است و ازین راز
با شیخ مگوئید که محرم شدنی نیست
با خوی دد و دیو بزفتی و ستبری
زینسان که تناور شده آدم شدنی نیست

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قسم تو اگر بیش بود کم شدنی نیست
ور کم بود افزون تر از آن هم شدنی نیست
هوش مصنوعی: اگر سوگند تو زیاد باشد، هیچ چیز از آن کم نمی‌شود و اگر کم باشد، بیشتر از آن هم امکان‌پذیر نیست.
با دست قضا پنجه مزن خواجه بدین دست
بازو چه کنی رنجه، کمان خم شدنی نیست
هوش مصنوعی: دست سرنوشت را به چالش نکن، چون در این شرایط تو چه کاری از دستت برمی‌آید؟ قدرت و استقامت تو تغییر ناپذیر است و نمی‌تواند خم شود.
دانی که چه مقصود بود بیخردان را؟
بیمایه بزرگی که بعالم شدنی نیست
هوش مصنوعی: می‌دانی هدف بی‌خردان چه بود؟ آرزوی بزرگی که هیچ‌گاه به حقیقت نخواهد پیوست.
اندیشه مکن نظم جهان را که در این کار
من کرده ام اندیشه، منظم شدنی نیست
هوش مصنوعی: به فکر نظم دادن به جهان نباش، زیرا من در این کار تفکر کرده‌ام و می‌دانم که نظم‌پذیری در این زمینه ممکن نیست.
با صید هوا لوت منه نفس دغا را
کاین کلب عقور است معلم شدنی نیست
هوش مصنوعی: با شکار کردن در هوای نفس، به خود دقت کن و اجازه نده که نفس بدخواه تو را فریب دهد، زیرا این جانور خطرناکی است که نمی‌توان با آن کنار آمد و به آموزش آن پرداخت.
جز کزره تسلیم اگرت ملک سلیمان
افتد بکف، ایخواجه مسلم شدنی نیست
هوش مصنوعی: اگر جز لباس تسلیم به تن کنی، حتی اگر ملک سلیمان به دستت بیفتد، ای خواجه، مسلم است که نمی‌توانی به آن دست یابی.
باطل مکن این عمر خدا داده بتشویش
در حسرت کاری که فراهم شدنی نیست
هوش مصنوعی: عمر گرانبهای خود را به خاطر نگرانی و حسرت چیزهایی که به دست نیامده، تباه نکن.
صبر است علاج دل خود کام که با داغ
دارو شود آن زخم که مرهم شدنی نیست
هوش مصنوعی: تحمل کردن و صبر کردن، راه درمان دل کسی است که به خوشی‌های دنیا وابسته است، چرا که زخم‌هایی که هیچ مرهمی برایشان نیست، با گذشت زمان و صبر بهبود می‌یابند.
راز دل و دین حرمت عشق است و ازین راز
با شیخ مگوئید که محرم شدنی نیست
هوش مصنوعی: راز و محبت قلب و دین در احترام به عشق نهفته است و این راز را با عالم به زبان نیاورید، چون او هرگز نمی‌تواند به عمق این راز پی ببرد.
با خوی دد و دیو بزفتی و ستبری
زینسان که تناور شده آدم شدنی نیست
هوش مصنوعی: با ویژگی‌های زشت و ناپسند، مانند دد و دیو، چنان درشت و بزرگ می‌شوی که دیگر نمی‌توانی به آدمیّت دست پیدا کنی.