گنجور

بخش ۱۳ - اما آداب طعام نهادن

اول آن است که تعجیل کند و این از جمله اکرام مهمان باشد تا در انتظار نبود و چون جمعی حاضر شدند و یکی مانده باشد، حق ناظران اولیتر، مگر که غایب درویش باشد و شکسته دل، آنگاه تاخیر بدین نیت نیکو بود. و حاتم اصم گوید، «شتاب از شیطان است مگر در پنج چیز: طعام مهمان و تجهیز مردگان و نکاح دختران و گذاردن وام و توبه از گناهان.» و در ولیمه تعجیل سنت است.

دوم آن که میوه تقدیم کند اول و سفره از تره خالی نگذارد که چون بر سفره سبزی باشد، در اثر است که ملائکه حاضر شوند. باید که از طعامهای خوشتر پیش دارد تا از آن سیر شوند و عادت بسیار خوارگان آن باشد که غلیظ در پیش دارند تا بیشتر توان خورد و این مکروه است. و عادت گروهی آن است که جمله طعامها به یک بار پیش بنهند تا هرکسی از آن خورد که خواهد و چون الوان می نهد، باید که زود برنگیرند که کسی باشد که هنوز سیر نشده باشد از آن طعامها.

ادب سوم آن که طعام اندک ننهد که بی مروتی باشد و بسیار نیز ننهد که تکبر باشد، مگر برای آن نیت که آنچه بماند آن را حساب نبود.

ابراهیم ادهم (ع) طعام بسیار بنهاد. سفیان گفت، «نترسید که آن اسراف باشد؟» ابراهیم گفت، «در طعام اسراف نبود». و باید که نخست نصیب عیال بنهد تا چشم ایشان بر خوان نباشد که چون چیزی نماند زبان دراز کنند در مهمانان و این خباثت بود به مهمان. و روا نباشد مهمان را که زله کند، چنان که عادت گروهی از صوفیان است، مگر که میزبان صحیح بگوید نه به سبب شرم از ایشان و یا دانند که دل وی که راضی است، آنگاه روا باشد به شرط آن که بر همکاسه ظلم نکند. اگر زیادتی برگیرد حرام باشد و اگر میزبان کاره باشد حرام باشد و فرقی نبود میان آن و میان دزدیده و هرچه همکاسه دست بدارد، به شرم نه به دلخوشی آن نیز حرام باشد.

بخش ۱۲ - اما آداب حاضر شدن: آن است که در انتظار ندارد و تعجیل نکند و بر جای بهتر ننشیند، آن جا نشیند که میزبان اشارت کند و اگر دیگر مهمانان صدر به وی تسلیم کنند. وی راه تواضع گیرد. و در برابر حجره زنان ننشیند و در جایی که طعام از آن جا بیرون آرند بسیار ننگرد و چون بنشیند، کسی را که به وی نزدیک باشد تحیت کند و بپرسد و اگر منکر بیند انکار کند و اگر تغییر نتواند کرد بیرون آید.بخش ۱۴ - اما آداب بیرون آمدن: آن است که به دستوری بیرون آید و میزبان باید که تا به سرای با وی بیرون آید که رسول (ص) چنین فرموده است و باید که میزبان سخن خوش گوید و گشاده روی بود و میزبان نیز اگر تقصیری بیند درگذارد و فرو پوشد به نیکوخویی که حسن خلق از بسیاری قربات فاضلتر است. در حکایت است که استاد جنید رحمه الله را کودکی بخواند به دعوت که پدرش کرده بود. چون به در سرای رسیدند، پدرش وی را درنگذاشت، وی بازگشت. دیگر باره کودک وی را بخواند، بازآمد، پدر اندر نگذاشت. همچنین تا چهار بار می آمد تا دل کودک خوش می شود و باز می گشت تا دل پدرش خوش می شود و وی از در میان فارغ و اندر آن هر ردی و قبولی وی را عبرتی بود که وی آن را از جای دیگر می دید.

اطلاعات

منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اول آن است که تعجیل کند و این از جمله اکرام مهمان باشد تا در انتظار نبود و چون جمعی حاضر شدند و یکی مانده باشد، حق ناظران اولیتر، مگر که غایب درویش باشد و شکسته دل، آنگاه تاخیر بدین نیت نیکو بود. و حاتم اصم گوید، «شتاب از شیطان است مگر در پنج چیز: طعام مهمان و تجهیز مردگان و نکاح دختران و گذاردن وام و توبه از گناهان.» و در ولیمه تعجیل سنت است.
هوش مصنوعی: نخستین کار این است که در مورد مهمان شتاب کنیم تا او در انتظار نماند و وقتی جمعی حاضر شدند، اگر یک نفر باقی مانده باشد، از آن‌ها که زودتر آمده‌اند، حق آنان بیشتر است، مگر اینکه غایب فرد فقیر یا دل‌شکسته‌ای باشد که در این صورت تأخیر به نیت خوبی محسوب می‌شود. حاتم اصم می‌گوید: "شتاب از شیطان است مگر در پنج مورد: خوراک مهمان، تجهیز مردگان، ازدواج دختران، پرداخت بدهی و توبه از گناهان." همچنین در برگزاری ولیمه، شتاب کردن سنت است.
دوم آن که میوه تقدیم کند اول و سفره از تره خالی نگذارد که چون بر سفره سبزی باشد، در اثر است که ملائکه حاضر شوند. باید که از طعامهای خوشتر پیش دارد تا از آن سیر شوند و عادت بسیار خوارگان آن باشد که غلیظ در پیش دارند تا بیشتر توان خورد و این مکروه است. و عادت گروهی آن است که جمله طعامها به یک بار پیش بنهند تا هرکسی از آن خورد که خواهد و چون الوان می نهد، باید که زود برنگیرند که کسی باشد که هنوز سیر نشده باشد از آن طعامها.
هوش مصنوعی: دومین نکته این است که میوه‌ها را در ابتدا بر سر سفره قرار دهند و سفره را از سبزی‌ها خالی نگذارند، زیرا وجود سبزی‌ها موجب حضور فرشتگان می‌شود. باید غذایی خوشمزه‌تر از دیگر غذاها سرو شود تا افراد از آن سیر شوند. عادت برخی افراد این است که غذاهای سنگین و غلیظ را در جلو قرار می‌دهند تا بتوانند بیشتر بخورند، که این عمل ناپسند است. همچنین عادت برخی دیگر این است که همه غذاها را یکجا روی میز می‌گذارند تا هر کسی بتواند هر آنچه می‌خواهد بخورد. اگر قرار است غذاهای متنوعی روی میز باشد، باید زود سرو شوند تا کسی که هنوز سیر نشده، بتواند از آن‌ها استفاده کند.
ادب سوم آن که طعام اندک ننهد که بی مروتی باشد و بسیار نیز ننهد که تکبر باشد، مگر برای آن نیت که آنچه بماند آن را حساب نبود.
هوش مصنوعی: سومین نکته در مورد آداب غذا خوردن این است که انسان نباید غذایی کم یا زیاد روی سفره بگذارد. گذاشتن مقدار کم غذا نشانه بی‌احترامی است و اگر زیاد باشد، موجب تکبر می‌شود. البته اگر هدف از گذاشتن مقدار زیاد غذا این باشد که آن چه باقی می‌ماند مورد حساب و کتاب قرار نگیرد، متفاوت است.
ابراهیم ادهم (ع) طعام بسیار بنهاد. سفیان گفت، «نترسید که آن اسراف باشد؟» ابراهیم گفت، «در طعام اسراف نبود». و باید که نخست نصیب عیال بنهد تا چشم ایشان بر خوان نباشد که چون چیزی نماند زبان دراز کنند در مهمانان و این خباثت بود به مهمان. و روا نباشد مهمان را که زله کند، چنان که عادت گروهی از صوفیان است، مگر که میزبان صحیح بگوید نه به سبب شرم از ایشان و یا دانند که دل وی که راضی است، آنگاه روا باشد به شرط آن که بر همکاسه ظلم نکند. اگر زیادتی برگیرد حرام باشد و اگر میزبان کاره باشد حرام باشد و فرقی نبود میان آن و میان دزدیده و هرچه همکاسه دست بدارد، به شرم نه به دلخوشی آن نیز حرام باشد.
هوش مصنوعی: ابراهیم ادهم (ع) غذا فراوانی را تهیه کرد. سفیان پرسید که آیا این کار اسراف نیست؟ ابراهیم پاسخ داد که در غذا اسراف وجود ندارد. او اعتقاد داشت که باید ابتدا سهم خانواده خود را تهیه کند تا آنها چشم‌انتظار مهمانان نشوند و در صورت کمبود غذا، شروع به گلایه نکنند، زیرا این کار ناپسند و بی‌احترامی به مهمان است. همچنین بر مهمان روا نیست که چیزی بخواهد، مگر اینکه میزبان به او اجازه دهد، نه به خاطر شرم از او، بلکه به این دلیل که دل میزبان راضی بوده باشد. اگر مهمان به میزبان ظلم کند یا از حد بگذرد، این کار حرام است. اگر میزبان در این مسئله نقش داشته باشد، نیز حرام است و فرقی بین این عمل و دزدی نیست. هر چیزی که مهمان بخواهد باید به خاطر رضایت دل میزبان باشد، نه به خاطر شرم و اگر به گونه‌ای دیگر باشد، حرام محسوب می‌شود.