گنجور
امام محمد غزالیغزالی

بخش ۳۰ - مساله

بدان که آنچه لابد است از نماز گفته آمد و دیگر مسایل چون حاجت افتد بباید پرسید که در چنین کتاب شرح نتوان کرد اما وسوسه در نیت نماز بسیار می باشد، بدین اشارتی کرده آید. بدان که وسوسه نیت کسی را بود که در عقل وی خللی باشد و سودایی بود یا به شریعت جاهل باشد و معنی نیت نداند که نیت تو آن رغبت است که تو را روی به قبله آورد و بر پای انگیخت تا فرمان به جای آری و چنان که تو را اگر کسی گوید، «فلان عالم آید، وی را برپای خیز و حرمت دار»، نگوئی که نیت کردم که بر پای خیزم فلان عالم را برای علم وی به فرمان فلان کس، لیکن بر پای خیزی در وقت و این نیت خود در دل تو باشد، بی آن که به دل گویی یا به زبان و هرچه به دل گویی حدیث نفس بود نه نیت بود نیت آن رغبت بود که تو را بر پای انگیخت، اما باید که بدانی که فرمان چیست و بدانی که ادای نماز پیشین است یا ادای نماز دیگر چون دل از این غافل نبود، همی الله اکبر بگوئی و اگر غافل بود، خود را با یاد دهی و گمان نبری که معنی اداء و فرض، و نماز پیشین همه بیکبار مفصل در دل جمع شود، لیکن چون نزدیک باشد به یکدیگر جمع نماید و این مقدار کفایت بود، چه اگر کسی تو را گوید، «فریضه نماز پیشین گزاری؟» گویی، «آری»، در این وقت که «آری» گویی، جمله آن معانی در دل تو بود و در تفصیل نبود، پس گفت تو با خویشتن تا با یاددهی، همچون گفت آن کس بود و الله اکبر به جای آن بود که گویی «آری» و هرچه بیشتر استقصا کنی دل و نماز بشولیده شود، باید که آسان گیری چون این مقدار کردی به هر صفت که بود بدانی که نماز درست است که نیت نماز همچون نیت کارهای دیگر است و بدین سبب بود که در روزگار رسول (ص) و صحابه، رضوان الله علیهم اجمعین، هیچ کس را وسوسه نیت نبود آن کس که این می نداند از جهل است.

بخش ۲۹ - آداب روز آدینه: در جمله باید که در جمله این روز هفت فضیلت طلب کند:بخش ۳۱ - اصل پنجم (در زکوه است): بدان که زکوه رکنی از ارکان مسلمانی است که رسول (ص) گفت، «بنای مسلمانی بر پنج اصل است: کلمه لااله الاالله، محمد رسول الله، نماز و زکوه و روزه و حج» و در خبر است که کسانی که زر و سیم دارند و زکوه آن ندهند، هر یکی را داغی بر سینه نهند چنان که به پشت برون آید و هرکه چهارپای دارد و زکوه ندهد، روز قیامت آن چهار پایان را بر وی مسلط کنند تا وی را سرو همی زنند و در زیر پای می اندازند و هرگه که همه بروی برفتند و آخر رسید، آن پیشین باز آید دیگر باره، همچنین زیر پای می سپرند و می روند تا آنگاه که حساب همه خلق بکنند و این اخبار در «صحاح» است پس علم زکوه دانستن بر خداوند مال فریضه است.

اطلاعات

منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بدان که آنچه لابد است از نماز گفته آمد و دیگر مسایل چون حاجت افتد بباید پرسید که در چنین کتاب شرح نتوان کرد اما وسوسه در نیت نماز بسیار می باشد، بدین اشارتی کرده آید. بدان که وسوسه نیت کسی را بود که در عقل وی خللی باشد و سودایی بود یا به شریعت جاهل باشد و معنی نیت نداند که نیت تو آن رغبت است که تو را روی به قبله آورد و بر پای انگیخت تا فرمان به جای آری و چنان که تو را اگر کسی گوید، «فلان عالم آید، وی را برپای خیز و حرمت دار»، نگوئی که نیت کردم که بر پای خیزم فلان عالم را برای علم وی به فرمان فلان کس، لیکن بر پای خیزی در وقت و این نیت خود در دل تو باشد، بی آن که به دل گویی یا به زبان و هرچه به دل گویی حدیث نفس بود نه نیت بود نیت آن رغبت بود که تو را بر پای انگیخت، اما باید که بدانی که فرمان چیست و بدانی که ادای نماز پیشین است یا ادای نماز دیگر چون دل از این غافل نبود، همی الله اکبر بگوئی و اگر غافل بود، خود را با یاد دهی و گمان نبری که معنی اداء و فرض، و نماز پیشین همه بیکبار مفصل در دل جمع شود، لیکن چون نزدیک باشد به یکدیگر جمع نماید و این مقدار کفایت بود، چه اگر کسی تو را گوید، «فریضه نماز پیشین گزاری؟» گویی، «آری»، در این وقت که «آری» گویی، جمله آن معانی در دل تو بود و در تفصیل نبود، پس گفت تو با خویشتن تا با یاددهی، همچون گفت آن کس بود و الله اکبر به جای آن بود که گویی «آری» و هرچه بیشتر استقصا کنی دل و نماز بشولیده شود، باید که آسان گیری چون این مقدار کردی به هر صفت که بود بدانی که نماز درست است که نیت نماز همچون نیت کارهای دیگر است و بدین سبب بود که در روزگار رسول (ص) و صحابه، رضوان الله علیهم اجمعین، هیچ کس را وسوسه نیت نبود آن کس که این می نداند از جهل است.
هوش مصنوعی: بدان که آنچه که درباره نماز و مسائل دیگر گفته شده، زمان ضرورت باید از آن سوال کرد و نمی‌توان در این کتاب به تفصیل توضیح داد. اما درباره وسوسه‌هایی که در نیت نماز پیش می‌آید، باید بدانیم که این وسوسه‌ها معمولاً برای کسانی است که در فکرشان اختلالی وجود دارد یا از دانش دینی بی‌خبرند و معنای نیت را نمی‌دانند. نیت به معنای تمایل و رغبت شماست که شما را به سمت قبله می‌کشاند و وادارتان می‌کند تا نماز را به جا آورید. هنگامی که کسی به شما می‌گوید فلانی در حال آمدن است، شما به احترام او برمی‌خیزید، اما نمی‌گویید که «من به نیت احترام به او بلند شدم»، بلکه این عمل به طور طبیعی و بدون نیاز به اعلام نیت در ذهن شما صورت می‌گیرد. نیت همان تمایل شماست که باعث می‌شود بلند شوید، اما باید بدانید که فرادی که انجام می‌دهید چیست و آیا نماز قبلی است یا نماز دیگری. اگر شما نسبت به این موضوع غافل نباشید، وقتی «الله اکبر» می‌گویید، در واقع شما به آنچه که ذهنتان مشغول است، توجه دارید. اما اگر غافل باشید، خود را یادآوری می‌کنید و نباید فکر کنید که همه جزئیات یکباره در ذهنتان جمع می‌شود. در حقیقت، وقتی از شما پرسیده می‌شود که آیا نماز قبلی را به جا آوردید، شما با یک پاسخ همچون «آری» از دل خود تائید می‌کنید و همه آن معانی در ذهنتان وجود دارد. پس وقتی در حال دعا هستید، در واقع در حال گفت‌وگو با خود هستید و «الله اکبر» شما همانند همان پاسخ است. اگر بیشتر و بیشتر در جزئیات غرق شوید، فقط خود را گیج می‌کنید و باید به خود استراحت بدهید. در حالت کلی، نیت نماز باید مشابه نیت سایر کارها باشد و در زمان پیامبر (ص) و صحابه هیچ‌کس دچار وسوسه نیت نمی‌شد و این حالت در افرادی که این موضوع را نمی‌دانند، به دلیل ناآگاهی است.