شمارهٔ ۱۰ - مولانا خواجو فرماید
وجه برات شام بر اختر نوشته اند
و اموال زنگ برشه خاور نوشته اند
در جواب او
اوصاف شمله بر علم زر نوشته اند
القاب بندقی بسراسر نوشته اند
از صوف رقعه بمختم رسانده اند
وزحبر کاغذی بمحبر نوشته اند
مدح قماش رومی و حسن ثبات آن
برطاق جامه خانه قیصر نوشته اند
شرح قماش مصری و جنس سکندری
برشامیانهای سکندر نوشته اند
در وصف عنبرینه جیب آنچه گفته ام
بر قرص کشتهای معنبر نوشته اند
در عصمت و طهارت خاتون نرمدست
یاران بقچه کش همه محضر نوشته اند
تعویذ چشم زخم نگر کز عذاد مشک
بر جامهای احمر و اصفر نوشته اند
رازی که در میان سر آغوش و پیچک است
آن راز سر بمهر بمعجر نوشته اند
سوی سنجیف صوف زمدفون شکایتی
پیچیده در لباس مکرر نوشته اند
مستوفیان مخفی وا بیاری و بمی
وجه برات فوطه بمیزر نوشته اند
در جمع رختها چو کلانتر عمامه است
وجه برات ازان بکلانتر نوشته اند
منشور خرگه وتتق و چتر و سایبان
بر کندلان چرخ مدور نوشته اند
جز دیده صدف زالرجاق ننگرد
خطی که برعبائی استر نوشته اند
مدح سلیم ژنده و دلق الف نمد
بر دلق سلجقی همه یکسر نوشته اند
گوئی برات جامه من خازنان بخت
برتن برهنگان قلندر نوشته اند
مردم زکهنگی سرو دستار در قدم
آشفته را نگرکه چه در سر نوشته اند
بیجامه نکو نتوان شد بدعوتی
این رمز را بپرده هر در نوشته اند
در جامه خواب گوش بزیر افکنی نکو
بر بالش این لطیفه و بستر نوشته اند
بنگر خط غبار خشیشی که صفحه
زان خط بهیچ کاغذ و دفتر نوشته اند
قاری مصنفات توبر پوشی و برک
هرجا رفوگران هنرور نوشته اند
هر شاه بیت من که درین طرز گفته ام
شاهان بگرد چار قب زر نوشته اند
شمارهٔ ۹ - اوحدی فرماید: سر پیوند ما ندارد یارشمارهٔ ۱۱ - و من نتایج افکاره: جامه چون درتوله است از قنطره
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
وجه برات شام بر اختر نوشته اند
و اموال زنگ برشه خاور نوشته اند
هوش مصنوعی: صورت زیبا و دلفریب تو را بر چهرهی شب درخشان یعنی اختران نوشتهاند و ثروت و داراییهای با ارزش را بر سینهی سرزمینها و سرنوشتهای خوب و روشن قرار دادهاند.
در جواب او
هوش مصنوعی: در اینجا شخصی به دیگری میگوید که تو آنقدر زحمت کشیدهای که در فهم مسائل به خوبی عمل میکنی. به نوعی او را به تلاش و کوشش خود تحسین میکند و بیان میکند که تلاشش تأثیرگذار بوده و درک او را بالا برده است.
اوصاف شمله بر علم زر نوشته اند
القاب بندقی بسراسر نوشته اند
هوش مصنوعی: ویژگیهای شمل، بر روی پرچم زرین نوشته شده و عنوانها و القاب مختلف در سراسر آن درج شده است.
از صوف رقعه بمختم رسانده اند
وزحبر کاغذی بمحبر نوشته اند
هوش مصنوعی: از دستان صوفی رقعهای به دستم رسیده و بر روی کاغذی از خبری نوشته شده است.
مدح قماش رومی و حسن ثبات آن
برطاق جامه خانه قیصر نوشته اند
هوش مصنوعی: در مورد زیبایی و کیفیت پارچههای رومی و همچنین استحکام و زیبایی آنها در تزئینات لباسهای سلطنتی قیصر نوشتهها و توصیفهایی وجود دارد.
شرح قماش مصری و جنس سکندری
برشامیانهای سکندر نوشته اند
هوش مصنوعی: در متن، درباره پارچه و جنسهای مختلفی که از مصر و سکندر ساخته شدهاند صحبت شده است. اشاره به این دارد که این پارچهها کیفیت و ویژگیهای خاصی دارند که در آثار مربوط به سکندر به ثبت رسیده است.
در وصف عنبرینه جیب آنچه گفته ام
بر قرص کشتهای معنبر نوشته اند
هوش مصنوعی: در توصیف بوی خوش و لطافت پارچههای عطرآگین، آنچه من بیان کردهام، بر روی زیباترین و پربارترین زمینها و کشتزارها ثبت شده است.
در عصمت و طهارت خاتون نرمدست
یاران بقچه کش همه محضر نوشته اند
هوش مصنوعی: در پاکی و بیخبری آن بانوی دست نرمی که همراهانش همه چیز را در نوشتهها جمعآوری کردهاند.
تعویذ چشم زخم نگر کز عذاد مشک
بر جامهای احمر و اصفر نوشته اند
هوش مصنوعی: تعویذ چشم زخم را ببین که از عذر نیکو بر روی جامهای قرمز و زرد نوشته شده است.
رازی که در میان سر آغوش و پیچک است
آن راز سر بمهر بمعجر نوشته اند
هوش مصنوعی: راز و رمزهایی که در آغوش و در میان پیچک وجود دارد، در واقع به صورت مخفی و با دقت در معجر (روسری) نوشته شدهاند.
سوی سنجیف صوف زمدفون شکایتی
پیچیده در لباس مکرر نوشته اند
هوش مصنوعی: در جایی از سنجد، شکایتی از صوفیان در قالبی پیچیده و با ظاهری متعدد نوشته شده است.
مستوفیان مخفی وا بیاری و بمی
وجه برات فوطه بمیزر نوشته اند
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که برخی از افراد، بهخوبی و بهصورت مخفیانه، عمل میکنند و هنگام نوشتن و تنظیم اسناد، دقت و توجه ویژهای به جزئیات دارند. مسألهای که ممکن است در نگاه اول ساده به نظر برسد، در حقیقت نیازمند دقت و آگاهی است.
در جمع رختها چو کلانتر عمامه است
وجه برات ازان بکلانتر نوشته اند
هوش مصنوعی: در میان لباسها، مثل رئیس و بزرگمردی، عمامهای بر سر دارد و نوشتهای که به عنوان تأیید اعتبار است، از طرف آن بزرگمرد صادر شده است.
منشور خرگه وتتق و چتر و سایبان
بر کندلان چرخ مدور نوشته اند
هوش مصنوعی: در آسمان گردان، تابلو و علامتهایی را برای سایبانها و چترها قرار دادهاند.
جز دیده صدف زالرجاق ننگرد
خطی که برعبائی استر نوشته اند
هوش مصنوعی: فقط چشم صدف است که به رنگهای زیبا و درخشان توجه میکند و نه خطوطی که بر روی پوشش استر نوشته شدهاند.
مدح سلیم ژنده و دلق الف نمد
بر دلق سلجقی همه یکسر نوشته اند
هوش مصنوعی: مدح و تمجید از سلیم با لباسهای کهنه و در هم ریخته، به اندازهای در دلقهای قدیمی و لباسهای سلجوقی رایج شده که همه جا دربارهاش نوشتهاند.
گوئی برات جامه من خازنان بخت
برتن برهنگان قلندر نوشته اند
هوش مصنوعی: انگار که برای تو لباسی از بخت و سرنوشت دوختهاند که بر تن فقرا و درویشان قرار گرفته است.
مردم زکهنگی سرو دستار در قدم
آشفته را نگرکه چه در سر نوشته اند
هوش مصنوعی: مردم به پیرسالی و لباس کهنه آن فرد نگاه نکنند، بلکه به آنچه که در ذهن و فکر اوست توجه کنند.
بیجامه نکو نتوان شد بدعوتی
این رمز را بپرده هر در نوشته اند
هوش مصنوعی: تنپوش خوب نمیشود مگر از دعوت مناسب؛ این راز را بر پرده هر در نوشتهاند.
در جامه خواب گوش بزیر افکنی نکو
بر بالش این لطیفه و بستر نوشته اند
هوش مصنوعی: در لباس خواب به آرامی دراز بکش و بر روی بالش، این نکته زیبا و شادیآور را یادداشت کن.
بنگر خط غبار خشیشی که صفحه
زان خط بهیچ کاغذ و دفتر نوشته اند
هوش مصنوعی: به دقت نگاه کن به نشانی که بر روی خاک به جا مانده است، زیرا هیچ کاغذ و دفتری نمیتواند چنین اثری را ثبت کند.
قاری مصنفات توبر پوشی و برک
هرجا رفوگران هنرور نوشته اند
هوش مصنوعی: در آثار نوشته شدهات، تلاش هنرمندانی را ببین که در هر جا، هنر خویش را به نمایش گذاشتهاند و نباید به راحتی از کنار آنها بگذری.
هر شاه بیت من که درین طرز گفته ام
شاهان بگرد چار قب زر نوشته اند
هوش مصنوعی: هر یک از اشعار من مانند یک شاهزادۀ باارزش است که در این سبک نوشتهام و در آن روزگار، پادشاهان بر دور آن، قطعههای زرین نوشتهاند.