فروغی بسطامیغزل شمارهٔ ۷۳
تا حلقهٔ زنجیر دل آن زلف دراز است
درهای جنون بر من سودازده باز است
شور دل فرهاد شکر خندهٔ شیرین
تاج سر محمود و کف پای ایاز است
چشمی که تویی شاهد او محو تماشا
جایی که تویی قبلهٔ او گرم نماز است
زان عمر من و زلف تو کوتاه و بلند است
زیرا که به هر ورطه نشیب است و فراز است
صیدی که به چنگ تو نیفتاد چه داند
حال دل آن صعوه که در چنگل باز است
گر خشم کند لعبت منظور وگر ناز
صاحب نظر آن است که در عین نیاز است
سوز دل عشاق ز پروانه بپرسید
کز شمع فروزنده مهیای گداز است
تشویش جزا با همه تقصیر نداریم
چون خواجهٔ بخشندهٔ ما بنده‌نواز است
نازنده درآمد ز در آن شوخ فروغی
هنگام نیاز من و هنگامهٔ ناز است
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
تا حلقهٔ زنجیر دل آن زلف دراز است
درهای جنون بر من سودازده باز است
هوش مصنوعی: دل من به زنجیر زلف تو گرفتار است و گویی جنون و دیوانگی به خاطر این عشق بر من گشوده شده است.
شور دل فرهاد شکر خندهٔ شیرین
تاج سر محمود و کف پای ایاز است
هوش مصنوعی: دل پرشور فرهاد، نشانه خوشحالی و شیرینی نازنین شیرین است و در عین حال، این شوق و عشق به محبوب، در کنار مقام و ارزش محمود و ایاز قرار دارد. این عشق نه تنها زیبایی را به تصویر می‌کشد، بلکه به نوعی احترام و ارادت به مقام‌های بلند نیز اشاره می‌کند.
چشمی که تویی شاهد او محو تماشا
جایی که تویی قبلهٔ او گرم نماز است
هوش مصنوعی: چشمی که تویی، شاهد اوست و در حال تماشا است، جایی که تو هستی، جهت قبلهٔ اوست و در آنجا مشغول عبادت است.
زان عمر من و زلف تو کوتاه و بلند است
زیرا که به هر ورطه نشیب است و فراز است
هوش مصنوعی: عمر من و زیبایی تو به شدت متفاوت است، چرا که در زندگی با چالش‌ها و بالا و پایین‌های زیادی مواجه هستیم.
صیدی که به چنگ تو نیفتاد چه داند
حال دل آن صعوه که در چنگل باز است
هوش مصنوعی: پرنده‌ای که در دام تو نیفتاده، نمی‌داند حال دل پرنده‌ای که در جنگل آزاد است چگونه است.
گر خشم کند لعبت منظور وگر ناز
صاحب نظر آن است که در عین نیاز است
هوش مصنوعی: اگر معشوق خشمگین شود و یا با ناز و کرشمه برخورد کند، باید بدانیم که این رفتارها ناشی از نیاز او به ماست، حتی اگر در ظاهر چنین به نظر نیاید.
سوز دل عشاق ز پروانه بپرسید
کز شمع فروزنده مهیای گداز است
هوش مصنوعی: احساسات عمیق عاشقان را از پروانه بپرس؛ زیرا او از شمعی که در حال سوختن و ذوب شدن است، آگاهی دارد.
تشویش جزا با همه تقصیر نداریم
چون خواجهٔ بخشندهٔ ما بنده‌نواز است
هوش مصنوعی: نگرانی از عواقب کارهای نادرست خود نداریم، چون پروردگار مهربان ما همیشه بخشنده و حامی ماست.
نازنده درآمد ز در آن شوخ فروغی
هنگام نیاز من و هنگامهٔ ناز است
هوش مصنوعی: در زمانی که من به محبت و توجه نیاز داشتم، آن دختر بازیگوش و زیبا به در آمده و خودنمایی می‌کند.