گنجور

غزل شمارهٔ ۶۹

بار محبت از همه باری گران‌تر است
و آن کس کشد که از همه کس ناتوان‌تر است
دیگر ز پهلوانی رستم سخن مگوی
زیرا که عشق از همه کس پهلوان‌تر است
چون شرح اشتیاق دهد در حضور دوست؟ 
بیچاره‌ای که از همه کس بی‌زبان‌تر است
هر دل که شد نشانهٔ آن تیر دل‌نشین
فردای محشر از همه صاحب نشان‌تر است
هر دم به تلخ‌کامی ما خنده می‌زند
شکر لبی که از همه شیرین دهان‌تر است
مانند موی کرده تنم را به لاغری
فربه تنی که از همه لاغر میان‌تر است
دانی که من به مجمع آن شمع کیستم
پروانه‌ای که از همه آتش به جان‌تر است
کی می‌دهد ز مهر به دست من آسمان
دست مهی که از همه نامهربان‌تر است
هر بوستان که می‌رود اشک روان من
سرو روانش از همه سروی روان‌تر است
مستغنی‌ام ز لعل درافشان مهوشان
تا دست شاه از همه گوهر فشان‌تر است
دارای تخت ناصردین شه که وقت کار
بخت جوانش از همه بختی جوان‌تر است
قصر جلالش از همه قصری رفیع‌تر
نور جمالش از همه نوری عیان‌تر است
هر سو کمین گشاده فروغی به صید من
تیرافکنی که از همه ابرو کمان‌تر است

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بار محبت از همه باری گران‌تر است
و آن کس کشد که از همه کس ناتوان‌تر است
هوش مصنوعی: عشق و محبت سنگین‌ترین باری است که بر دوش انسان می‌افتد و تنها کسی می‌تواند آن را تحمل کند که از دیگران ضعیف‌تر و ناتوان‌تر باشد.
دیگر ز پهلوانی رستم سخن مگوی
زیرا که عشق از همه کس پهلوان‌تر است
هوش مصنوعی: دیگر درباره‌ی قدرت و توانایی رستم سخن نگو، چرا که عشق از هر کسی قوی‌تر و بزرگ‌تر است.
چون شرح اشتیاق دهد در حضور دوست؟ 
بیچاره‌ای که از همه کس بی‌زبان‌تر است
هوش مصنوعی: وقتی اشتیاقش را در مقابل دوست بیان کند، چه احساسی خواهد داشت؟ بیچاره آن کسی است که از همه بیشتر نمی‌تواند صحبت کند.
هر دل که شد نشانهٔ آن تیر دل‌نشین
فردای محشر از همه صاحب نشان‌تر است
هوش مصنوعی: هر دلی که در روز قیامت به عشق و محبت نشانه‌دار شده باشد، از همه بیشتر مورد توجه و اهمیت است.
هر دم به تلخ‌کامی ما خنده می‌زند
شکر لبی که از همه شیرین دهان‌تر است
هوش مصنوعی: هر لحظه‌ای که ما با غم و تلخی روبه‌رو هستیم، به ما طعنه می‌زند و در عین حال، لبخند کسی که لب‌هایش بسیار شیرین‌تر از همه است، بر تلخی‌های ما سایه می‌اندازد.
مانند موی کرده تنم را به لاغری
فربه تنی که از همه لاغر میان‌تر است
هوش مصنوعی: به مانند مویی که بر تنم چسبیده است، بدنم در لاغری همچون کسی است که از همه نحیف‌تر به نظر می‌رسد.
دانی که من به مجمع آن شمع کیستم
پروانه‌ای که از همه آتش به جان‌تر است
هوش مصنوعی: می‌دانی من در جمع آن چراغ چه کسی هستم؟ پروانه‌ای هستم که از همه آتش‌ها بیشتر به دلش می‌سوزد.
کی می‌دهد ز مهر به دست من آسمان
دست مهی که از همه نامهربان‌تر است
هوش مصنوعی: کی می‌تواند به من آسمان را بدهد؟ آسمانی که در دستش یادی از مهربانی نیست و بیشتر از همه نامهربان به نظر می‌رسد.
هر بوستان که می‌رود اشک روان من
سرو روانش از همه سروی روان‌تر است
هوش مصنوعی: هر باغی که می‌روم، اشک‌های من جاری است و در میان همه درختان، سرو من از همه زیباتر و سرزنده‌تر به نظر می‌رسد.
مستغنی‌ام ز لعل درافشان مهوشان
تا دست شاه از همه گوهر فشان‌تر است
هوش مصنوعی: من به جواهرات زیبا و نیکو نیازی ندارم، زیرا قدرت و زرنگی پادشاه بیشتر از همه انواع ثروت‌هاست.
دارای تخت ناصردین شه که وقت کار
بخت جوانش از همه بختی جوان‌تر است
هوش مصنوعی: دوست ناصرالدین شاه که در زمان جوانی‌اش در مقام قدرت قرار دارد، بر این باور است که شانس و بخت او از سایر جوانان بیشتر و قوی‌تر است.
قصر جلالش از همه قصری رفیع‌تر
نور جمالش از همه نوری عیان‌تر است
هوش مصنوعی: کاخ عظمت و جلال او از هر کاخی بلندتر و زیباتر است و نور زیبایی او از هر نوری روشن‌تر و آشکارتر می‌باشد.
هر سو کمین گشاده فروغی به صید من
تیرافکنی که از همه ابرو کمان‌تر است
هوش مصنوعی: در هر طرف، زیبایی‌ها با جذابیت خاصی منتظر به دام انداختن من هستند، اما تو با چشمان زیباترت از همه جذاب‌تر و تاثیرگذارتر هستی.

حاشیه ها

1394/07/10 22:10
کسرا

آواز این شعر زیبا با صدای استاد شجریان در برنامه شماره 574 گلهای رنگارنگ

1401/08/08 13:11
یوسف شیردلپور

درود برشماکسرای عزیز درست وبجافرمودید ماناباشید

فوق ترازفوقلعاده است شعری که بیت به بیتش درس است وسراسرعشق خاص آنکه ان را باسه تارنوازی استاد احمد عبادی و اجرای ماورایی خسرو دوجهان استاد شجریان بشنوی لذت معنوی ببری ازدوستان دل خواهانم حتمی گوش کنید

روح فروغی بسطامی وعبادی و شجریان شاد🙏