غزل شمارهٔ ۳۶۶
دل عالم حسن تو کی رنج و تعب بیند
گر عالم عقل آید صد عیش و طرب بیند
در عالم عقل آنکو چشم و دل او وا شد
گلهای طرب چیند اسرار عجب بیند
از عقل اگر آرد رو سوی جناب عشق
از جلوهٔ هر مربوب رخساره رب بیند
آیات کلام حق آن خواند و این فهمد
این لذت لب یابد آن صورت لب بیند
ماند بکسی دانا کو روز ببیند حسن
خوانندهٔ بی دانش آنرا که بشب بیند
اسرار طلب می کن چون داد طرب میکن
ور نه دهدت اجری چون صدق طلب بیند
سرباز درین نعمت تن ده بغم و محنت
در تربیت جان کوش تن گرچه تعب بیند
عارف که بود گم نام از جاه و حسب ناکام
معروف شود آنجا صد نام و لقب بیند
گر رنج برد حاجی صد گنج برد حاجی
سهلست اگر در ره یغمای عرب بیند
گر فیض بود خشنود از هرچه ز حق آید
حق باشد از او راضی پاداش ادب بیند
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
دل عالم حسن تو کی رنج و تعب بیند
گر عالم عقل آید صد عیش و طرب بیند
هوش مصنوعی: دل عالم، زیبایی تو را نمیبیند که رنج و سختی ببیند. اگر عقل به میدان بیاید، صدها لذت و شادی را درک خواهد کرد.
در عالم عقل آنکو چشم و دل او وا شد
گلهای طرب چیند اسرار عجب بیند
هوش مصنوعی: کسی که در دنیای عقل به درک و آگاهی رسیده است، اگر چشم و دلش باز شود، میتواند زیباییهای شادی را بیابد و به رازهای شگفتانگیز پی ببرد.
از عقل اگر آرد رو سوی جناب عشق
از جلوهٔ هر مربوب رخساره رب بیند
هوش مصنوعی: اگر عقل به سوی محبت و عشق حرکت کند، زیبایی و جلوهٔ هر موجودی را در چهرهٔ معشوق خواهد دید.
آیات کلام حق آن خواند و این فهمد
این لذت لب یابد آن صورت لب بیند
هوش مصنوعی: آیات و کلام حق را کسی میخواند و درک میکند، و این درک باعث میشود که آن شخص لذت را در کلام حس کند، در حالی که دیگری تنها به ظاهر و شکل آن کلام توجه میکند.
ماند بکسی دانا کو روز ببیند حسن
خوانندهٔ بی دانش آنرا که بشب بیند
هوش مصنوعی: کسی که در روز به زیبایی و هنر یک خواننده بیتجربه نگاه میکند، از دانایی و بینش بالایی برخوردار است. در حالی که فردی که تنها در شب به زیبایی او توجه میکند، شاید نتواند عمق این زیبایی را درک کند.
اسرار طلب می کن چون داد طرب میکن
ور نه دهدت اجری چون صدق طلب بیند
هوش مصنوعی: اگر خواهان درک اسرار باشی، با شادمانی از آن تقاضا کن؛ وگرنه اگر به حقیقت و صداقت نزدیک شوی، پاداشی به تو داده خواهد شد.
سرباز درین نعمت تن ده بغم و محنت
در تربیت جان کوش تن گرچه تعب بیند
هوش مصنوعی: سرباز در این خوشیها باید با غم و سختیها کنار بیاید و تلاش کند تا جان خود را پرورش دهد، حتی اگر جسمش خسته شود.
عارف که بود گم نام از جاه و حسب ناکام
معروف شود آنجا صد نام و لقب بیند
هوش مصنوعی: عارف واقعی برخلاف دیگران که به مقام و جایگاه اجتماعی توجه دارند، از شهرت و اسم و رسم خود غافل است. او در آنجا که به حقیقت میرسد، به جای نامها و القاب دنیوی، به شناخت عمیق و معنوی دست مییابد و درک میکند که اهمیت واقعی در باطن است و نه در نامها و شهرتها.
گر رنج برد حاجی صد گنج برد حاجی
سهلست اگر در ره یغمای عرب بیند
هوش مصنوعی: اگر حاجی در سفر خود به زحمت بیفتد، به عوض آن، گنجهای زیادی به دست میآورد. این سختیها چندان دشوار نیست اگر در راهی قرار بگیرد که ثروت و فایده زیادی را پیش رو دارد.
گر فیض بود خشنود از هرچه ز حق آید
حق باشد از او راضی پاداش ادب بیند
هوش مصنوعی: اگر به انسان لطف و فضل الهی برسد، از هر چیزی که از سوی خدا به او میرسد راضی خواهد بود. چون خدا از او خشنود است و این رضایت، ثمره خوبیهای اوست.

فیض کاشانی