فردوسیبخش ۳
همی بود شاپور با داد و رای
بلنداختر و تخت شاهی به جای
چو سی سال بگذشت بر سر دو ماه
پراگنده شد فر و اورنگ شاه
بفرمود تا رفت پیش اورمزد
بدو گفت کای چون گل اندر فرزد
تو بیدار باش و جهاندار باش
جهاندیدگان را خریدار باش
نگر تا به شاهی ندارد امید
بخوان روز و شب دفتر جمشید
بجز داد و خوبی مکن در جهان
پناه کهان باش و فر مهان
به دینار کم ناز و بخشنده باش
همان دادده باش و فرخنده باش
مزن بر کم‌آزار بانگ بلند
چو خواهی که بختت بود یارمند
همه پند من سربسر یادگیر
چنان هم که من دارم از اردشیر
بگفت این و رنگ رخش زرد گشت
دل مرد برنا پر از درد گشت
چه سازی همی زین سرای سپنج
چه نازی به نام و چه نازی به گنج
ترا تنگ تابوت بهرست و بس
خورد گنج تو ناسزاوار کس
نگیرد ز تو یاد فرزند تو
نه نزدیک خویشان و پیوند تو
ز میراث دشنام باشدت بهر
همه زهر شد پاسخ پای‌زهر
به یزدان گرای و سخن زو فزای
که اویست روزی ده و رهنمای
درود تو بر گور پیغمبرش
که صلوات تاجست بر منبرش
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
همی بود شاپور با داد و رای
بلنداختر و تخت شاهی به جای
هوش مصنوعی: شاپور همیشه با عدل و عقل و تدبیر، بر تخت پادشاهی نشسته است و در اوج قدرت و اعتبار قرار دارد.
چو سی سال بگذشت بر سر دو ماه
پراگنده شد فر و اورنگ شاه
هوش مصنوعی: بعد از گذشت سی سال، سلطنت و عظمت پادشاهی به خاطر دو ماه بی‌نظمی و هرج و مرج، دچار تزلزل و فروپاشی شده است.
بفرمود تا رفت پیش اورمزد
بدو گفت کای چون گل اندر فرزد
هوش مصنوعی: به او دستور دادند که به پیش اورمزد برود و به او گفت: ای کسی که مانند گل در زیبایی است.
تو بیدار باش و جهاندار باش
جهاندیدگان را خریدار باش
هوش مصنوعی: بیدار و هوشیار باش و سرپرست دنیا به حساب بیا. از کسانی که دنیای اطرافشان را می‌شناسند و تجربه دارند، حمایت کن و ارزش آنها را در نظر بگیر.
نگر تا به شاهی ندارد امید
بخوان روز و شب دفتر جمشید
هوش مصنوعی: مراقب باش که به مقام و ثروت امید نداشته باشی، چرا که در هر زمان ممکن است سرنوشت تغییر کند، پس بهتر است مانند دفتر جمشید به روز و شب بگذرانیم.
بجز داد و خوبی مکن در جهان
پناه کهان باش و فر مهان
هوش مصنوعی: در زندگی فقط به عدالت و نیکی رفتار کن و غیر از این کار دیگری انجام نده. تلاش کن که جایگاه و شخصیت خود را حفظ کنی و به دیگران احترام بگذاری.
به دینار کم ناز و بخشنده باش
همان دادده باش و فرخنده باش
هوش مصنوعی: با مقدار کمی پول، سخاوت و بزرگواری را فراموش نکن؛ مهم این است که در زندگی، بخشنده و شاداب باشی.
مزن بر کم‌آزار بانگ بلند
چو خواهی که بختت بود یارمند
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی که شانس و بختت به تو کمک کند، دم از بدی به دیگران نزن و بر آنها فریاد نزن.
همه پند من سربسر یادگیر
چنان هم که من دارم از اردشیر
هوش مصنوعی: تمامی نصیحت‌های من را به دقت بپذیر، همان‌طور که من از اردشیر آموخته‌ام.
بگفت این و رنگ رخش زرد گشت
دل مرد برنا پر از درد گشت
هوش مصنوعی: او این را گفت و رنگ چهره‌اش زرد شد، دل مرد جوان پر از درد و غم گردید.
چه سازی همی زین سرای سپنج
چه نازی به نام و چه نازی به گنج
هوش مصنوعی: چه سازی از این جهان به ناچیزی برمی‌خیزد، چه زیبایی‌ای در شهرت و چه زیبایی‌ای در ثروت وجود دارد.
ترا تنگ تابوت بهرست و بس
خورد گنج تو ناسزاوار کس
هوش مصنوعی: تو را در تابوتی تنگ قرار داده‌اند و برای اینکه گنج تو را در خود نگه دارد، کسی سزاوار آن نیست.
نگیرد ز تو یاد فرزند تو
نه نزدیک خویشان و پیوند تو
هوش مصنوعی: فرزند تو از تو یاد نمی‌کند، حتی نه در نزد خویشاوندان و نه در پیوندها.
ز میراث دشنام باشدت بهر
همه زهر شد پاسخ پای‌زهر
هوش مصنوعی: از بدگویان و ملامت‌کنندگان، برای هر کس زهرآگین و تلخ پاسخ می‌دهی، مثل پای زهر که از گزند و آسیب محافظت کند.
به یزدان گرای و سخن زو فزای
که اویست روزی ده و رهنمای
هوش مصنوعی: به خدا توجه کن و از او بگو که اوست روزی دهنده و راهنمای حقیقی.
درود تو بر گور پیغمبرش
که صلوات تاجست بر منبرش
هوش مصنوعی: سلام و درود بر مزار پیامبرش که درود بر او همچون تاجی بر منبرش است.
حاشیه ها
1391/06/02 05:09
خداداد
حرف آخر بیت دوم (در این صفحه) باید ه باشد. یعنی «شاه» به جای «شاد». تشکر!