بخش ۱
اطلاعات
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
خوانش ها
بخش ۱ به خوانش عندلیب
حاشیه ها
در بیت:
برآویخت و بدرید قلب سپاه
دمان از پس اندر همی رفت شاه
واو مصراع اول از وزن خارج است شاید اینگونه بوده:
برآویخت، بدرید قلب سپاه
درمقایسەی اشعار این بخش با چاپ سوم (شرکت سهامی کتابهای جیبی 1363 کە چاپ نخستش سال 1345 بودە) ناهمسانیهای فراوانی دیدم. چنان بنظر میرسد کە سایت شما فردوسی دیگرەی دارد و شعرهارا بمیل خود تگییر میدهد. مثلا:
این شعر را از قلم انداختەاید:
ز موبد بدینگونە داریمیاد/هم ازگفت آنپیردهقان نژاد
و این شعر را
کز آنپس چنان کرد کاو(و)س رای کە در پادشاهی بجنبد زجای
چنین تغییر دادەاید:
ازان پس چنین کرد کاووس رای
که در پادشاهی بجنبد ز جای
و من با تفاوتهای بسیاری میان اشعار کتاب مذکور و اشعار مندرجەی شما روبرو شدم کە وقت زیادی میبرد و در این کوتاە نمیگنجد، توصیە میکنم کتاب مذور را تهیە و با اشعار مندرجە در سایت خودتان مقایسە کنید
برادر نخست انکه این سایت بدست کسی بنیان نهاده که استاد است این سایت همه دیوانها را بنا بر نسخه ای معتبر نوشته و نسخه انرا یاد کرده و هیچ از ان نسخه چه درست بوده چه نبوده در نگذشته - دیگر آنکه در آن بیت که
کز آنپس چنان کرد کاو(و)س رای کە در پادشاهی بجنبد زجای
چه فرقی با اینست که نوشته اید تغییر دادەاید:
ازان پس چنین کرد کاووس رای
که در پادشاهی بجنبد ز جای
اینکه انپس را سر هم بنویسید تغییر است؟
برادر گرامی من این را بدانید که تصحیح کتاب بدست مصحح انجام میشود و اگر کسی بزرگترین استاد دانشگاه هم باشد نمی تواند در هیچ کتابی دست ببرد حتی اگر دستبردنش تصححیح باشد تنها میتاند یا خود کتابی را از اغاز تصحیح کند و ان تصحیح هم باید بنا بر نسخه های معتبر خطی باشد و یا اینکه مقاله بنویسد در ان مقاله توضیح دهد و آن هم باید بنا بر نسخه های خطی کهن و دلیل باشد
شرکت سهامی کتابهای جیبی که نشانی کتاب نشد شما اگر ادرس میدهید باید نام مصحح را بگویید مثلا نسخه ژول مول - نسخه مسکو (که بدست گروهی از دانشمندان تصحیح شده و ان را به نام مسکو میگویند) یا تصحیح خالقی مطلق - اما سهامی کتابهای جیبی نام نشد .
درود بر شما
آیا این شعر متعلق به فردوسی نیست که میگوید :
چو بخت عرب بر عجم چیره گشت --------همه روز ایرانیان تیره گشت
جهان را دگرگونه شد رسم و راه---------- تو گوئی نتابد دگر مهر و ماه
ز مِی نشئه و نغمه از چنگ رفت ---------ز گل عطر و معنی ز فرهنگ رفت
ادب خوار گشت و هنر شد وَبال---------- ببستند اندیشه را پَر و بال
جهان پر شد از خوی اهریمنی -----------زبان مُهر ورزید و دل دشمنی
کنون بیغمان را چه حاجت به می-------- کران را چه سودی به آوای نی
که در بزم این هرزه گردان خام---------- گناه است در گردش آریم جام
بجائی که خشکیده باشد گیاه -------------هدر دادن آب باشد گناه
چو با تخت منبر برابر شود------------- همه نام بوبکر و عُمَر شود
ز شیر شتر خوردن و سوسمار---------- عرب را بجائی رسیده است کار
که تاج کیانی کند آرزو ----------------تُفو بر توای چرخ گردون تفو
دریغ است ایران که ویران شود---------- کنام پلنگان و شیران شود
سالهاست که از وجود این شعر در شاهنمامه میگویند ولی فقط یه بیت این شعر در این صفحه بود
اخر این شعر سست چگونه از فردوسی است بجز دو سه بیت ان
پیوسته در این سروده اندیشناک بودم چین کجا و مکران کجا؟ تا انکه در دست نوشته لندن یافتم توران زمین . این توران جز آن توران تورستان تورجیست این توران ان سوی مکران میان پاکستان امروزیست و این درست است و مکران دو سوی دریاست عمان نیز مکران است و از عمان به بربرستان(افریقا راه دارد همچنان که مازندران و هاماوران نیز افریقاست
از ایران بشد تا به توران زمین
گذر کرد ازان پس به مکران زمین
ز مکران شد آراسته تا زره
میانها ندید ایچ رنج از گره
پذیرفت هر مهتری باژ و ساو
نکرد آزمون گاو با شیر تاو
بگمانم خم در این بیت درست نیست و درست جم جمبش است
بدرید کوه از دم گاودم
زمین آمد از سم اسپان به جم
چنین مینماید که از پس رده نخست تا بیست و چهار بسیار پریشان است سروده ها پریشان و سست چین و مکران در یکجا میاید ناگهان جنگ بربر میشود و زود بیپایان میرسد دوباره به مکران میاید به گمانم از اینها بخش بزرگی ساختگیست و چند تایی هم از جای دیگر اورده شده .از آن پس هم سستیها و آشفتگی هاییست یکی آنکه میگوید از تازیان کاستی امده با اینکه سخن از افریقاست میگوید ببر راست او بود و مصر چپش و دریا میان او و هاماوران بدین گونه باید در دریای مدیترانه رو به افریقا باشد به گمان من باید جای تازیان برران باشد با اینهمه در دستنویسها چیزی نیافتم برای همین انرا دست نزدم آنچه میماند به باور من باید چنین باشد
ازان پس چنین کرد کاووس رای
که در پادشاهی بجنبد ز جای
پذیره شدندش همه مهتران
به سر برنهادند باژ گران
چو فرمان گزیدند بگرفت راه
بیآزار رفتند شاه و سپاه
سپه ره سوی زابلستان کشید
به مهمانی پور دستان کشید
ببد شاه یک ماه در نیمروز
گهی رود و می خواست گه باز و یوز
برین برنیامد بسی روزگار
که بر گوشهٔ گلستان رست خار
چو شد کار گیتی بران راستی
پدید آمد از تازیان کاستی
ز کاووس کی روی برتافتند
در کهتری خوار بگذاشتند
چو آمد به شاه جهان آگهی
که انباز دارد به شاهنشهی
بزد کوس و برداشت از نیمروز
شده شاددل شاه گیتیفروز
سپه را ز هامون به دریا کشید
بدان سو کجا دشمن آمد پدید
بیاندازه کشتی و زورق بساخت
برآشفت و بر آب لشکر نشاخت
همانا که فرسنگ بودی هزار
اگر پای با راه کردی شمار
همی راند تا در میان سه شهر
ز گیتی برینگونه جویند بهر
به دست چپش مصر و بربر به راست
زره در میانه از آن سو که خواست
به پیش اندرون شهر هاماوران
به هر کشوری در سپاهی گران
همآواز گشتند یک با دگر
سپه را سوی بربر آمد گذر
یکی گشت چندان یل تیغزن
به بربرستان در شدند انجمن
سپاهی که دریا و هامون و کوه
شد از سم اسپان ایشان ستوه
نبد شیر درنده را خوابگاه
نه گور ژیان یافت بر دشت راه
همی راه جستند و کی بود راه
دد و دام را بر چنان رزمگاه
چو کاووس لشکر به خشکی کشید
کس اندر جهان کوه و هامون ندید
ز بس خود زرین و زرین سپر
به گردن برآورده رخشان تبر
تو گفتی زمین شد سپهر روان
همی بارد از تیغ هندی روان
بدرید کوه از دم گاودم
زمین آمد از سم اسپان به جم
ز بانگ تبیره به بربرستان
تو گفتی زمین گشت لشکرستان
برآمد ز ایران سپه بوق و کوس
برون رفت گرگین و فرهاد و طوس
وزان سوی گودرز کشواد بود
چو گیو و چو شیدوش و میلاد بود
چو بر کوههٔ زین نهادند سر
خروش آمد و چاک چاک تبر
تو گفتی همی سنگ آهن کنند
وگر آسمان بر زمین برزنند
جهان گشت تاری سراسر ز گرد
ببارید شنگرف بر لاژورد
سه لشکر چنان شد ز ایرانیان
که سر باز نشناختند از میان
نخستین سپهدار هاماوران
بیفگند شمشیر و گرز گران
به پیمان که از شهر هاماوران
سپهبد دهد ساو و باژ گران
ز اسپ و سلیح و ز تخت و کلاه
فرستد به نزدیک کاووس شاه
چو این داده باشد برو بگذرد
سپاهش بروبوم او نسپرد
ز گوینده بشنید کاووس کی
برین گفتها پاسخ افگند پی
که یکسر همه در پناه منید
پرستندهٔ تاج و گاه منید