شمارهٔ ۶۴٠
ای نسیم صبحدم زانجا که لطف طبع تست
گرچه میدانم که هستی سخت سست و ناتوان
یک سحر بگذر ز بهر خاطر ابن یمین
بر جناب خسرو عادل امیر شه نشان
سرور گیتی شهاب دولت و دین بوالفتوح
آنکه زیبد خاک پایش تاج فرق فرقدان
آنکه باز همت او چون کند عزم شکار
کرکس گردون رباید چون کبوتر ز آشیان
چون بدانعالیجناب جنت آسا بگذری
عرضه دار اول زمین بوسم بعزت بعد از آن
گو رهی ز انعام عامت داشتی اسبی پیلتن
گفته ئی بودند او و رخش رستم توأمان
نرم رو بودی چو آب و تیزتک مانند باد
سم چون پولاد او بر خاک ره آتش فشان
گه شدی سوی بلندی چون دعای مستجاب
گه به پستی آمدی همچون قضای آسمان
بر مثال اسب شطرنج از بساط روزگار
طرح کردش چرخ بازیگر بحیلت ناگهان
وینزمان در پیش دارد بنده راهی آنچنانک
کش سر و پائی نمی بیند چو راه کهکشان
خاصه در فصلی که مرغابی ز سرما روز و شب
در هوای بابزن باشد بر آتش پر زنان
آنچنان راهی درینموسم که گفتم وصف آن
با دلی ازغم سبکسار و زمحنت سرگران
ای سوار عرصه مردی و رادی ذات تو
خود بگو آخر پیاده قطع کردن میتوان
تا ز دور چرخ گردان اشهب روز سپید
ادهم شب را بود پیوسته اندر پی دوان
ابلق توسن نهاد آسمان رام تو باد
بخت و دولت در رکاب و فتح و نصرت همعنان
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ای نسیم صبحدم زانجا که لطف طبع تست
گرچه میدانم که هستی سخت سست و ناتوان
هوش مصنوعی: ای نسیم صبحگاهی، از مکانهایی که به خاطر خوب بودن طبع تو میوزی، میدانم که تو هم بسیار ضعیف و ناتوان هستی.
یک سحر بگذر ز بهر خاطر ابن یمین
بر جناب خسرو عادل امیر شه نشان
هوش مصنوعی: یک صبح زود برای خاطر ابن یمین به ملاقات خسرو عادل، امیر شهر برو.
سرور گیتی شهاب دولت و دین بوالفتوح
آنکه زیبد خاک پایش تاج فرق فرقدان
هوش مصنوعی: در دنیا، سرور و خوشبختی از آن کسی است که بوالفتوح نام دارد و توانسته است به دولت و دین دست یابد. او ارزش و مقامش چنان بالاست که خاک پای او نیز سزاوار تاج و تخت است.
آنکه باز همت او چون کند عزم شکار
کرکس گردون رباید چون کبوتر ز آشیان
هوش مصنوعی: کسی که عزمش برای رسیدن به هدفی بلند است، میتواند به راحتی به چیزهای بزرگ و باارزش دست یابد، مانند اینکه کبوتر از آشیان خود پرواز کند و به سمت خوشبختی برود.
چون بدانعالیجناب جنت آسا بگذری
عرضه دار اول زمین بوسم بعزت بعد از آن
هوش مصنوعی: زمانی که آن بزرگوار با شکوه مثل بهشت عبور کند، ابتدا دستانم را بر زمین میگذارم و بعد به احترام او درود میفرستم.
گو رهی ز انعام عامت داشتی اسبی پیلتن
گفته ئی بودند او و رخش رستم توأمان
هوش مصنوعی: اگر تو راهی داشتی که به پاداش و معافیت عمومی برسی، پس باید باز هم اسبی نیرومند مانند رخش رستم را داشته باشی.
نرم رو بودی چو آب و تیزتک مانند باد
سم چون پولاد او بر خاک ره آتش فشان
هوش مصنوعی: تو نرمی و لطافتی مانند آب، اما سرعتت به تندی باد است. مانند فولاد محکم هستی که بر زمین آتش میافشاند.
گه شدی سوی بلندی چون دعای مستجاب
گه به پستی آمدی همچون قضای آسمان
هوش مصنوعی: گاهی به اوج و موفقیت رسیدی، مانند دعای مستجاب که به سرعت اجابت میشود. و گاهی به پایین و ناامیدی افتادهای، مثل قضا و قدر که از آسمان نازل میشود.
بر مثال اسب شطرنج از بساط روزگار
طرح کردش چرخ بازیگر بحیلت ناگهان
هوش مصنوعی: این بیت به تصویر کشیدن یک اسب شطرنج اشاره دارد که در بازی زندگی، به طور ناگهانی تحت تأثیر چرخهای زمان و سرنوشت قرار میگیرد. نشان میدهد که گاهی اوقات زندگی به طور غیرمنتظره و با نیرنگهایی تغییر مسیر میدهد. انسانها ممکن است مانند مهرههای شطرنج، تحت تأثیر ارادهها و شرایط مختلف قرار گیرند.
وینزمان در پیش دارد بنده راهی آنچنانک
کش سر و پائی نمی بیند چو راه کهکشان
هوش مصنوعی: این زمان، بنده راهی در پیش دارد که به قدری عمیق و وسیع است که مانند کهکشان، نه سرش را میبیند و نه پایش را، و در واقع در آن غرق شده است.
خاصه در فصلی که مرغابی ز سرما روز و شب
در هوای بابزن باشد بر آتش پر زنان
هوش مصنوعی: به طور خاص در فصلی که مرغابی به خاطر سرما، در تمام شبانهروز در هوای سرد و یخبندان فعالیت میکند و بر روی آتش نشسته است.
آنچنان راهی درینموسم که گفتم وصف آن
با دلی ازغم سبکسار و زمحنت سرگران
هوش مصنوعی: به قدری در این فصل اندوهگین و غمگین هستم که توصیف حال و روزم دشوار است. دلم از درد و رنج سنگین شده و نمیتوانم به آسانی از آن صحبت کنم.
ای سوار عرصه مردی و رادی ذات تو
خود بگو آخر پیاده قطع کردن میتوان
هوش مصنوعی: ای مرد بزرگ و باصفات، تو خود بگو که آیا ممکن است کسی که در میدان مردانگی سوار است، با پای پیاده به راهی روشن برسد؟
تا ز دور چرخ گردان اشهب روز سپید
ادهم شب را بود پیوسته اندر پی دوان
هوش مصنوعی: از دور به نظر میرسد که چرخ گردان آسمان، روز را مانند اسبی سفید و شب را به رنگ سیاه و تیره در پی خود دارد و همواره این دو زمان را دنبال میکند.
ابلق توسن نهاد آسمان رام تو باد
بخت و دولت در رکاب و فتح و نصرت همعنان
هوش مصنوعی: اسب زیبا و رنگارنگ تو در آسمان قرار دارد، امیدوار باش که بخت و ثروت در کنار تو باشند و پیروزی و موفقیت همواره همراهت باشد.