شمارهٔ ۳۰
ز دو چیز گیرند مر مملکت را
یکی پرنیانی یکی زعفرانی
یکی زر نام ملک بر نبشته
دگر آهن آب دادهٔ یمانی
که را بویهٔ وصلت ملک خیزد
یکی جنبشی بایدش آسمانی
زبانی سخنگوی و دستی گشاده
دلی همش کینه همش مهربانی
که ملکت شکاریست کو را نگیرد
عقاب پرنده نه شیر ژیانی
دو چیزست کو را ببند اندر آرد
یکی تیغ هندی دگر زرّ کانی
به شمشیر باید گرفتن مر او را
به دینار بستنش پای ار توانی
که را بخت و شمشیر و دینار باشد
به بالا و تن، تهم و نسبت کیانی
خرد باید آنجا و جود و شجاعت
فلک مملکت کی دهد رایگانی
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ز دو چیز گیرند مر مملکت را
یکی پرنیانی یکی زعفرانی
هوش مصنوعی: کشور به دو چیز نیاز دارد؛ یکی پارچه نرم و زیبا و دیگری زعفران معطر و گرانبها.
یکی زر نام ملک بر نبشته
دگر آهن آب دادهٔ یمانی
هوش مصنوعی: یکی از حکام بازرگانی طلا را به عنوان نشانه پادشاهی خود معرفی کرده و دیگری با استفاده از روش خاصی، فلز آهن را به زینت رسانده و به شکلی زیبا و ارزشمند تبدیل کرده است.
که را بویهٔ وصلت ملک خیزد
یکی جنبشی بایدش آسمانی
هوش مصنوعی: برای اینکه کسی به خاطرهٔ وصال محبوبش شاداب و سرزنده شود، نیاز است تا حرکتی آسمانی و فراتر از حالت معمولی در وجودش رخ دهد.
زبانی سخنگوی و دستی گشاده
دلی همش کینه همش مهربانی
هوش مصنوعی: زبان تو سخنوری است و دستان تو برای کمک آماده هستند. دل تو پر از محبت است و از کینه خبری نیست.
که ملکت شکاریست کو را نگیرد
عقاب پرنده نه شیر ژیانی
هوش مصنوعی: این ابیات به مفهوم این است که سرزمین یا سرنوشتی که به شکار بدل شده، جایی نیست که عقاب یا شیر به راحتی به آن دست یابند. به عبارت دیگر، محیط یا شرایطی که برای زندگی و بقا وجود دارد، جایی نیست که شکارچیان بزرگ و قدرتمند بتوانند در آن به راحتی فعالیت کنند. در واقع، اشاره دارد به دشواریهای پیش روی کسانی که میخواهند در این مکان زندگی کنند یا بر آن تسلط یابند.
دو چیزست کو را ببند اندر آرد
یکی تیغ هندی دگر زرّ کانی
هوش مصنوعی: دو چیز وجود دارد که اگر در کنار هم قرار بگیرند، یکی شمشیر هندی و دیگری طلا خواهد شد.
به شمشیر باید گرفتن مر او را
به دینار بستنش پای ار توانی
هوش مصنوعی: برای در دست گرفتن او باید از شمشیر استفاده کرد، و اگر توانستی او را با دینار (پول) به بند بکشی.
که را بخت و شمشیر و دینار باشد
به بالا و تن، تهم و نسبت کیانی
هوش مصنوعی: در این بیت به کسی اشاره میشود که در زندگی خود از نعمتهایی مانند شانس، قدرت (شمشیر) و ثروت (دینار) برخوردار است. همچنین به این نکته تأکید میشود که این ویژگیها به او اعتبار و شخصیت میدهند، همانطور که به شخصیتهای بزرگ و باستانی ایرانی (کیانی) اشاره شده است. به عبارتی، اگر کسی این امتیازات را داشته باشد، در نظر دیگران جایگاه بلندی خواهد داشت.
خرد باید آنجا و جود و شجاعت
فلک مملکت کی دهد رایگانی
هوش مصنوعی: برای اداره یک سرزمین، انسان باید دارای عقل و دانش باشد و همچنین در کنار آن، generosity (بخشش و نوعدوستی) و شجاعت نیز ضروری است. در غیر این صورت، سرنوشت کشور به درستی رقم نخواهد خورد و امکانات و منابع به هدر خواهند رفت.