بخش ۱۵ - حکایت
یکی چاکر خویش را زد به سر
که فرمان نبردی چرا زودتر
تو رانعمت از بهر خدمت دهم
بدین گونه خدمت چه نعمت دهم
که تا من نبینم ترا دور شو
تو هم تا نبینی مرا کورشو
دل من که میبود چشمش به خواب
زجا جست چون ماهی دور از آب
بمن گفت ای وای برحال ما
ازین قرعه نیکو نشد فال ما
که این چاکری دیر فرمانبر است
نه اوبنده نه خواجه اش داور است
ببین خواجه چون تیر به بر سرش
چه سان راند او را به خشم از درش
بزرگی سزاوار یزدان بود
که هم نعمت از او هم احسان بود
نه فرمان بریم ونه خدمت گذار
دهد رزق بر ما به لیل ونهار
نه ازخشم راند کسی را ز در
نه کس را زند از گناهی به سر
چو ما بندگان را چنان او خداست
به فرمان او کاهلی کی رواست
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
یکی چاکر خویش را زد به سر
که فرمان نبردی چرا زودتر
هوش مصنوعی: یک خدمتکار به خاطر اینکه زودتر فرمان او را اجرا نکرده بود، بر سر او زد و گفت چرا به موقع عمل نکردی.
تو رانعمت از بهر خدمت دهم
بدین گونه خدمت چه نعمت دهم
هوش مصنوعی: من از نعمتها و امکاناتی که دارم برای خدمت کردن به تو استفاده میکنم، اما به این شکل که من خدمت میکنم، چه نوع نعمتی میتوانم به تو تقدیم کنم؟
که تا من نبینم ترا دور شو
تو هم تا نبینی مرا کورشو
هوش مصنوعی: تا من تو را نبینم، دور شو. تو هم تا من را نبینی، کمکم از یادم برو.
دل من که میبود چشمش به خواب
زجا جست چون ماهی دور از آب
هوش مصنوعی: دل من به شدت خواهان دیدار است و همچون ماهیای که دور از آب است، در آرزوی آغوش و آرامش میجست.
بمن گفت ای وای برحال ما
ازین قرعه نیکو نشد فال ما
هوش مصنوعی: دوست من گفت که چه بر سر ما آمده است، از این قرعهکشی خوشحال نبوده و نتیجهاش برای ما خوب نیست.
که این چاکری دیر فرمانبر است
نه اوبنده نه خواجه اش داور است
هوش مصنوعی: این بندهی دیر فرمانبردار، نه به عنوان زیر دست عمل میکند و نه اربابش قاضی و داور اوست.
ببین خواجه چون تیر به بر سرش
چه سان راند او را به خشم از درش
هوش مصنوعی: نگاه کن که چگونه خواجه مانند تیر به سرش فشار میآورد، او را در حالی که خشمگین است، از خانهاش بیرون میزند.
بزرگی سزاوار یزدان بود
که هم نعمت از او هم احسان بود
هوش مصنوعی: بزرگی و عظمت به کسی میرسد که خداوند او را مورد لطف و رحمت قرار داده باشد، زیرا همواره نعمت و نیکی از سوی اوست.
نه فرمان بریم ونه خدمت گذار
دهد رزق بر ما به لیل ونهار
هوش مصنوعی: نه ما از فرمانهای دیگران پیروی میکنیم و نه کسی به ما خدمت میکند؛ روز و شب، روزی ما به طور طبیعی فراهم نمیشود.
نه ازخشم راند کسی را ز در
نه کس را زند از گناهی به سر
هوش مصنوعی: نه کسی به خاطر خشمش دیگری را از در بیرون میکند و نه کسی به خاطر گناهانش مجازات میشود.
چو ما بندگان را چنان او خداست
به فرمان او کاهلی کی رواست
هوش مصنوعی: چون ما عباد و بندگان او هستیم، و او خداوندی است که ما را به اطاعت خود دعوت کرده، پس جایز نیست که در انجام فرمانهای او سستی کنیم.