غزل شمارهٔ ۴۵۲
گلکردن هوس ز دل صاف تهمت است
موج و حباب چشمهٔ آیینه حیرت است
ما را که بستن مژه باشد دلیل هوش
چشمگشاده آینهٔ خواب غفلت است
این است اگر حقیقت اسباب اعتبار
نگذشتنت ز هستی موهوم همت است
زبن عبرتی که زندگیش نام کردهاند
تا سر به زیر خاک ندزدی خجالت است
بر دوش عمر چندکشی محمل امل
ای بیخبر شرر چقدر رام فرصت است
عام است بسکه نسبت بیربطی جهان
مژگان به خواب اگر به هم آری غنیمت است
زنهار از التفات عزیزان حذر کنید
بیمار ظلم کشتهٔ اهل عیادت است
مشکن به شوخی نفس، آیینهٔ نمود
خاموشی حباب طلسم سلامت است
فرش است فیض هر دو جهان در صفای دل
آیینه از قلمرو صبح سعادت است
گرد بلند و پست نفس گر رود به باد
بام و در بنای هوس جمله رفعت است
عمریست دل به غفلت خودگریه میکند
این نامهٔ سیه چقدر ابر رحمت است
بیدل به یاد محشراگرخون شوم بجاست
بازم دل شکسته دمیدن قیامت است
غزل شمارهٔ ۴۵۱: چون حبابم الفت وهم بقا زنجیرپاستغزل شمارهٔ ۴۵۳: زبان چو کج روش افتد جنون بد مست است
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گلکردن هوس ز دل صاف تهمت است
موج و حباب چشمهٔ آیینه حیرت است
هوش مصنوعی: خواستن و آرزو کردن از دل پاک، چیزی شبیه به تهمت زدن است. حرکات و تغییرات روانی انسان، مانند امواج و حبابهای چشمه، نشاندهندهٔ شگفتی و حیرت هستند.
ما را که بستن مژه باشد دلیل هوش
چشمگشاده آینهٔ خواب غفلت است
هوش مصنوعی: ما که به خواب رفتهایم و چشمانمان بسته است، نشاندهندهٔ درک عمیقتری از حقایق زندگی است که در آینهٔ بیداری و هوشیاری میتوان مشاهده کرد.
این است اگر حقیقت اسباب اعتبار
نگذشتنت ز هستی موهوم همت است
هوش مصنوعی: این بیان میگوید که اگر واقعاً حقیقت را درک کنی، هیچ دلیلی برای نادیده گرفتن وجودت و عدم اهمیت به آن نخواهی داشت. تنها همت و تلاش توست که میتواند مانع از بهوجود آمدن تصورات غلط در مورد هستیات شود.
زبن عبرتی که زندگیش نام کردهاند
تا سر به زیر خاک ندزدی خجالت است
هوش مصنوعی: زندگی باید پر از معنا و درس باشد و اینکه انسان تا زمانی که به زمین نمیافتد و به خاک نمیسپارد، باید با خود اندیشه و خجالت را در نظر داشته باشد.
بر دوش عمر چندکشی محمل امل
ای بیخبر شرر چقدر رام فرصت است
هوش مصنوعی: دربارهی عمر و زندگی، چقدر به تلاش و آرزوها پرداختهای، ای کسی که بیخبر هستی! تا چه حد این زندگی میتواند به تو فرصت بدهد.
عام است بسکه نسبت بیربطی جهان
مژگان به خواب اگر به هم آری غنیمت است
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که زیبایی چشمها و خوابهای ناشی از آنها به قدری عمیق و گسترده است که هرچه تلاش کنی برای ارتباط دادنشان، باز هم به شکلی بیربط به نظر میرسند. اما اگر بتوانی این دو را کنار هم قرار دهی و از آن لذت ببری، این خود یک موهبت و فرصت ارزشمند است.
زنهار از التفات عزیزان حذر کنید
بیمار ظلم کشتهٔ اهل عیادت است
هوش مصنوعی: بهرهگیری از محبت و توجه عزیزان را جدی بگیرید؛ زیرا کسی که تحت فشار ظلم است، به خاطر محبت و عیادت دیگران آسیبپذیرتر میشود.
مشکن به شوخی نفس، آیینهٔ نمود
خاموشی حباب طلسم سلامت است
هوش مصنوعی: نفس خود را به سرخوشی و شوخی نشکن، زیرا آینهای که نشاندهندهی آرامش و سلامت است، مانند حبابی است که هر لحظه ممکن است ترک بخورد.
فرش است فیض هر دو جهان در صفای دل
آیینه از قلمرو صبح سعادت است
هوش مصنوعی: فرش زندگی و نعمتها در دنیای دو جهان به زیبایی دل مربوط میشود و دل همچون آینهای از سرزمین صبح خوشبختی است.
گرد بلند و پست نفس گر رود به باد
بام و در بنای هوس جمله رفعت است
هوش مصنوعی: اگر نفس انسانی مانند گردی بلند و پست به باد برود، در اینصورت هر چیزی که بر پایه هوس و خواستههای بیپایه ساخته شده، مایهای از رفعت و بلندی نخواهد داشت.
عمریست دل به غفلت خودگریه میکند
این نامهٔ سیه چقدر ابر رحمت است
هوش مصنوعی: مدت طولانی است که دل به خاطر غفلت خود گریه میکند. این نامهٔ سیاه چقدر میتواند مایهٔ رحمت باشد.
بیدل به یاد محشراگرخون شوم بجاست
بازم دل شکسته دمیدن قیامت است
هوش مصنوعی: اگر در یاد محشر به خون خود غرق شوم، باز هم دل شکستهام چون دمیدن قیامت است.

بیدل دهلوی