غزل شمارهٔ ۲۵۰۵
رهت سنگی ندارد ای شرر وجد رهایی کن
پر افشانده را بسم الله بخت آزماییکن
ز غفلت چند ساز نغمههای بیاثر بردن
به قدر اضطراب یک سپند آتش نوایی کن
ندامت رهبر است آنجا که طاقتها ضعیف افتد
ز خود گر بر نیایی نوحهای بر نارسایی کن
نگاه عبرت از درد زمینگیری چه غم دارد
مژه بردار و رفع شکوههای بیعصایی کن
دماغ سربلندی خاص استنغاست ای غافل
تو گرد احتیاجی بر فلک هم جبههسایی کن
نیاز پای بوسش تحفهٔ دیگر نمیخواهد
به خون هر دو عالم صفحهٔ شوقی حنایی کن
ز پیشآهنگی قانون عبرتها مشو غافل
به هر سازی که در پای شکست آید صدایی کن
حضور آفتاب از سایه ریزد رنگ خورشیدی
چو محو جلوهاشگشتی دو عالم خودنماییکن
حوادث با طبیعت کارها دارد ملایم شو
شکست رنگ بسیار است فکر مومیایی کن
نفس تا بینشان گشتن کمین زندگی دارد
غبارت را به هر رنگیکه میخواهی هواییکن
تمیز نام و ننگست آشیان عزت و خواری
اگر زین دام وارستی مگس باش و همایی کن
سحاب فضل از هر قطره استعداد میریزد
نهای کم از صدف ای دست حاجت دل گدایی کن
جهان غیرست تا الفتپرست نسبت خویشی
ز خود بیگانه شو با هر که خواهی آشنایی کن
فریب اعتبارات است بیدل مانع وصلت
غبار نیستی شو، خاک در چشم جدایی کن
غزل شمارهٔ ۲۵۰۴: صف حرص و هوا در هم شکستی کجکلاهی کنغزل شمارهٔ ۲۵۰۶: در جنون جوش سویدا تنگ دارد جای من
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
رهت سنگی ندارد ای شرر وجد رهایی کن
پر افشانده را بسم الله بخت آزماییکن
هوش مصنوعی: ای شعلهی آتش، راهت پر از سنگ نیست، بنابراین با شادی و آزادی حرکت کن. با قدرت و انرژی خود، به جلو برو و بخت خود را آزمایش کن.
ز غفلت چند ساز نغمههای بیاثر بردن
به قدر اضطراب یک سپند آتش نوایی کن
هوش مصنوعی: از بیتوجهی و غفلت، بیهوده نغمه سر نزنید، چون اضطراب یک درخت آتش گرفته، با شدت و شور نواهایی را به تصویر بکشید.
ندامت رهبر است آنجا که طاقتها ضعیف افتد
ز خود گر بر نیایی نوحهای بر نارسایی کن
هوش مصنوعی: پشیمانی میتواند راهنمایی باشد زمانی که شرایط و زیرساختها ضعیف میشوند. اگر نتوانی به خودت کمک کنی، باید در مورد کمبودها و نارساییها صحبت کنی.
نگاه عبرت از درد زمینگیری چه غم دارد
مژه بردار و رفع شکوههای بیعصایی کن
هوش مصنوعی: به جای اینکه از مشکلات و دردهایی که به ما تحمیل شده غمگین باشیم، باید از آنها درس بگیریم و با امید و انگیزه به جلو حرکت کنیم. میتوانیم با برداشتن موانع و مشکلات، به شکایت و ناامیدی پایان دهیم و به زندگی ادامه دهیم.
دماغ سربلندی خاص استنغاست ای غافل
تو گرد احتیاجی بر فلک هم جبههسایی کن
هوش مصنوعی: بزرگمنشی و خودباوری خاصی در انسان وجود دارد؛ ای غافل، تو دیگر نیازی به برتریجویی بر آسمانقدرها ندارید.
نیاز پای بوسش تحفهٔ دیگر نمیخواهد
به خون هر دو عالم صفحهٔ شوقی حنایی کن
هوش مصنوعی: به خاطر عشق و نیاز به او، دیگر چیزی نمیخواهم. با خون و جانم، صفحۀ شوق و اشتیاق خود را مانند حنا رنگین میکنم.
ز پیشآهنگی قانون عبرتها مشو غافل
به هر سازی که در پای شکست آید صدایی کن
هوش مصنوعی: هرگز از درسهایی که تجربههای گذشته به ما میآموزند غافل نشو. هر زمانی که با چالش و مشکل مواجه شدی، باید صدای خود را بلند کنی و واکنش نشان دهی.
حضور آفتاب از سایه ریزد رنگ خورشیدی
چو محو جلوهاشگشتی دو عالم خودنماییکن
هوش مصنوعی: وقتی آفتاب درخشان وجود داشته باشد، سایهها رنگ و شکل خود را از دست میدهند. اگر در پرتو نور او محو شوی، آنگاه دو جهان خود را به نمایش میگذارند.
حوادث با طبیعت کارها دارد ملایم شو
شکست رنگ بسیار است فکر مومیایی کن
هوش مصنوعی: حوادث و رخدادها با طبیعت در تعامل هستند. باید با آرامش برخورد کنی، زیرا تفاوتها و چالشها زیاد است. بهتر است با تفکر عمیق و بررسی وضعیت، خودت را آماده کنی.
نفس تا بینشان گشتن کمین زندگی دارد
غبارت را به هر رنگیکه میخواهی هواییکن
هوش مصنوعی: تا زمانی که نفس وجود ندارد و به بینشانی رسیدهای، زندگیات در کمین است. میتوانی در هر رنگ و حالتی که میخواهی، حالت را تغییر دهی.
تمیز نام و ننگست آشیان عزت و خواری
اگر زین دام وارستی مگس باش و همایی کن
هوش مصنوعی: زندگیات را به نام و ننگهای دیگران نکن. عزت و ذلت در دستان خودت است. اگر از این دام رها شوی، میتوانی مانند مگس و همای پرندهای آزاد باشی.
سحاب فضل از هر قطره استعداد میریزد
نهای کم از صدف ای دست حاجت دل گدایی کن
هوش مصنوعی: باران رحمت از هر نقطهای بر اساس ظرفیت و استعداد آن نازل میشود. بنابراین، ای دستان نیاز، مانند صدفی که در دریافت مروارید میکوشد، با تمام وجود طلب کن.
جهان غیرست تا الفتپرست نسبت خویشی
ز خود بیگانه شو با هر که خواهی آشنایی کن
هوش مصنوعی: این دنیا متعلق به کسانی است که به دوستی و محبت اهمیت میدهند. برای داشتن رابطهای نزدیک و آشنا، باید از وابستگی به خودت رها شوی و با هر کسی که میخواهی، ارتباط برقرار کنی.
فریب اعتبارات است بیدل مانع وصلت
غبار نیستی شو، خاک در چشم جدایی کن
هوش مصنوعی: فریب اعتبارهایی که برای اشخاص و موقعیتها قائل میشویم، باعث شده که از وصال و نزدیکی با حقیقت باز بمانیم. باید از خودخواهی و ناپایداریهای دنیوی رهایی یابیم و موانع جدایی را که در ذهن و دل ما وجود دارد، از بین ببریم.

بیدل دهلوی