گنجور

شمارهٔ ۶

خسروا قهر تو گر بار بر ایام نهد
صبح را عقل سیه روی تر از شام نهد
در سر آید تو نپرسی که چه؟ تا من گویم
توسن چرخ چو بی حکم تو یک گام نهد
صدمه تیغ تو و قوت حلمت به اثر
در زمین جنبش و اندر فلک آرام نهد
چرخ نیلوفری آن لحظه زند خنده چو گل
که چو نرگس مثلا بر کف تو جام نهد
دهر کون سوخته در دام کشد شخص عدوت
تا چو شد سوخته از غم لقبش خام نهد
عرصه بارگهت راست که بیند خورشید
چرخ را بنگه لوری سزد ار نام نهد
لوح محفوظ که از دفتر قدرت ورقی است
سر نهد بر خط حکم تو و ناکام نهد
گوش می دار که شمشیر زحل کینه تو
باج بر گردن تاچخ زن بهرام نهد
کار خصم تو اگر راست نماید که مباد
آن کژی دان که به صد حیلتش ایام نهد
دور این گلشن نه دایره در دام تو باد
تا به جان خار بداندیش تو مادام نهد
کار انصاف به دوران تو پر آب بماند
فتنه با دولت بیدار تو در خواب بماند

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: ترکیب بند
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خسروا قهر تو گر بار بر ایام نهد
صبح را عقل سیه روی تر از شام نهد
هوش مصنوعی: اگر تو خشمگین شوی و بار سنگینی بر روزها بگذاری، عقل، صبح را هم از شب تاریک تر خواهد کرد.
در سر آید تو نپرسی که چه؟ تا من گویم
توسن چرخ چو بی حکم تو یک گام نهد
هوش مصنوعی: اگر در دل نداشته باشی که چیست، بگذار تا من بگویم؛ چون چرخ زمان بدون اراده تو یک قدم پیش می‌رود.
صدمه تیغ تو و قوت حلمت به اثر
در زمین جنبش و اندر فلک آرام نهد
هوش مصنوعی: زخمی که تیغ تو به دل‌ها می‌زند و قدرت بردباری‌ات، تأثیرش بر روی زمین باعث می‌شود که هر جنبشی به آرامش در آسمان‌ها منجر شود.
چرخ نیلوفری آن لحظه زند خنده چو گل
که چو نرگس مثلا بر کف تو جام نهد
هوش مصنوعی: در آن لحظه، زندگی مانند چرخ نیلوفری می‌چرخد و می‌خندد. مانند گلی که بر کنارت نشسته و از شادی، گویی به تو جامی هدیه می‌دهد، درست همانند نرگسی که بر زمین قرار دارد.
دهر کون سوخته در دام کشد شخص عدوت
تا چو شد سوخته از غم لقبش خام نهد
هوش مصنوعی: زمانه چنان است که دشمنان آدمی او را در دام خود گرفتار می‌کنند، و وقتی که او از غم و اندوه به سختی می‌افتد، به او لقب بی‌ارزشی می‌دهند.
عرصه بارگهت راست که بیند خورشید
چرخ را بنگه لوری سزد ار نام نهد
هوش مصنوعی: زمانی که خورشید به آسمان نگاه می‌کند، جایگاه تو به قدری بلند و والاست که شایسته است تا نام تو بر آن گذاشته شود.
لوح محفوظ که از دفتر قدرت ورقی است
سر نهد بر خط حکم تو و ناکام نهد
هوش مصنوعی: لوح محفوظ که برگ‌هایی از قدرت و سرنوشت دارد، بر اساس فرمان تو نوشته می‌شود و هرکس که در این مسیر ناکام بماند، در واقع بر اساس همان دستور تقدیر شده است.
گوش می دار که شمشیر زحل کینه تو
باج بر گردن تاچخ زن بهرام نهد
هوش مصنوعی: گوش کن که شمشیر زحل، کینه‌ات را به نوعی بر گردن کسی می‌اندازد که باید به بهرام پاسخ‌گو باشد.
کار خصم تو اگر راست نماید که مباد
آن کژی دان که به صد حیلتش ایام نهد
هوش مصنوعی: اگر کار دشمن تو راست و درست به نظر برسد، نگران نباش. این را بدان که او هر زمان ممکن است با نیرنگ و حیله‌ای، تو را به زحمت بیندازد.
دور این گلشن نه دایره در دام تو باد
تا به جان خار بداندیش تو مادام نهد
هوش مصنوعی: این غزل به توصیف زیبایی‌های یک باغ و گلستان می‌پردازد. در آن اشاره‌ای به این است که برای حفظ زیبایی و دلپذیری این فضای دلنشین، نباید اجازه داد که افکار منفی و ناپسند مانند خار، به آن آسیب برسانند. به نوعی، پیامی درباره اهمیت دوری از افکار منفی و حفظ رویکرد مثبت در زندگی است.
کار انصاف به دوران تو پر آب بماند
فتنه با دولت بیدار تو در خواب بماند
هوش مصنوعی: در دوران تو، کارهای درست و منصفانه به خوبی انجام می‌شود و مشکلات و آشوب‌ها در زمان حکومت تو در حالت آرامش و سکون باقی می‌مانند.