شمارهٔ ۴۳
گفت آن کس که در جهان او را
بجز از زحمت جهان ننهند
نام او پختگان آتش لطف
بجز از خام قلتبان ننهند
پیش او زمره سبک روحان
قله قاف را گران ننهند
که مجیر آنکس است کز طمعش
در کف کس خط امان ننهند
اژدها طبع گردد از سخنش
هم سر گنج شایگان ننهند
چون زبانی شود زبانش اگر
مهر احسانش بر زبان ننهند
این چنین تهمتی به بی خردی
بر بزرگان خرده دان ننهند
این دو کلپتره را جواب بسی است
لیکن او را محل آن ننهند
کاشکی داندی که پر هنران
هنر خویش در هوان ننهند
هر که او بر کران نشست از بد
با وی انصاف در میان ننهند
تا تنور آتشین زبان نشود
نانش البته در دهان ننهند
هر که در قدح کم ز مدح آید
لقبش کامل البیان ننهند
وانکه چون آستان فتد در پای
پیش او سر بر آستان ننهند
در دل سوسن ار نه حربه کشد
زر حل کرده رایگان ننهند
تخت خورشید اگر نه تیغ زند
بر سر چارم آسمان ننهند
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گفت آن کس که در جهان او را
بجز از زحمت جهان ننهند
هوش مصنوعی: آن شخصی که در این دنیا به جز تلاش و زحمت چیزی را نمیتواند به دست آورد.
نام او پختگان آتش لطف
بجز از خام قلتبان ننهند
هوش مصنوعی: هیچ کس جز افرادی ناآگاه نمیتواند از بزرگی و لطف او بیخبر بماند. تنها کسانی که به درک عمیق نرسیدهاند، از این محبت و لطف دور خواهند ماند.
پیش او زمره سبک روحان
قله قاف را گران ننهند
هوش مصنوعی: در حضور او، جماعتی که روحی سبک و آزاد دارند، به ارزش بلندترین قلهها اهمیتی نمیدهند.
که مجیر آنکس است کز طمعش
در کف کس خط امان ننهند
هوش مصنوعی: کسی که به دنبال منافع شخصی خود باشد و نتواند به دیگران اعتماد کند، نمیتواند انتظار داشته باشد که از او محافظت کنند.
اژدها طبع گردد از سخنش
هم سر گنج شایگان ننهند
هوش مصنوعی: سخن کسی میتواند تأثیر عمیق و شگرفی داشته باشد، به گونهای که حتی قدرتی مثل اژدها هم از آن تحت تأثیر قرار میگیرد. این قدرت کلام توانایی داشتن گنجهای با ارزش و نادر را نیز نشان میدهد.
چون زبانی شود زبانش اگر
مهر احسانش بر زبان ننهند
هوش مصنوعی: زمانی که حرفهای خوب و محبتآمیز دیگران بر زبان نیاید، زبان خودش به حقیقت آنچه در دل دارد، اشاره میکند.
این چنین تهمتی به بی خردی
بر بزرگان خرده دان ننهند
هوش مصنوعی: به بی خردی، نباید به بزرگان اینگونه اتهام زد.
این دو کلپتره را جواب بسی است
لیکن او را محل آن ننهند
هوش مصنوعی: این دو کلپتره پاسخهای زیادی دارند، اما جایی برای بیان آنها نیست.
کاشکی داندی که پر هنران
هنر خویش در هوان ننهند
هوش مصنوعی: ای کاش میدانستی که هنرمندان با استعداد، هنر خود را در میان بیخیالی و بیتوجهی رها نمیکنند.
هر که او بر کران نشست از بد
با وی انصاف در میان ننهند
هوش مصنوعی: هر کسی که در بالای قله قرار گیرد، با او انصاف را در میان نیاورند.
تا تنور آتشین زبان نشود
نانش البته در دهان ننهند
هوش مصنوعی: تا وقتی که زبان به شدت به چالش کشیده نشود، کسی نانش را در دهان نمیگذارد.
هر که در قدح کم ز مدح آید
لقبش کامل البیان ننهند
هوش مصنوعی: هر کسی که در ستایش دیگران کوتاهی کند و به اندازه کافی از آنها تعریف نکند، لقبش را به طور کامل نمیگیرند و به او به طور کامل احترام نخواهند گذاشت.
وانکه چون آستان فتد در پای
پیش او سر بر آستان ننهند
هوش مصنوعی: کسی که در حضور او قرار میگیرد، سرش را به زمین نمیگذارد و در مقابلش فروتنی نمیکند.
در دل سوسن ار نه حربه کشد
زر حل کرده رایگان ننهند
هوش مصنوعی: اگر در دل گل سوسن نیز چیرگی و قدرتی وجود داشته باشد، نمیتوان آن را به آسانی نادیده گرفت و از کنارش گذشت.
تخت خورشید اگر نه تیغ زند
بر سر چارم آسمان ننهند
هوش مصنوعی: اگر در آسمان، خورشید با تیزی و قدرت خود بر سر من نتابد، پس تخت و مقامش چه ارزشی دارد؟

مجیرالدین بیلقانی