گنجور

بخش ۸۲ - گفتار دهم در صفت زن گوید

چادر و روی‌بند خوب نبود
زن چنان مستمند خوب نبود
جهل اسباب عافیت نشود
زن روبسته‌تربیت نشود
کار زن برتر است از این اسباب
هست‌یکسان‌حجاب‌ و رفع حجاب
ای که اصلاح کار زن خواهی
بی‌سبب عمر خوبشتن کاهی
زن از اول چنین که بینی بود
هیچ تدبیر، چاره‌اش ننمود
گر قوانین ما همین باشد
ابدالدهر زن چنین باشد
زن به قید حواس خمس دراست
زن نمودار سادهٔ بشر است
زن کتاب طبیعت ساده است
زن ز دستور حکمت آزاده است
زن اگر جاهلست اگر داناست
خودپسند است‌و خویشتن‌آراست
کار او با جمال و زیباییست
هنر و پیشه‌اش خودآراییست
گر نخواهی که بستن بنماید
به سرتوکه بیش بنماید
باید آزاد سازیش ز قفس
تا فرود آید از هوا و هوس
تو مپندار خوی منکر زن
رود ازبیم دوزخ از سر زن
زن به مردان دلیر باشد و چیر
بر خدا نیز هست چیر و دلیر
لابه وآه و اشگ و زاری او
هست هرجا سلاح کاری او
کار با این سلاح برنده
می کند با خدا و با بنده
زن خدا را ز جنس نر داند
در دلش لابه را اثر داند
زن که با شوی خودوفا نکند
از خدا نیز هم حیا نکند
علم‌های خیالی و نقلی
دوست دارد، نه فکری و عقلی
زن دانا اگر بود مغرور
شاید ار باشد از خیانت دور
دگر آن زن که آزموده بود
داستان‌ها بسی شنوده بود
سوم‌آن‌زن که‌هست‌شوهردوست
شوهرش نیز دل‌سپردهٔ اوست
چون‌ازین‌بگذری‌به‌دست‌قضاست
یند و اندرز و قیل‌و قال‌، هباست

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چادر و روی‌بند خوب نبود
زن چنان مستمند خوب نبود
هوش مصنوعی: زنی که چادر و روی‌بندش خوب نیست، به طور کلی در وضعیت خوبی نیست و نشان‌دهندهٔ مشکلات و نیازمندی‌های اوست.
جهل اسباب عافیت نشود
زن روبسته‌تربیت نشود
هوش مصنوعی: نادانی نمی‌تواند باعث آسایش و آرامش شود، همان‌طور که بدون پرورش و آموزش صحیح، افراد به درستی رشد نمی‌کنند.
کار زن برتر است از این اسباب
هست‌یکسان‌حجاب‌ و رفع حجاب
هوش مصنوعی: زنان می‌توانند با توانایی‌های خود از هرگونه محدودیت‌ها و موانع عبور کنند و در واقع، وجود مانع یا بی‌موانع برای آنها اهمیتی ندارد.
ای که اصلاح کار زن خواهی
بی‌سبب عمر خوبشتن کاهی
هوش مصنوعی: ای کسی که می‌خواهی در کار زنان اصلاح ایجاد کنی، بی‌دلیل عمر خود را هدر نده.
زن از اول چنین که بینی بود
هیچ تدبیر، چاره‌اش ننمود
هوش مصنوعی: زن از ابتدا چنین بود که می‌بینی و هیچ راهکاری نتوانست برای تغییر این وضع پیدا کند.
گر قوانین ما همین باشد
ابدالدهر زن چنین باشد
هوش مصنوعی: اگر قوانین ما همین‌گونه باشد، همیشه چنین حالتی ادامه خواهد داشت.
زن به قید حواس خمس دراست
زن نمودار سادهٔ بشر است
هوش مصنوعی: زنان با تمام حس‌های پنج‌گانه‌شان آگاه و هوشیار هستند و به نوعی تجلی ساده و واضحی از انسانیت به شمار می‌روند.
زن کتاب طبیعت ساده است
زن ز دستور حکمت آزاده است
هوش مصنوعی: زن مانند کتابی از طبیعت است که پر از سادگی و زیبایی است و همچنین به اصول و قواعد حکمت و دانش آزاد اندیشی پایبند است.
زن اگر جاهلست اگر داناست
خودپسند است‌و خویشتن‌آراست
هوش مصنوعی: زن چه نادان باشد و چه دانا، همیشه به خود می‌بالد و به خودآرایی مشغول است.
کار او با جمال و زیباییست
هنر و پیشه‌اش خودآراییست
هوش مصنوعی: او با زیبایی و جمال خود فعالیت می‌کند و هنر و شغلش در خودآرایی و تزئین است.
گر نخواهی که بستن بنماید
به سرتوکه بیش بنماید
هوش مصنوعی: اگر نمی‌خواهی که به تو آسیب بزند، بهتر است که خود را از آن دور نگه‌داری.
باید آزاد سازیش ز قفس
تا فرود آید از هوا و هوس
هوش مصنوعی: باید او را از بند و محدودیت‌ها رها کنی تا بتواند از آرزوها و تمایلات دنیوی خود دور شود.
تو مپندار خوی منکر زن
رود ازبیم دوزخ از سر زن
هوش مصنوعی: تو فکر نکن که من از ترس جهنم برای زن خود را از او جدا کنم.
زن به مردان دلیر باشد و چیر
بر خدا نیز هست چیر و دلیر
هوش مصنوعی: زن در کنار مردان دلیر می‌درخشد و در برابر خداوند نیز قوی و شجاع است.
لابه وآه و اشگ و زاری او
هست هرجا سلاح کاری او
هوش مصنوعی: در هر کجا که نشانی از زاری و گریه و ناله او هست، نشان از قدرت و تاثیرگذاری او نیز وجود دارد.
کار با این سلاح برنده
می کند با خدا و با بنده
هوش مصنوعی: انجام کار درست و مؤثر، پیروزی را در پی دارد، چه در رابطه با خدا و چه در ارتباط با انسان‌ها.
زن خدا را ز جنس نر داند
در دلش لابه را اثر داند
هوش مصنوعی: زن به خدا اعتقاد و محبت دارد و در دلش احساس می‌کند که می‌تواند از طریق نرمی و لطافت احساسات خود، به او نزدیک شود.
زن که با شوی خودوفا نکند
از خدا نیز هم حیا نکند
هوش مصنوعی: زنی که به شوهرش وفادار نیست، از خدا هم شرم و حیا نخواهد داشت.
علم‌های خیالی و نقلی
دوست دارد، نه فکری و عقلی
هوش مصنوعی: او به دانشی که بر پایه تخیل و روایت باشد علاقه‌مند است، نه به دانشی که به تفکر و استدلال منطقی وابسته باشد.
زن دانا اگر بود مغرور
شاید ار باشد از خیانت دور
هوش مصنوعی: زنی که دانا و بافهم باشد، ممکن است به خاطر عقل و درایتش مغرور شود، اما این بدان معناست که او از خیانت و فریب دور خواهد ماند.
دگر آن زن که آزموده بود
داستان‌ها بسی شنوده بود
هوش مصنوعی: زن دیگری که تجربه‌های زیادی از داستان‌ها داشت و از آنها آگاه بود.
سوم‌آن‌زن که‌هست‌شوهردوست
شوهرش نیز دل‌سپردهٔ اوست
هوش مصنوعی: زن سوم که شوهرش را دوست دارد، شوهرش هم به او علاقه‌مند است.
چون‌ازین‌بگذری‌به‌دست‌قضاست
یند و اندرز و قیل‌و قال‌، هباست
هوش مصنوعی: وقتی از این مراحل سخت عبور کنی، همه چیز به سرنوشت و قضا و قدر بستگی دارد و نصیحت‌ها و بحث و جدل‌ها بی‌فایده است.