گنجور

شمارهٔ ۸۵ - هند و ایران

هند و ایران برادران همند
زبدهٔ نسل آریا و جمند
آن یکی شیر وآن دگر خورشید
نزد مردم به راستی علمند
پارس شیر است و هند خورشید است
پشت بر پشت پاسدار همند
سیرچشمند هر دو چون خورشید
گرچه چون شیر گرسنه شکمند
صاحب همتند و جود و سخا
زان به هرجا عزیز و محترمند
هر دو والاتبار و صاحب‌قدر
هر دو عالی‌مقام و محتشمند
فخر تاریخ و زینت سیرند
معدن علم و منبع حکمند
مُنزل وحی و مهبط الهام
مخزن فکر و صاحب هممند
عاشق میهمان و طالب ضیف
خصم دینار و دشمن درمند
هر دو حیران ز شاه تا به گدا
هر دو عریان ز فرق تا قدمند
شهره اندر مروتند و وفا
مَثَل اندر سخاوت و کرمند
در تحمل نظیر «‌لچمن‌» و «‌رام‌»
در شجاعت عدیل روستمند
در ره هند جان گرفته به کف
اهل ایران‌، از آن به عده کمند
مغول و ترک و روس در ره هند
بر سر قتل و غارت عجمند
خام‌طمعان هماره در این ملک
حامل فقر و درد و رنج و غمند
هر به قرنی دو ثلث مردم ما
زین بلیات خفته در عدمند
نیست بر هند منتی کایشان
همچو ما در شکنجه و المند
باد لعنت به طامعان بشر
کآیت ظلم و مظهر ستمند
بر سر راه هند صحرایی‌ست
که در او غول و دیو و دد به همند
آدمیزادی ار در او باقی‌ست
در عداد وحوش منتظمند
کاردانان مملکت کم و بیش
بستهٔ آب و نان و بیش و کمند
معده خالی و پای بر سر گنج
تشنه‌کامند و در کنار یمند
منت ایزد که هند گشت آزاد
خلق باید که قل اعوذ دمند
صحبت هند شد به نفت بدل
و اهل ایران ز صحبتش دژمند

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هند و ایران برادران همند
زبدهٔ نسل آریا و جمند
هوش مصنوعی: هند و ایران خواهر و برادر یکدیگرند و از نسل آریا و جم هستند.
آن یکی شیر وآن دگر خورشید
نزد مردم به راستی علمند
هوش مصنوعی: یکی به مانند شیر، قدرت و شجاعت دارد و دیگری به مانند خورشید، نور و روشنایی را به ارمغان می‌آورد. این دو نماد، در واقع به علم و دانش نزد مردم اهمیت می‌دهند و از آن‌ها به عنوان منابع ارزشمند و راهنما یاد می‌شود.
پارس شیر است و هند خورشید است
پشت بر پشت پاسدار همند
هوش مصنوعی: پارس به معنای سرزمین ایران و شیر به عنوان نماد قدرت و شجاعت است. هند به عنوان سرزمینی با شکوه و ارزشمند معرفی می‌شود که نور و روشنایی را به ارمغان می‌آورد. در اینجا به قدرت و اعتبار دو سرزمین اشاره شده که در کنار هم قرار دارند و هر یک به نوعی محافظ و پاسدار یکدیگر محسوب می‌شوند.
سیرچشمند هر دو چون خورشید
گرچه چون شیر گرسنه شکمند
هوش مصنوعی: چشم‌های آن دو مانند خورشید درخشان است، اما مانند شیر گرسنه، پر از حسرت و طلب است.
صاحب همتند و جود و سخا
زان به هرجا عزیز و محترمند
هوش مصنوعی: کسانی که اراده و نیکی دارند و بخشنده و سخاوتمند هستند، در هر جا که باشند عزیز و محترم خواهند بود.
هر دو والاتبار و صاحب‌قدر
هر دو عالی‌مقام و محتشمند
هوش مصنوعی: هر دو دارای مقام و منزلت بالا هستند و هر دو به احترام و اعتبار شناخته می‌شوند.
فخر تاریخ و زینت سیرند
معدن علم و منبع حکمند
هوش مصنوعی: این جمله به ویژگی‌های برجسته افرادی اشاره دارد که در تاریخ، به عنوان الگو و سرمشق در زمینه علم و قضاوت شناخته می‌شوند. آنها به عنوان نمادها و نمایندگان علم و حکمت در نظر گرفته می‌شوند و باعث افتخار تاریخ هستند.
مُنزل وحی و مهبط الهام
مخزن فکر و صاحب هممند
هوش مصنوعی: مکان نازل شدن وحی و جایی که الهام می‌آید، مرکز اندیشه و صاحب فکر و اندیشه‌ور است.
عاشق میهمان و طالب ضیف
خصم دینار و دشمن درمند
هوش مصنوعی: عاشق به استقبال مهمان می‌رود و خواهان مهمان‌نوازی است، در حالی که دشمن تنها به دنبال بدست آوردن پول و ستم بر دیگران است.
هر دو حیران ز شاه تا به گدا
هر دو عریان ز فرق تا قدمند
هوش مصنوعی: هر دو در حیرت و شگفتی هستند، از پادشاه تا تهی‌دست. هر دو بدون پوششند، از بالای سر تا نوک پا.
شهره اندر مروتند و وفا
مَثَل اندر سخاوت و کرمند
هوش مصنوعی: شهرت در مهربانی و وفا به خوبی در فضیلت بخشندگی و بخشش نمایان است.
در تحمل نظیر «‌لچمن‌» و «‌رام‌»
در شجاعت عدیل روستمند
هوش مصنوعی: شجاعت و دلیری افرادی همچون «لچمن» و «رام» در مقایسه با دلاوری شخصیتی چون رستم قابل توجه است.
در ره هند جان گرفته به کف
اهل ایران‌، از آن به عده کمند
هوش مصنوعی: در راه هند، جان ایرانیان به دست آمده است، زیرا آنجا با انگشت شمار کمندها (دیگران) درگیر شده‌اند.
مغول و ترک و روس در ره هند
بر سر قتل و غارت عجمند
هوش مصنوعی: مغول‌ها، ترک‌ها و روس‌ها در راه هندوستان به کشتار و چپاول ایرانیان مشغول‌اند.
خام‌طمعان هماره در این ملک
حامل فقر و درد و رنج و غمند
هوش مصنوعی: ساده‌دلان همیشه در این سرزمین بار فقر و درد و رنج را به دوش می‌کشند و در شادی نیستند.
هر به قرنی دو ثلث مردم ما
زین بلیات خفته در عدمند
هوش مصنوعی: در هر دوره‌ای، دو سوم از مردم ما به خاطر این مشکلات بزرگ، در وضعیتی غیرفعال و بی‌خبر از واقعیت به سر می‌برند.
نیست بر هند منتی کایشان
همچو ما در شکنجه و المند
هوش مصنوعی: در هند هیچ گونه رنج و زحمتی مانند رنج و سختی که ما کشیده‌ایم وجود ندارد.
باد لعنت به طامعان بشر
کآیت ظلم و مظهر ستمند
هوش مصنوعی: باد به کسانی که greedy و طمع‌ورز هستند، لعنت می‌فرستد، زیرا آنها نشانه‌ای از ظلم و تجلی ستم در جامعه بشری هستند.
بر سر راه هند صحرایی‌ست
که در او غول و دیو و دد به همند
هوش مصنوعی: در مسیر هند، بیابانی وجود دارد که در آن موجودات خیالی و ترسناک جمع شده‌اند.
آدمیزادی ار در او باقی‌ست
در عداد وحوش منتظمند
هوش مصنوعی: اگر هنوز انسانی در وجودش باقی مانده باشد، پس او جزو موجودات طبیعی و منظم قرار می‌گیرد.
کاردانان مملکت کم و بیش
بستهٔ آب و نان و بیش و کمند
هوش مصنوعی: افرادی که در کشور مسوولیت دارند، به طور کلی تحت تأثیر مسائل اقتصادی و نیازهای مردم قرار دارند و به همین دلیل در تصمیم‌گیری‌های خود به شرایط موجود توجه می‌کنند.
معده خالی و پای بر سر گنج
تشنه‌کامند و در کنار یمند
هوش مصنوعی: معده‌ای که خالی است و پایش بر روی گنجی واقع شده، در حالی که تشنه و بی‌صبر است و در کنار آن، یمندی وجود دارد.
منت ایزد که هند گشت آزاد
خلق باید که قل اعوذ دمند
هوش مصنوعی: سپاسگزار خداوند هستم که هند آزاد شد. خلق باید در این حال بر خود ببالند و به خدا پناه ببرند.
صحبت هند شد به نفت بدل
و اهل ایران ز صحبتش دژمند
هوش مصنوعی: صحبت از هند به نفت تغییر پیدا کرد و مردم ایران از این گفتگو ناراضی و دلسرد شدند.

حاشیه ها

1402/10/23 18:12
کژدم

بهار این قصیده را در پی استقلال هند سروده است.