گنجور

بخش ۷۱ - در بیان تجرید و تفرید

گر صفا می‌بایدت تجرید شو
گر خرد داری ز اهل دید شو
ترک دعوی هست تجرید ای پسر
فهم کن معنی تفرید ای پسر
اصل تجریدت وداع شهوتست
بلکه کلی انقطاع لذتست
گر دهی یکبار شهوت را طلاق
آن زمان گردی تو در تفرید طلاق
گر تو ببریدی ز موجودات امید
آنکه از تجرید گردی مستفید
اعتمادت چون همه بر حق بود
آن دمت تفرید جان مطلق بود
ترک دنیا کن برای آخرت
وز بدن برکش لباس فاخرت
گر بیابی از سعادت این مقام
صاحب تجرید باشی والسلام
گر ز عقبی دست شویی بهر حق
دان که از تفرید گیرندت سبق
رو مجرد باش دایم فرد باش
تا به هر فرقی نشینی گرد باش
گرد کبر و عجب و خودرایی مگرد
قدر خود بشناس و هر جایی مگرد
هر که گرد کورهٔ انگِشت گشت
جامه از دودش سیاه و زشت گشت
وانکه با عطار می‌گردد قریب
او همی‌یابد ز بوی خوش نصیب

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گر صفا می‌بایدت تجرید شو
گر خرد داری ز اهل دید شو
هوش مصنوعی: اگر به خلوص و صفا نیاز داری، باید از دنیا و مادیات فاصله بگیری. اگر عقل و درک درست داری، باید به جمع کسانی بپیوندی که بصیرت دارند و می‌توانند تو را به حقیقت نزدیک کنند.
ترک دعوی هست تجرید ای پسر
فهم کن معنی تفرید ای پسر
هوش مصنوعی: ای پسر، باید بدانی که ادعای تنهایی و جدا بودن از همه چیز تنها به معنای توجه به حقیقت و باطن وجود توست. به عمق این معنا توجه کن.
اصل تجریدت وداع شهوتست
بلکه کلی انقطاع لذتست
هوش مصنوعی: جوهر اصلی تمایلات و هوس‌ها، وداع و جدا شدن از آن‌هاست. به عبارتی، کلیت این کار به ترک لذت‌ها و آسایش‌های دنیوی مربوط می‌شود.
گر دهی یکبار شهوت را طلاق
آن زمان گردی تو در تفرید طلاق
هوش مصنوعی: اگر یک بار به خواسته‌های نفسانی‌ات پشت کنی و آنها را ترک کنی، آن زمان به مقام خالصی و وحدت‌جویی خواهی رسید.
گر تو ببریدی ز موجودات امید
آنکه از تجرید گردی مستفید
هوش مصنوعی: اگر تو از همه موجودات جدا شوی و امید به رهایی از دنیا داشته باشی، انتظار نداشته باش که از این تنهایی بهره‌ای ببری.
اعتمادت چون همه بر حق بود
آن دمت تفرید جان مطلق بود
هوش مصنوعی: اعتماد تو که کاملاً از روی حقیقت بود، باعث شد که زندگی‌ات به‌گونه‌ای منحصر به فرد و معنوی باشد.
ترک دنیا کن برای آخرت
وز بدن برکش لباس فاخرت
هوش مصنوعی: دنیا را رها کن و به فکر آخرت باش و از جسم خود لباس زینتی و ارزشمند را کنار بگذار.
گر بیابی از سعادت این مقام
صاحب تجرید باشی والسلام
هوش مصنوعی: اگر به خوشبختی و سعادت این مرتبه برسی، باید در مقام بی‌نیازی و رهایی از وابستگی‌ها باشی و بس.
گر ز عقبی دست شویی بهر حق
دان که از تفرید گیرندت سبق
هوش مصنوعی: اگر از گذشته خودت را پاک کنی و برای حق تلاش کنی، بدان که دیگران از تو پیشی می‌گیرند.
رو مجرد باش دایم فرد باش
تا به هر فرقی نشینی گرد باش
هوش مصنوعی: همیشه در حالت سادگی و بی‌غرضی باش و به‌طور مستقل زندگی کن تا در هر مکانی که قرار می‌گیری، همواره معتبر و محترم باش.
گرد کبر و عجب و خودرایی مگرد
قدر خود بشناس و هر جایی مگرد
هوش مصنوعی: افتخار و خودپسندی را کنار بگذار و از خودت بیشتر از اندازه نمتاز. در هر موقعیتی، خود را بشناس و اجازه نده که به احساس برتری دچار شوی.
هر که گرد کورهٔ انگِشت گشت
جامه از دودش سیاه و زشت گشت
کوره انگِشت یعنی کوره زغال و شخصی که زغال سازد را انگِشتگر گویند.
وانکه با عطار می‌گردد قریب
او همی‌یابد ز بوی خوش نصیب
هوش مصنوعی: کسی که با عطار (فردی که عطر می‌فروشد) رفت و آمد می‌کند، به خاطر بوی خوش عطرها، خود نیز از این زیبایی و خوشبوئی بهره‌مند می‌شود.

حاشیه ها

1389/09/03 11:12
تنها

خوب

1403/03/10 03:06
بهنام اعظمیان

در مصرع دوم به جای «طلاق» به نظرم  «لاق» به معنای لایق و شایسته باید نوشته بشه

آهنگ شعر هم درست تر میشه