گنجور

بخش ۲۲ - در بیان چارچیز که صاحب عقل و دانش را ازینها دور باید بود

هر که‌را عقل است و دانش ای عزیز
دور باید بودنش از چار چیز
کار خود با ناسزا نکند رها
مردمی نکند به جای ناسزا
عقل داری؛ میل بدکاری مکن
زین چو بگذشتی سبکساری مکن
تا شوی بیش از همه در روزگار
دست بر نان و نمک بگشاده‌دار
تا تو باشی در زمانه دادگر
زیردستان را نکو دار ای پسر
هر که در پند خود آمد استوار
پند او را دیگران بندند کار
هر که از گفتار خود باشد ملول
قول او را دیگران نکنند قبول
هرچه باشد در شریعت ناپسند
گرد او هرگز مگرد ای هوشمند
تا صواب کار بینی سر به‌سر
بر مراد خود مکن کار ای پسر

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هر که‌را عقل است و دانش ای عزیز
دور باید بودنش از چار چیز
هوش مصنوعی: هر کسی که عقل و دانش دارد، باید از چهار چیز دوری کند.
کار خود با ناسزا نکند رها
مردمی نکند به جای ناسزا
هوش مصنوعی: انسانی که به دیگران به بدی سخن نمی‌گوید و از فحاشی پرهیز می‌کند، هرگز در رفتار و کلامش به ناسزاگویی روی نمی‌آورد.
عقل داری؛ میل بدکاری مکن
زین چو بگذشتی سبکساری مکن
هوش مصنوعی: عاقل باش و اجازه نده که به اشتباهات و کارهای ناپسند روی آوری. وقتی از این مرحله عبور کردی، سبکی و بی‌خیالی را کنار بگذار.
تا شوی بیش از همه در روزگار
دست بر نان و نمک بگشاده‌دار
هوش مصنوعی: برای آن‌که در زندگی از همه بیشتر برتری یابی، باید دستت را بر نان و نمک گشوده نگه‌داری، به این معنا که به مهمانی و دوستی و ارتباطات اهمیت بدهی و در این مسیر وفاداری و احترام را فراموش نکنی.
تا تو باشی در زمانه دادگر
زیردستان را نکو دار ای پسر
هوش مصنوعی: تا وقتی که تو در این دنیا وجود داری و به دنبال عدالت هستی، باید از کسانی که به تو وابسته‌اند و در وضعیت پایین‌تری قرار دارند، به خوبی و جوانمردی مراقبت کنی.
هر که در پند خود آمد استوار
پند او را دیگران بندند کار
هوش مصنوعی: کسی که به مشاوره و راهنمایی خود به خوبی عمل کند، دیگران نیز به آن توجه کرده و از آن بهره‌مند می‌شوند.
هر که از گفتار خود باشد ملول
قول او را دیگران نکنند قبول
هوش مصنوعی: هر کسی که از حرف‌های خود خسته و ناامید باشد، دیگران هم صحبت‌های او را نمی‌پذیرند و قبول نمی‌کنند.
هرچه باشد در شریعت ناپسند
گرد او هرگز مگرد ای هوشمند
هوش مصنوعی: هر چیزی که در دین نکوهیده و ناپسند است، هرگز به آن نزدیک نشو، ای فرد باهوش.
تا صواب کار بینی سر به‌سر
بر مراد خود مکن کار ای پسر
هوش مصنوعی: تا زمانی که به درستی کارها را می‌نگری، هرگز به خواسته‌های خود به‌تنهایی عمل نکن، پسر.