اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بوسعید مِهنه در حمّام بود
قایِمش افتاده‌مردی خام بود
هوش مصنوعی: بوسعید مِهنه در حال استحمام بود و قایقش به زمین افتاد. مردی که در آنجا بود هنوز تجربه نداشت.
شوخِ شیخ آورد تا بازوی او
جمع کرد آن جمله پیش روی او
هوش مصنوعی: زنی دلنشین و خوش‌مشرب به نزد شیخی رفت و به او نزدیک شد، در حالی که همه نگاه‌ها به سوی آن شیخ بود.
شیخ را گفتا بگو ای پاک‌جان
تا جوانمردی چه باشد در جهان؟
هوش مصنوعی: شیخ را گفتند که ای روح پاک، جوانمردی در دنیا چه معنایی دارد؟
شیخ گفتا شوخ پنهان کردنست
پیش چشم خلق، ناآوردنست
هوش مصنوعی: شیخ گفت: پنهان کردن شوخی در حضور مردم کار درستی نیست و این یک نوع نیاوردن و بی‌عملی است.
این جوابی بود بر بالای او
قایِم افتاد آن زمان در پای او
هوش مصنوعی: این جمله به وضعیتی اشاره دارد که در آن شخصی به گونه‌ای پاسخ می‌دهد یا واکنشی نشان می‌دهد که در نهایت به ضرر خودش تبدیل میشود. زمانی که این پاسخ یا عمل در موقعیتی خاص ارائه شده، می‌تواند به صورت غیرمنتظره‌ای به پایین آمدن مقام یا اعتبار خود فرد بینجامد. به عبارت دیگر، اقدامی که در ابتدا ممکن است مثبت یا قوی به نظر برسد، در نهایت به دلیلی برای افت أو تبدیل میشود.
چون به نادانیِّ خویش اقرار کرد
شیخ خوش شد، قایم استغفار کرد
هوش مصنوعی: شیخ وقتی به نادانی خود اعتراف کرد، خوشحال شد و از خدا درخواست بخشش کرد.
خالقا، پروردگارا ، مُنْعِما
پادشاها، کارسازا ، مُکْرِما
هوش مصنوعی: ای خالق و پروردگار، ای پادشاهی که نعمت می‌بخشید و قدرتمند و بخشنده هستید.
چون جوانمردیِّ خلق عالَمی
هست از دریای فضلت شبنمی
هوش مصنوعی: شرافت و جوانمردی انسان‌ها به اندازه‌ای است که از دریای بزرگی از خوبی‌ها و فضیلت‌ها، تنها به اندازه یک قطره، به آن‌ها رسیده‌اند.
قایم مطلق تویی اما به ذات
وز جوانمردی ببایی در صفات
هوش مصنوعی: تو کامل‌ترین و برترین هستی، اما در ذات و ماهیت خود، با جوانمردی و صفات نیکو نمایان می‌شوی.
شوخی و بی‌شرمیِ ما در گذار
شوخ ما را پیش چشم ما میار
هوش مصنوعی: ما را به خاطر بی‌خیالی و شوخی‌هایمان، در مقابل دیدگان دیگران قضاوت نکن.
حاشیه ها
1388/12/06 07:03
نظام الدین وفا
چند مورد اصلاح تایپی به شرح زیر وجود دارد:
بیت اول: به جای "مردی" کلمه "مرد" تایپ شده.
بیت سوم: به جای "جوانمردی" کلمه "جوامردی" تایپ شده.
بیت هشتم: کلمه "شبنمی" باید سرهم نوشته شود و نه به صورت "شب نمی".
بیت دهم: به جای "را" کلمه "با" تایپ شده.
---
پاسخ: با تشکر، مطابق نظر شما تغییرات اعمال شد. هر چند من در ذهن دارم که در منبعی معتبر «جوامردی» در بیت سوم دیده‌ام و نه «جوانمردی»، دوستان اگر به نسخه‌ی معتبری دسترسی دارند موارد را مجدداً بازبینی کنند و نتیجه را اطلاع دهند.
با سلام
در منطق‌الطیر تصحیح و شرح استاد شفیعی کدکنی، در بیت سوم دقیقا «جوامردی» ضبط شده: «تا جوامردی چه باشد در جهان» که اشتباه تایپی نیست و درواقع صورت لفظی دیگری از همان کلمهٔ «جوانمردی» است و در بیت هشتم «جوانمردی» آمده است: «وز جوانمردی نیایی در صفات» که اینجا به اشتباه «بیایی» نوشته شده، امید است مسئول محترم اصلاح کنند.
سپاس از تلاش ارزشمند شما
در منطق الطیر باهتمام سید صادق گوهرین چاپ شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
از چند نسخه یاد میکند . در یکی "جوامردی " است که در متن استفاده شده و سه نسخه دیگر "جوانمردی" ضبط شده . شعر در صفحه 259 آخرین شعر آن کتاب است وآنجا در خط 4689 نوشته شده.
کلمه جوامردی در کلیات شمس نیز استفاده شده فی المثل در نسخه استاد بدیع الزمان فروزانفر غزل 2592 "ای صورت روحانی امروز چه آوردی"
مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۵۹۲
ولی این کلمه در فرهنگ های لغات نایاب است
1398/08/25 22:10
پیرداد لاهی
با سلام و عرض ادب - به نظر بنده هیچ نیازی به مراجعه کردن به نسخه های متعدد نیست، وزن شعر دقیقا جوامردی را می طلبد. جوانمردی اینجا اصلا جا نمیگیرد. وزن شعر خراب میشود.
1400/09/22 18:11
محسن رضایی
سلام
خیلی شعر پرمعنایی یه
1401/11/23 03:01
محسن خطیبی
من در نسخ ویرایش شده دانشگاهی رشته ادبیات مصرع دوم بیت اول را اینگونه دیده ام
قایمش افتاده مردی خام بود
که البته صحیح تراست
عطار