گنجور

بخش ۱ - بسم الله الرحمن الرحیم

آفرین جان آفرین و جان جان
آنکه هست او آشکارا و نهان
در مقام لایزالی آشکار
در درون عاشقان بیقرار
آسمان یک پرده از اسرار او
وین زمین یک نقطه از پرگار او
ای منزّه از همه بود ونبود
وی مبرّا از همه گفت و شنود
آسمان چون چرخ سرگردان او
قل هو الله آیتی در شان او
خاک را از قدرت خود آفرید
عقل و جان آورد از صنعت پدید
آفتاب از صنع او گردان شده
ماه و زهره در رهش حیران شده
جسم را از خاک قدرت نقش داد
روح را از آتش و از باد زاد
روح را چون جان در این تن او نهاد
سرّ اسرارش در این جان زوفتاد
این زمین یک خشت از ایوان او
نحن اقرب گفتهٔ دیوان او
هیچکس آسان به کنهش پی نبرد
تا بظاهر او یقین از خود نمرد
ای بخود مغرور در ملک جهان
کی بیایی تو ز کنه او نشان
ای ز تو غافل همه عالم تمام
سرّ اسرارت میان خاص و عام
دانهٔ لطف معانی داشتی
در میان جان آدم کاشتی
چون حق آمد در درون تو نهان
این زمان عطّار درها میفشان
بعد از این گویم همه نعت رسول
حضرت حق کرده عرفانش قبول
از محّمد گویم و اطوار او
من یقین دانسته‌ام کردار او

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آفرین جان آفرین و جان جان
آنکه هست او آشکارا و نهان
هوش مصنوعی: تحسین می‌کنم جان را، و جان جان را؛ کسی که وجودش هم در آشکار است و هم در پنهان.
در مقام لایزالی آشکار
در درون عاشقان بیقرار
هوش مصنوعی: در جایگاه ابدی و بی‌پایان، عشق و علاقه‌مندان به آن همیشه در درون خود آرامش و شوقی درهم آمیخته دارند.
آسمان یک پرده از اسرار او
وین زمین یک نقطه از پرگار او
هوش مصنوعی: آسمان نشاندهنده رازهای خداست و زمین فقط یک نقطه کوچک در دایره وجود اوست.
ای منزّه از همه بود ونبود
وی مبرّا از همه گفت و شنود
هوش مصنوعی: تو از هر گونه وجود و عدم پاک و دوری، و از تمام گفت و شنودها بی‌نقص و بی‌آیی.
آسمان چون چرخ سرگردان او
قل هو الله آیتی در شان او
هوش مصنوعی: آسمان مانند یک چرخ در حال چرخش است و نشانه‌ای از عظمت و وحدت اوست.
خاک را از قدرت خود آفرید
عقل و جان آورد از صنعت پدید
هوش مصنوعی: عقل با توانایی خود زمین را خلق کرد و جان را با هنر و مهارت به وجود آورد.
آفتاب از صنع او گردان شده
ماه و زهره در رهش حیران شده
هوش مصنوعی: خورشید از کارهای او به وجود آمده و ماه و ستاره‌ها در مسیر او گیج و حیران شده‌اند.
جسم را از خاک قدرت نقش داد
روح را از آتش و از باد زاد
هوش مصنوعی: بدن انسان از خاک و قدرت طبیعت ساخته شده است، در حالی که روح او از آتش و انرژی زندگی خلق شده است.
روح را چون جان در این تن او نهاد
سرّ اسرارش در این جان زوفتاد
هوش مصنوعی: روح را همان‌گونه که جان در این بدن قرار داده، اسرار نهفته‌اش را نیز در همین جان به ودیعه نهاده است.
این زمین یک خشت از ایوان او
نحن اقرب گفتهٔ دیوان او
هوش مصنوعی: این زمین بخشی از خانه بزرگ اوست و ما نزدیکترین موجودات به پیام‌های او هستیم.
هیچکس آسان به کنهش پی نبرد
تا بظاهر او یقین از خود نمرد
هوش مصنوعی: هیچ کس نمی‌تواند به عمق وجود او پی ببرد و تا زمانی که از ظواهرش مطمئن نباشد، هرگز نمی‌تواند درونش را درک کند.
ای بخود مغرور در ملک جهان
کی بیایی تو ز کنه او نشان
هوش مصنوعی: ای کسی که به خود می‌بالید و در دنیا زندگی می‌کنی، کی می‌خواهی از عمق وجودت نشانه‌ای نشان دهی؟
ای ز تو غافل همه عالم تمام
سرّ اسرارت میان خاص و عام
هوش مصنوعی: ای جهانیان که از تو بی‌خبرند، تمام رازهای تو در میان مردم عادی و خاص وجود دارد.
دانهٔ لطف معانی داشتی
در میان جان آدم کاشتی
هوش مصنوعی: تو بذری از محبت و معنا را در دل آدمی کاشتی.
چون حق آمد در درون تو نهان
این زمان عطّار درها میفشان
هوش مصنوعی: زمانی که حقیقت در وجود تو پنهان شود، مانند عطّار که درها را می‌گشاید و می‌پراکند.
بعد از این گویم همه نعت رسول
حضرت حق کرده عرفانش قبول
هوش مصنوعی: از این به بعد، هرچه بگویم در ستایش پیامبر، مورد قبول حقیقت و معرفت خواهد بود.
از محّمد گویم و اطوار او
من یقین دانسته‌ام کردار او
هوش مصنوعی: من درباره محمد و ویژگی‌های او صحبت می‌کنم و به خوبی از رفتار و کردار او آگاه هستم.

حاشیه ها

1394/02/11 18:05

سلام و خسته نباشید
در معرفیِ بخش نخست انتساب این اثر به عطار را جعلی عنوان کرده‎اید، برای اثبات سخنتان لینکی را نوشته‎اید که خراب است و هیچ دلیل موجه دیگری را هم مطرح نکرده‎اید.
حال آنکه حتی ادوارد براون هم این کتاب را جزو کتاب‎های عطار معرفی کرده.
دوست دارم بدانم ادله و مدارک سخنتان در این باب چیست

1394/02/11 19:05

نیاز به مدرک و دلیل نیست. درمورد مظهر العجائب اشتباه کردم.
با اینحال لینک معرفی شده خراب است.

1397/08/28 17:10
محمد

باسلام متاسفانه صاحب سایت که تمایلات عامه(اهل سنت) عقلشان به غایت ضایع کرده خبر ندارند که برای صحت انتساب آثار به اولیاء خدا می بایست به مفاهیم عالی و راقی توجه نمود. وگرنه آینده گویی که مقامی برای امثال حضرت عطار نیست که باتوجه به آن کتب را رد یا تایید نمود.

1401/08/15 21:11
حمید جوادزاده

باسلام

اخطاری که توسط مدیر سایت برای این کتاب نوشته شده است اصل بیطرفی را نقض میکند و اعتماد خواننده به سایت را مخدوش میکند. در طی این سالها این اولین باری است که شاهد چنین اقدام مغرضانه ای از سوی گنجور هستیم. به گمانم اشتباهی رخ داده است. یا سایت هک شده است. لطفا اصلاح فرمایید

1402/07/21 22:10
محمدعلی

فرمود: که آشنا سخن آشنا نگه دارد.

خطاب به: مسئولین محترم سایت 

بهتر آنست که بدون اظهار نظر در صحت یا عدم صحت انتساب آثار، صرفا آثار ادبی بارگذاری شود.

...............