گنجور

بخش ۶۸ - حکایت منصور و ختم کتاب

ترا گفت آنگهی سلطان معنی
حقیقت نکته در برهان معنی
که میگویم خدایم درجهان بین
تو امروزم یقین گنج نهان بین
طلسمت بشکن آنگه گنج بردار
ترا میگویم از هستی خبردار
نمانده هیچ گنجت آشکار است
ترا منصور جان دیدار یار است
ترا منصور گنج است از حقیقت
مراورابین که هست امروز دیدت
قصاص شرع چون میرانی ای گنج
شود کل آشکارا بیغم و رنج
بساگفتیم اینجا شیخ از دید
بسی خواهیم گفتن هم زتوحید
تو فتوی ده ز گفتار من اینجا
که تا میبشنوی یار من اینجا
ز گفتار من اینجا ده تو فتوی
مکن سستی درین سر کان تقوا
که سر منصور را یابد در اینجا
بکشتن تا چه بنماید در اینجا
ز قول من بگو این کشتنی است
میان خاک و خون آغشتنی است
بباید کشت مر منصور رازار
بباید سوخت او را بر سردار
بباید کشتن او اینجا بزاری
بباید کردنش هر لحظه خواری
که سرّ کل بگفت اینجا حقیقت
نهانی کرد سر پیدا حقیقت
کجا دلدار کرد اینجایگه فاش
بباید کشتنش در نزد اوباش
حذر گیرند مردم زین حکایت
که جانان کرد از این کس شکایت
نباید گفت این کس گفت زنهار
وگرنه ما کشیمش اندرین دار
چنان کو گفت دیگر مینداند
وگرنه او روان را برفشاند
بترسان خلق را زین گفت شیخا
که جان تو چنین در سفت شیخا
شریعت گفتم این یک نکته خوب
که تا طالب پدید آید ز مطلوب
ترا اسرار با جانست امروز
نه با صورت پرستانست امروز
سخن از شرع میگویم کنون باز
حقیقت گویدت اینجای چون باز
بگو اکنون و فتوی ده حقیقت
که بس کس کشتنی آمد حقیقت

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ترا گفت آنگهی سلطان معنی
حقیقت نکته در برهان معنی
هوش مصنوعی: شخصی به تو گفت که در آن هنگام، پادشاه به معنای واقعی حقیقت اشاره‌ای به دلایل و شواهدی دارد که نشان‌دهنده حقیقت است.
که میگویم خدایم درجهان بین
تو امروزم یقین گنج نهان بین
هوش مصنوعی: من امروز به طور قطعی می‌گویم که در این جهان، خداوند را در وجود تو می‌بینم، تو همان گنج پنهانی هستی.
طلسمت بشکن آنگه گنج بردار
ترا میگویم از هستی خبردار
هوش مصنوعی: طلسمت را بشکن تا بتوانی گنج را برداری، من به تو می‌گویم که از وجود خود آگاه باش.
نمانده هیچ گنجت آشکار است
ترا منصور جان دیدار یار است
هوش مصنوعی: هیچ چیز از گنجینه‌ات باقی نمانده و همه چیز در حال نمایان شدن است. ای منصور، جانم، دیدار محبوب در پیش است.
ترا منصور گنج است از حقیقت
مراورابین که هست امروز دیدت
هوش مصنوعی: تو برای من مانند گنجینه‌ای ارزشمند هستی، به شرط آنکه ببینی حقیقت را که امروز در دیدارت حضور دارد.
قصاص شرع چون میرانی ای گنج
شود کل آشکارا بیغم و رنج
هوش مصنوعی: قصاص شرعی چون اجرا شود، ای گنج، همگان را به وضوح و بدون درد و رنج نجات می‌دهد.
بساگفتیم اینجا شیخ از دید
بسی خواهیم گفتن هم زتوحید
هوش مصنوعی: ما خیلی گفته‌ایم که ما اینجا شیخ را خواهیم دید و درباره توحید صحبت خواهیم کرد.
تو فتوی ده ز گفتار من اینجا
که تا میبشنوی یار من اینجا
هوش مصنوعی: ای دوست، به گفته‌های من دقت کن و آنها را باور کن، چون هر وقت که تو اینجا حاضر باشی، یار من نیز در اینجا است.
ز گفتار من اینجا ده تو فتوی
مکن سستی درین سر کان تقوا
هوش مصنوعی: از سخنان من در اینجا قضاوت نکن و در این موضوع به سستی نپرداز، زیرا که در اینجا مساله تقوا مطرح است.
که سر منصور را یابد در اینجا
بکشتن تا چه بنماید در اینجا
هوش مصنوعی: چه کسی سر منصور را در اینجا پیدا می‌کند تا بداند در این مکان چه بر سرش می‌آید؟
ز قول من بگو این کشتنی است
میان خاک و خون آغشتنی است
هوش مصنوعی: بگو که این چیزی که من می‌گویم، کشته‌شدن است و در میان خاک و خون غوطه‌ور شدن است.
بباید کشت مر منصور رازار
بباید سوخت او را بر سردار
هوش مصنوعی: باید منصور را کشت، زیرا باید او را بر سردار بسوزانند.
بباید کشتن او اینجا بزاری
بباید کردنش هر لحظه خواری
هوش مصنوعی: باید او را در اینجا نابود کنی و هر لحظه باید او را خوار و ذلیل بکنی.
که سرّ کل بگفت اینجا حقیقت
نهانی کرد سر پیدا حقیقت
هوش مصنوعی: در اینجا به راز و حقیقتی اشاره شده است که نهان بوده و در این مکان به‌طور روشن بیان شده است. اصل حقیقت به طور واضح و آشکار آمده است.
کجا دلدار کرد اینجایگه فاش
بباید کشتنش در نزد اوباش
هوش مصنوعی: در این مکان که دلبر من حضور دارد، باید به‌وضوح از احساسات خود صحبت کنم، چرا که ممکن است در بین جمعیت عده‌ای بدخواه وجود داشته باشند که مایل به از بین بردن این عشق هستند.
حذر گیرند مردم زین حکایت
که جانان کرد از این کس شکایت
هوش مصنوعی: مردم از این داستان احتیاط می‌کنند، زیرا محبوب از این شخص ناراضی است.
نباید گفت این کس گفت زنهار
وگرنه ما کشیمش اندرین دار
هوش مصنوعی: نباید به کسی گفت که در خطر است و باید مراقب باشد؛ زیرا در این وضعیت ممکن است ما او را در موقعیت خطرناکی قرار دهیم.
چنان کو گفت دیگر مینداند
وگرنه او روان را برفشاند
هوش مصنوعی: اگر کسی آنچه را که گفته شده به درستی درک کند، دیگر نیازی به نگرانی نیست؛ وگرنه، او ممکن است دچار مشکل و سردرگمی شود.
بترسان خلق را زین گفت شیخا
که جان تو چنین در سفت شیخا
هوش مصنوعی: ای شیخ، مردم را از این سخن بترسان که جان تو اینگونه در چنگال سختی و گرفتاری است.
شریعت گفتم این یک نکته خوب
که تا طالب پدید آید ز مطلوب
هوش مصنوعی: در اینجا به اهمیت توجه به اصل جستجوی حقیقت اشاره می‌شود. یعنی هرگاه فردی در جستجوی یک آرزو یا هدف قرار گیرد، باید در نظر داشته باشد که برای رسیدن به آن، ابتدا باید خود را در مسیر درست قرار دهد و با درک صحیح از هدف، به آن نزدیک شود. این نکته نشان می‌دهد که درست شناختن و پیروی از اصول می‌تواند مسیر جستجو را هموارتر کند.
ترا اسرار با جانست امروز
نه با صورت پرستانست امروز
هوش مصنوعی: امروز ارتباط تو با من از طریق روح و جان است، نه از طریق ظواهر و ظاهرها.
سخن از شرع میگویم کنون باز
حقیقت گویدت اینجای چون باز
هوش مصنوعی: من اکنون از احکام دین صحبت می‌کنم، چون دوباره حقیقت به تو خواهد گفت که در اینجا چه می‌گذرد.
بگو اکنون و فتوی ده حقیقت
که بس کس کشتنی آمد حقیقت
هوش مصنوعی: بگو حالا و به روشنی بگو که حقیقت چیست، زیرا بسیاری به خاطر حقیقت کشته شده‌اند.