گنجور

(۱۲) حکایت حلّاج با پسر

پسر را گفت حلّاج نکوکار
بچیزی نفس را مشغول میدار
وگرنه او ترا معزول دارد
بصد ناکردنی مشغول دارد
که تو در ره نهٔ مرد قوی ذات
که تنها دم توانی زد بمیقات
تو را تا نفس می‌ماند خیالی
بوَد در مولشش دایم کمالی
اگر این سگ زمانی سیر گردد
عجب اینست کاینجا شیر گردد
شکم چون سیر گردد یک زمانش
به غیبت گرسنه گردد زبانش
چو تیغی تیز بگشاید زبانی
بغیبت می‌کُشد خلق جهانی
بسی گرچه فرو گوئی بگوشش
نیاری کرد یک ساعت خموشش

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

پسر را گفت حلّاج نکوکار
بچیزی نفس را مشغول میدار
هوش مصنوعی: حلّاج نیکوکار به پسرش گفت که خود را مشغول چیزی کن و توجهت را از امیال و نفس به دور نگه‌دار.
وگرنه او ترا معزول دارد
بصد ناکردنی مشغول دارد
هوش مصنوعی: در غیر این صورت، او تو را از مقام خود کنار می‌گذارد و با کارهایی که نمی‌توانی انجام دهی، مشغول می‌سازد.
که تو در ره نهٔ مرد قوی ذات
که تنها دم توانی زد بمیقات
هوش مصنوعی: تو در راه انسان‌های قوی و با اراده قرار داری، و فقط با یک نفس کوتاه نمی‌توانی به هدف برسی.
تو را تا نفس می‌ماند خیالی
بوَد در مولشش دایم کمالی
هوش مصنوعی: تا زمانی که نفس در بدن داری، همیشه در فکر و خیال تو هستم و این خاطره برای من ارزشمند و کامل است.
اگر این سگ زمانی سیر گردد
عجب اینست کاینجا شیر گردد
هوش مصنوعی: اگر این سگ زمانی سیر شود، شگفت این است که آنجا تبدیل به شیر خواهد شد.
شکم چون سیر گردد یک زمانش
به غیبت گرسنه گردد زبانش
هوش مصنوعی: وقتی که شکم سیر می‌شود، زبان آدم به تدریج از صحبت و گفت‌وگو غافل می‌شود و به یاد گرسنگی و نیاز به غذا می‌افتد.
چو تیغی تیز بگشاید زبانی
بغیبت می‌کُشد خلق جهانی
هوش مصنوعی: زبان مانند تیغی تند عمل می‌کند و می‌تواند به راحتی به آبرو و حیثیت افراد آسیب بزند و به این ترتیب باعث بروز مشکلات و نفرت در میان مردم شود.
بسی گرچه فرو گوئی بگوشش
نیاری کرد یک ساعت خموشش
هوش مصنوعی: هرچند که تو به او بسیاری از سخنان را بگویی، او در طول یک ساعت هیچ توجهی به حرف‌های تو نخواهد کرد و ساکت خواهد بود.