(۷) حکایت آن پیر که دختر جوان خواست
مگر پیری یکی دختر جوان خواست
نیامد کار این با کارِ آن راست
بهخود میخواندش بهر بوسه آن پیر
نمیآمیخت با او چون مَی و شیر
رفیقی داشت پیر سال خورده
بدو گفت ای بسی تیمار برده
بگو تا حالِ تو با زن چه گونهست
تو پیر و او جوان، این باژگونه ست
چنین گفت او که گمراهم من از وی
که هر ساعت که بوسی خواهم از وی
مرا گوید ندارم موی تو دوست
که پنبه در دهان ِ مرده نیکوست
چو تو در بوسه آیی هر زمانم
نهی چون پنبه موی اندر دهانم
برَو پنبه خوشی از گوش برکش
که پنبه گرد موی تو ترا خوش
مگر پنبه ز گوشت برکشیدی
که موی خویش همچون پنبه دیدی
ازان پشتت به پیری چون کمان شد
که چون تیر از گناهت سرگران شد
ز حق پیش از اجل بیدارییی خواه
چو مست غفلتی هشیارییی خواه
برافشان هرچه داری همچو مردان
چه سازی چون زنان با چرخ گردان؟
اگر داری گِل اندر سر چه شویی
سرت در گل نخواهد ریخت گویی؟
حجابت از تن ویرانه بردار
طبقپوش از طبق مردانه بردار
که تا ویرانه جای شرک و علت
شود معمورهٔ دین، اینت دولت
اگر در شرک میری، وای بر تو
که خون گریند سر تا پای بر تو
کسی عمری در ایمان ره سپرده
در آخر، چون بوَد، کافر بمرده؟
(۶) حکایت جهاز فاطمه رضی الله عنها: اُسامه گفت سیّد داد فرمان(۸) حکایت آن درویش با ابوبکر ورّاق: شبی در خواب دید آن مردِ مشتاق
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
مگر پیری یکی دختر جوان خواست
نیامد کار این با کارِ آن راست
هوش مصنوعی: شاید پیرمردی از دختر جوانی خواستگاری کند، اما این خواستگاری با وضعیت و شرایط آن دختر مطابقت ندارد.
بهخود میخواندش بهر بوسه آن پیر
نمیآمیخت با او چون مَی و شیر
هوش مصنوعی: پیر، به خاطر بوسه او را به خود میخواند، اما او هرگز با او نمیآمیخت، همانطور که شراب با شیر مخلوط نمیشود.
رفیقی داشت پیر سال خورده
بدو گفت ای بسی تیمار برده
هوش مصنوعی: دوستی پیر و سالخورده به او گفت: «ای کسی که زیاد رنج و سختی را تحمل کردهای،...»
بگو تا حالِ تو با زن چه گونهست
تو پیر و او جوان، این باژگونه ست
هوش مصنوعی: بگو حال و روز تو با همسرت چطور است؟ تو سالخوردهای و او جوان است، این وضعیت عجیبی به نظر میرسد.
چنین گفت او که گمراهم من از وی
که هر ساعت که بوسی خواهم از وی
هوش مصنوعی: او گفت که من به خاطر او گمراه هستم، زیرا هر زمانی که بخواهم او را ببوسم.
مرا گوید ندارم موی تو دوست
که پنبه در دهان ِ مرده نیکوست
هوش مصنوعی: او به من میگوید که موی تو را دوست ندارم، چون پنبه در دهان مرده بهتر است. یعنی احساس میکند که دوست داشتن موی تو به معنای بیارزشی است و تلاشی بیهوده به نظر میرسد، همانطور که پنبه در دهان یک مرده هیچ فایدهای ندارد.
چو تو در بوسه آیی هر زمانم
نهی چون پنبه موی اندر دهانم
هوش مصنوعی: هر بار که تو به من بوسه میزنی، حالم به گونهای است که مانند پنبهای در دهانم میماند.
برَو پنبه خوشی از گوش برکش
که پنبه گرد موی تو ترا خوش
هوش مصنوعی: گوشهای خود را از پنبههای خوشی که مانع میشود برطرف کن، زیرا پنبهها به زیبایی موهای تو لطمه میزنند.
مگر پنبه ز گوشت برکشیدی
که موی خویش همچون پنبه دیدی
هوش مصنوعی: آیا از جسم و روح خود جدا شدهای که موهایت را همانند پنبه میبینی؟
ازان پشتت به پیری چون کمان شد
که چون تیر از گناهت سرگران شد
هوش مصنوعی: پشت تو به دلایلی چون کمان خم شده و چون تیر، گناهانت تو را به سمت نابودی میبرند.
ز حق پیش از اجل بیدارییی خواه
چو مست غفلتی هشیارییی خواه
هوش مصنوعی: پیش از اینکه زمان مرگ فرا برسد، از حق و حقیقت آگاه شو و تلاش کن تا از خواب غفلت بیدار شوی و به هشیاری دست پیدا کنی.
برافشان هرچه داری همچو مردان
چه سازی چون زنان با چرخ گردان؟
هوش مصنوعی: هر آنچه که داری را با شجاعت و قدرت نشان بده و به مانند مردان عمل کن؛ چه فایدهای دارد که همچون زنان با مشکلات به شکل سستی و افراطی واکنش نشان دهی؟
اگر داری گِل اندر سر چه شویی
سرت در گل نخواهد ریخت گویی؟
هوش مصنوعی: اگر در سر تو گلی وجود دارد، چگونه میخواهی سرت را در گل بشویی بدون اینکه گلی که در سر داری، در گل بیفتد؟
حجابت از تن ویرانه بردار
طبقپوش از طبق مردانه بردار
هوش مصنوعی: پوشش خود را از این بدن خراب بردار و از لایههای مردانه نیز بگذر.
که تا ویرانه جای شرک و علت
شود معمورهٔ دین، اینت دولت
هوش مصنوعی: این جمله به این معنی است که تا زمانی که آثار ویرانی و شرک در دین وجود داشته باشد، این دین به درستی و قدرت خود ادامه خواهد داشت. در حقیقت، اشاره به این دارد که برای برقراری و حفظ دین، لازم است که مشکلات و ناهنجاریها برطرف شوند و دین به یک وضعیت مستحکم و سالم برسد.
اگر در شرک میری، وای بر تو
که خون گریند سر تا پای بر تو
هوش مصنوعی: اگر در گناه بزرگ شرک دربیفتی، وای بر تو که به شدت مورد عذاب و اندوه قرار خواهی گرفت.
کسی عمری در ایمان ره سپرده
در آخر، چون بوَد، کافر بمرده؟
هوش مصنوعی: آدمی که تمام عمر خود را در راه ایمان و اعتقاد گذرانده است، در پایان چگونه میتواند به کفر بمیرد؟