گنجور

غزل شمارهٔ ۷۸۳

گر مرد این حدیثی زین باده مست باشی
صد توبه در زمانی بر هم شکست باشی
نه مست بودن از می کار تنگدلان است
گر هوشیار عشقی از دوست مست باشی
تا کی ز ناتمامی در حلقهٔ تمامان
گه خودنمای گردی گه خود پرست باشی
آخر دمی چنان شو کز دست ساقی جان
جامی بخورد باشی وز خود برست باشی
ای بر کنار مانده برخیز از دو عالم
تا در میان مردان ز اهل نشست باشی
در صحبت بلندان خود را بلند گردان
تا کی ز نفس خودبین چون خاک پست باشی
گر کاملی درین ره چون عاشقان کامل
از خویش نیست گردی وز دوست هست باشی
تا بسته‌ای به مویی زان موی در حجابی
چه کوهی و چه کاهی چون پای‌بست باشی
عطار اگر بر اصلی اصلا ز خود فنا شو
کانگه که نیست گردی با او به دست باشی

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گر مرد این حدیثی زین باده مست باشی
صد توبه در زمانی بر هم شکست باشی
هوش مصنوعی: اگر در این سخن حقیقتی وجود داشته باشد و تو از این شراب مست شده باشی، حتی در یک زمان می‌توانی صد توبه را بشکنی.
نه مست بودن از می کار تنگدلان است
گر هوشیار عشقی از دوست مست باشی
هوش مصنوعی: مست بودن از شراب، مخصوص کسانی است که قادر به درک عشق واقعی نیستند. اگر واقعاً عاشق باشی و به دوستت توجه کنی، در آن صورت مستی تو معنادار و ارزشمند خواهد بود.
تا کی ز ناتمامی در حلقهٔ تمامان
گه خودنمای گردی گه خود پرست باشی
هوش مصنوعی: تا کی باید به خاطر ناتمامی‌ات، در جمع کامل‌ها به خودت بپردازی و خود را نشان دهی؟ فقط به خودت برس و خود را پرستش کن.
آخر دمی چنان شو کز دست ساقی جان
جامی بخورد باشی وز خود برست باشی
هوش مصنوعی: در آخرین لحظه به گونه‌ای باش که از دست ساقی، جرعه‌ای از زندگی را بنوشی و از خودت جدا شوی.
ای بر کنار مانده برخیز از دو عالم
تا در میان مردان ز اهل نشست باشی
هوش مصنوعی: ای کسی که از دنیای مادی فاصله گرفته‌ای، برخیز و از هر دو جهان جدا شو، تا در جمع مردان بزرگ و اهل معرفت قرار بگیری.
در صحبت بلندان خود را بلند گردان
تا کی ز نفس خودبین چون خاک پست باشی
هوش مصنوعی: در گفت‌وگو با انسان‌های بزرگ و باارزش، خود را نیز بزرگ و استوار نشان بده. تا چه زمانی می‌خواهی به خاطر خودخواهی‌ات همچون خاک فرو افتاده باشی؟
گر کاملی درین ره چون عاشقان کامل
از خویش نیست گردی وز دوست هست باشی
هوش مصنوعی: اگر در این مسیر به کمال رسیده‌ای، مانند عاشقان واقعی نباید خود را فراموش کنی و باید در کنار دوست بمانی.
تا بسته‌ای به مویی زان موی در حجابی
چه کوهی و چه کاهی چون پای‌بست باشی
هوش مصنوعی: هر چقدر هم که بزرگ و قدرتمند باشی، اگر به یک چیز کوچک و ظریف وابسته شوی، همان وابستگی می‌تواند تو را محدود کند و تسلط تو را کاهش دهد. مانند وقتی که در یک بند ظریف قرار داری و نمی‌توانی به آزادی خود دست یابی.
عطار اگر بر اصلی اصلا ز خود فنا شو
کانگه که نیست گردی با او به دست باشی
هوش مصنوعی: اگر عطار به حقیقتی برسد و از خود بگذرد، در آن لحظه که هیچ‌چیز وجود ندارد، تو هم باید با او بمانی و با این واقعیت همراه شوی.