گنجور

غزل شمارهٔ ۷۶

ره میخانه و مسجد کدام است
که هر دو بر من مسکین حرام است
نه در مسجد گذارندم که رند است
نه در میخانه کین خمار خام است
میان مسجد و میخانه راهی است
بجویید ای عزیزان کین کدام است
به میخانه امامی مست خفته است
نمی‌دانم که آن بت را چه نام است
مرا کعبه خرابات است امروز
حریفم قاضی و ساقی امام است
برو عطار کو خود می‌شناسد
که سرور کیست سرگردان کدام است

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۷۶ به خوانش فرید حامد
غزل شمارهٔ ۷۶ به خوانش عندلیب
غزل شمارهٔ ۷۶ به خوانش افسر آریا
غزل شمارهٔ ۷۶ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1390/08/05 22:11
رحیل

بیت سوم مصرع دوم: "بجویید ای عزیزان کین ره کدام است"
واژه "ره" از ثبت باز مانده است. به نظر من این شعر به تطبیق مجدد با اصل نیاز دارد.

1390/08/05 22:11
رحیل

تبصره پیشین بنده نادرست بوده است. آنچه درینجا آمده است درست است. یعنی " بجویید ای عزیزان کین کدام است".

1392/04/14 12:07
حامد

بیت پنجم مصرع دوم: "حریفم قاضی و ساقی امام است"
آیا ساقی رهام است درست نیست؟

1392/12/26 16:02
Ali

میگن ره جا افتاده اما در این مورد 2 روایت هست این هم درست است استاد شجریان هم به صورت بالا خوانده است .

1393/03/28 20:05
khosro tajik

بیت سوم مصرع دوم :غریبم سائلم این ره کدام است

1393/06/01 12:09
احمدرضا قاسمی

بیت اول ره میخانه کو مسجد کدام است دربیت سوم مصرع دوم باید این باشد غریبم عاشقم آن ره کدام است ودربیت پنجم هم بایدنوشته شودمرا کعبه خرابات است آنجا نه امروز
آقای حسام الدین سراج این غزل با نوای بسیا زیبای خودخوانده است

1393/08/19 19:11
آرزو

"غریبم عاشقم آن ره کدام است"، شعری است از شیخ احمد جامی ژنده پیل.
"بجویید ای عزیزان کین کدام است"، سروده ی عطار نیشابوری است.
در نسخه ای دیدم "ورای مسجد و میخانه راهیست" به گمانم این درست تر میاید.

1393/12/17 12:03
یوسف

با سلام اگه میشه در مورد بیت سوم توضیح بدید با تشکر

1394/05/20 19:08
رابعه

با صدای استاد شجریان بی نشیر است

1394/07/05 00:10
مهدی

باسلام
به نظر بنده در بیت دوم،مصرع اول،نه در مسجد گذارندم که رندم،صحیح میباشد
همچنین ورای مسجد و میخانه راهی ست
بجویید ای عزیزان کاین کدام است

1394/07/11 10:10
محمد ویسی

با سلام خدمت دوستان عزیز لطفا مفهوم این بیتو برایم شرح دهید؛
به میخانه امامی مست خفته است
نمی‌دانم که آن بت را چه نام است
با تشکر

1394/12/16 09:03
محمد طاها کوشان mkushantaha@yahoo.com

بیت سوم مصرع دوم را چون در بالا ازخامی رهرو سرگردان یاد شده باید از پختگان راه را پرسید. چنین: نمایید پختگان کین ره کدام است.

1395/10/03 00:01
اسدالله " شفیع"

مصراع سوم بایست خاصیت صورت سوالیه را داشته باشد،چون مصراع ماقبل تفاضای چنین حالتی را میکند زیرا هر دو راه مسجد ومیخانه به بنبست رسیده وناگزیر راه سومی را چستجو کرد . محتملا اشتباه طباعتی است.وبایست چنین اصلاح گردد
میان مسجدو میخانه راه است؟

1397/02/13 19:05
شمشاد کشت‌کار

پیشنهاد می‌شود
کین به صورت کاین نوشته شود.

1397/05/07 17:08
دلیر

دوست عزیز . بیت زیر:
به میخانه امامی مست خفته است
نمی‌دانم که آن بت را چه نام است
به این مفهوم است که شاعر در میخانه بوده و شخصی که تمام افراد به او توجه میکردند ( امام استعاره از این شخص است) زیبارویی مست است، به همین دلیل میپرسد که ام زیبا رو یا با چه نام دارد.
البته مفاهیم بت و میخانه مفاهیم استعاری و عرفانی می‌باشند.

1397/06/25 14:08
جلال جهان‌خواه

میان مسجد و میخانه راهی ست
بجوئید ای عزیزان "کان" کدام است
"کان" بجای "کین" درست تر بنظر میاد چون دلالت داره به راهی که همچنان از نظر شاعر و مخاطبین مجهول هست.

1397/11/25 21:01
masoud۸۸۶۷

بیت سوم میشه ورای مسجد و میخانه . بهترین ملاک واسه تعیین درستی گوش دادن به اجرای استاد شجریان است که بدون شک معتبرترین منبع اشعار رو در اختیار دارن

1398/03/14 11:06
Oryan

باسلام خدمت دوستان ذوقمند شعر و طریقت.گاهی فریدالدین عطار بدون پرده و حجاب با یاران خود کوتاه همچون دریاچه ی سخن می گوید ولی برای عبور از صورت کلامش باید وجود خود را به دریاهای خروشان قرار دهی. زیراکه حرف از عشق و ساقی حریفی می طلبد که در دل محدوده ی نهنگان دریانوردی کرده باشد!!!
حال در این غزل و کلام ،راه مسجد و میخانه را نشان می دهد،و آشکارا، نیت و سو قصد خود را به عالم بیان می کند که بین ره مسجد و میخانه راهی باریکی است که باید برای رسیدن به آن،اول به پختگی و کمال برسی،و تا رسیدن به آن طاقت دشوار و صبرها می طلبد آدمی را.

1398/09/17 00:12
روح الله

سلام و درود
در بیت سوم فکر میکنم ورآی مسجد میخانه راهیست درست باشه تااینکه میان مسجد و میخانه

1399/02/12 07:05
حامی

بنظرم سیر تکامل دغدغه های فلسفی عطار است ،
گذار از مرحله پوچی به یقین و تصویری از زایش جهان بینی او ؛
ره میخانه و مسجد کدام است؟ - که هردو، بر من مسکین حرام است؟
نه در مسجد گذارندم که رندم - نه در میخانه، کاین خمار خام است!
ورای مسجد و میخانه راهی ست - بجویید ای غریبان، کاین کدام است؟
به میخانه امامی مست خفته است - نمی دانم که آن بت را چه نام است؟
عجز عطار در هضم این تضاد که چرا آن مست انگشت نمای رسوا در پاکی، سزاوار امامت است ولی هوشیار به احوال دیگران نیست!
آن یکی در هیبت امام ، همچو بت، پرستش و تعظیم را از دیگران می خواهد؟
مرا کعبه، خرابات است امروز - حریفم قاضی و ساقی، امام است
برو عطار کو خود می شناسد - که سر بر کیست؟ سرگردان کدام است
خرابات، رویای آن مست رسواست

سلام دوستان خسته نباشید ممنون از زحماتتون...ی سوال داشتم چرا فقط غزلیات سعدی و حافظ رو دکلمه میکنید.خب واس همه شاعرا دکلمه بذارید بنظرم اینطورب خیلی بهتره...خب بجز سعدی و حافظ این همه شاعر بزرگ داریم..با سپاس

1399/06/06 05:09
Mehdi

با توجه به بست دوم که میگهنه تو مسجد راهم میدن نه توی میخونه، پس باید بیت سوم ورای مسجد و میخانه راهیست باشد که درست تر مینماید

1399/07/01 02:10
Göttin

عطار مهربان

1399/11/02 23:02
میثم

سلام ب نظرم ب جای در پراکنی و کلمات کتابی و ایراد از متن لطفا ی تفسیری از شعر ب این پر معنایی بزارید ک من نادان ی استفاده ای کرده باشم

1400/02/22 12:04
مهدی

باسلام
عطار داره تو این شعر به انسان کامل اشاره میکنه
که هرکسی در مدت زمان حیاتش پیداش نکنه زندگیش بی ارزش و بی نتیجه میمونه

1400/08/27 16:10
غمناک ابددوست

"مرو" کعبه خرابات است امروز

 

به نظر میرسه استاد شجریان اینگونه میخواند

1401/03/14 10:06
یوسف

مسجد نماد ظاهر شریعت و میخانه نماد باطن دین است 

همانطور که شیخ عطار در منطق الطیر نیز بیان نموده زمانی که تعدادی از پرندگان دعوت هدهد را میپذیرند و با او همراه میشوند در ابتدا وارد وادی هولناک و سختی میشوند که اهل سلوک واقف بر این مطلب هستند که بعد از یقظه و تصمیم سالک برای سلوک فشارها و قبض های شدیدی به او وارد میشود که از طرفی سالک میخواد از ظاهر شریعت که همان مسجد است به باطن آن که میخانه است سلوک کند منتها به آسانی هر کسی را در آن راه نمیدهند و به تعبیری مدتی بس طولانی از اینجا رانده و از آنجا مانده میشود که دیگر نه او را در مسجد راه میدهند نه میخانه

عرفا بر طبق آیات قرآن از این وادی به وادی تیه نام میبرند که قوم بنی اسرائیل چهل سال در آن سرگردان بود 

و شیخ عطار به زیبایی این وادی را در بیت اول و دوم بیان میکند و علامه حسن زاده هم زیبا فرموده که :

 

به حقیقت برسیدم ولی از راه مجاز

وه چه راهی که بسی سخت و بسی دور و دراز

چو چهل سال ز سرگشتگی وادی تیه

بسر آمد دری از رحمت حق گشت فراز

 

و در بیت :

 

میان مسجد و میخانه راهی است

بجوئید ای عزیزان کین کدام است

 

 هم شیخ عطار به راه میان ظاهر و باطن و یا مسجد و میخانه اشاره میکند که راه طریقت است و به نوعی دعوت به سلوک در راه طریقت را عنوان میکند و به قول شیخ شبستری:

 

شریعت پوست، مغز آمد حقیقت

میان این و آن باشد طریقت

 

 

 

1401/11/16 14:02
بیان معنوی

سلام علیکم و رحمة الله

.

در پاسخ گویمش و گفتم و گویم الی قیام یوم الدین:

.

ره مسجد و میخانه غلامیست به درگاهش
گر تکلیف را حق و نتیجه را بسپارد درگاهش 

.

گر دل بندی به میخانه و مسجد عقب اُفتی
که دگر باز زمان نخواهند داد به درگاهش

1402/04/30 00:06
سفید

 

نه در مسجد گذارندم که رند است

نه در میخانه کاین خمار خام است

 

1402/08/28 15:10
رضا صدر

چند بیت این غزل زیبا رو از جمله زنده یاد شجریان در یک اجرای خصوصی به آواز خوانده:

پیوند به وبگاه بیرونی