گنجور

غزل شمارهٔ ۳۰۰

عاشقانی کز نسیم دوست جان می‌پرورند
جمله وقت سوختن چون عود اندر مجمرند
فارغند از عالم و از کار عالم روز و شب
والهٔ راهی شگرف و غرق بحری منکرند
هر که در عالم دویی می‌بیند آن از احولی است
زانکه ایشان در دو عالم جز یکی را ننگرند
گر صفتشان برگشاید پردهٔ صورت ز روی
از ثری تا عرش اندر زیر گامی بسپرند
آنچه می‌جویند بیرون از دوعالم سالکان
خویش را یابند چون این پرده از هم بردرند
هر دو عالم تخت خود بینند از روی صفت
لاجرم در یک نفس از هر دو عالم بگذرند
از ره صورت ز عالم ذره‌ای باشند و بس
لیکن از راه صفت عالم به چیزی نشمرند
فوق ایشان است در صورت دو عالم در نظر
لیکن ایشان در صفت از هر دو عالم برترند
عالم صغری به صورت عالم کبری به اصل
اصغرند از صورت و از راه معنی اکبرند
جمله غواصند در دریای وحدت لاجرم
گرچه بسیارند لیکن در صفت یک گوهرند
روز و شب عطار را از بهر شرح راه عشق
هم به همت دل دهند و هم به دل جان پرورند

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

عاشقانی کز نسیم دوست جان می‌پرورند
جمله وقت سوختن چون عود اندر مجمرند
هوش مصنوعی: عاشقانی که از لطف و محبت دوست زندگی می‌گیرند، در هر لحظه که دلی بسوزند، مانند عود در آتش به سوختن و شعله‌ور شدن می‌پردازند.
فارغند از عالم و از کار عالم روز و شب
والهٔ راهی شگرف و غرق بحری منکرند
هوش مصنوعی: این افراد از دنیا و فعالیت‌های آن بی‌خبر و آزاد هستند، در حالیکه شب و روز در حیرت و شگفتی راهی عمیق و ناشناخته‌اند و غرق در دریای ناشناخته‌ای هستند. آنها به چیزهایی که در اطرافشان می‌گذرد توجهی ندارند.
هر که در عالم دویی می‌بیند آن از احولی است
زانکه ایشان در دو عالم جز یکی را ننگرند
هوش مصنوعی: هر کسی که در این دنیا دوگانگی را می‌بیند، این به خاطر اوضاع و احوال اوست؛ زیرا آنها که به حقیقت پی برده‌اند، فقط به یک حقیقت نگاه می‌کنند و دو عالم را یکی می‌بینند.
گر صفتشان برگشاید پردهٔ صورت ز روی
از ثری تا عرش اندر زیر گامی بسپرند
هوش مصنوعی: اگر صفات آن‌ها پرده‌ای که صورت را می‌پوشاند، کنار بزند، از زمین تا آسمان می‌توانند زیر یک گام خود را به جلو بیفکنند.
آنچه می‌جویند بیرون از دوعالم سالکان
خویش را یابند چون این پرده از هم بردرند
هوش مصنوعی: سالکان در پی یافتن حقیقت و هدف در دنیای بیرون از خود هستند. زمانی که آن‌ها پرده‌ی موانع و مشکلات را کنار بزنند، می‌توانند به اهدافشان دست یابند.
هر دو عالم تخت خود بینند از روی صفت
لاجرم در یک نفس از هر دو عالم بگذرند
هوش مصنوعی: هر دو جهان به نظرشان همچون یک تخت است که از روی ویژگی‌های آن می‌توانند به راحتی از هر دو عالم عبور کنند.
از ره صورت ز عالم ذره‌ای باشند و بس
لیکن از راه صفت عالم به چیزی نشمرند
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که اگر از منظر ظاهری به دنیا نگاه کنیم، هر چیز فقط به اندازه‌ای کوچک و ناچیز است، اما اگر از جنبه ویژگی‌ها و صفات به آن بنگریم، به هیچ وجه نمی‌توان آن را به چیزی محدود و معین کرد.
فوق ایشان است در صورت دو عالم در نظر
لیکن ایشان در صفت از هر دو عالم برترند
هوش مصنوعی: این افراد در ظاهر و شکل، از نظر دو جهان برتر به نظر می‌رسند، اما در ویژگی و صفات، از هر دو جهان بالاتر و برتر هستند.
عالم صغری به صورت عالم کبری به اصل
اصغرند از صورت و از راه معنی اکبرند
هوش مصنوعی: این بیت به ارتباط بین دو سطح از وجود اشاره دارد؛ یعنی دنیای کوچک (عالم صغری) که می‌تواند به نوعی نمایانگر دنیای بزرگ (عالم کبری) باشد. در واقع، دنیاها و موجودات کوچک به صورت و ساختار به دنیای بزرگ‌تر متصل هستند، اما از نظر معنا و مفهوم، این ارتباط عمیق‌تری دارد و به حقیقت و اصل بزرگ‌تری مربوط می‌شود. به عبارتی، دنیای کوچک تجلی و نمایی از دنیای بزرگ است و از منظر معنایی به حقیقت والاتری اشاره می‌کند.
جمله غواصند در دریای وحدت لاجرم
گرچه بسیارند لیکن در صفت یک گوهرند
هوش مصنوعی: همه آن‌ها مانند غواصانی هستند که در دریای وحدت غوطه‌ورند، هرچند که تعدادشان زیاد است، اما در حقیقت از نظر ارزش و ماهیت یکی هستند.
روز و شب عطار را از بهر شرح راه عشق
هم به همت دل دهند و هم به دل جان پرورند
هوش مصنوعی: عطار در طول روز و شب تلاش می‌کند تا راه عشق را برای دیگران توضیح دهد. او همچنین با نیت خوب و دل گرم، روح و جان مخاطبانش را تعالی می‌بخشد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۳۰۰ به خوانش عندلیب