عطاربخش ۲۴ - در توحید و در بیان آنکه باب توبه نبندد که موجب ختم ولایت نباشد
خداوند جهان دانای اکبر
برافزایندهٔ این شمع خاور
بقدرت چون پدید آورد عالم
ز بهر مسکن اولاد آدم
بعلم و حکمت خود کرد داور
بقای این جهان چندان مقدر
که ماند انبیا و اولیایش
نیاید بعد از آن دیگر بقایش
یقین میدان که تا باشند ایشان
نخواهد شد کس از محشر پریشان
ز بهر آدمیزادست گیتی
بایشان دان که آباد است گیتی
دو فرقت آدمی را باشد ای جان
بمعنی و بصورت گشته انسان
گروه اولی زان انبیایند
که خاص بارگاه کبریایند
دوم فرقه از ایشان اولیاء دان
بود داخل در ایشان اهل ایمان
جز اینها جمله چون انعام باشند
ز معنی غافل و بیکام باشند
نه از خود گفته شد این نکته ای جان
ز من گر نشنوی بشنو ز قرآن
بصورت آدمی بسیار باشند
که در محشر سزای نار باشند
بمعنی آدمی می‌بایدت بود
که تا برناورد دوزخ ز تو دود
بود امت نبی را همچو فرزند
بمعنی باشد او را یار و پیوند
کسی باید که او این حال داند
که خواجه امتان را آل خواند
بمعنی هر که از آدم دهد بو
بود فرزند او دلخواه و دلجو
شد از معنی بصورت راه بسیار
بحشر اندر ز معنیها کند کار
ز من بشنو تو از روی ارادت
یقین میدان که تا یابی سعادت
که تا مفتوح باشد باب توبه
ولایت را نباشد قطع نوبه
بهر وقتی و هر دور و زمانی
بود صاحب دلی در هر مکانی
که باشد آن زمان از وی مشرف
همان جا و مکان ازوی مشرف
وجود او بلاها می‌کند دفع
بجمله مردمان از وی رسد نفع
نباشد ختمشان تا روز محشر
که گردد این جهان یکسر مکدر
بصورت تا یکی گردد ز ایشان
نگردد گیتی از محشر پریشان
چو ایشان رخت بربندند یکسر
شود پیدا علامت‌های محشر
چو بردارند تمامت اولیا را
قیامت کشف گردد آشکارا
کسی کو غیر ازین بیند خیال است
وگر گویند ایشان را وبال است
بدین قول اتفاق اهل دین است
یقین میدان که این گفته چنین است
بخش ۲۳ - در تحقیق و بیان ارواح خاص الخاص: در آن شب خواجهٔ ما شد بمعراجبخش ۲۵ - در بیان قوتهای معنی: کند تقریر اهل این معانی
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
خداوند جهان دانای اکبر
برافزایندهٔ این شمع خاور
هوش مصنوعی: خداوند بزرگ و دانا، کسی است که نور و روشنی این صبح خاور را افزایش می‌دهد.
بقدرت چون پدید آورد عالم
ز بهر مسکن اولاد آدم
هوش مصنوعی: با قدرتی که باعث پیدایش جهان شد، برای ایجاد مکانی برای سکونت فرزندان آدم.
بعلم و حکمت خود کرد داور
بقای این جهان چندان مقدر
هوش مصنوعی: با دانش و حکمت خود، داور این دنیا را به گونه‌ای قرار داده که بقا و استمرار آن در دست اوست.
که ماند انبیا و اولیایش
نیاید بعد از آن دیگر بقایش
هوش مصنوعی: آنچه از پیامبران و دوستان خدا باقی مانده، پس از آن دیگر چیزی پایدار نخواهد بود.
یقین میدان که تا باشند ایشان
نخواهد شد کس از محشر پریشان
هوش مصنوعی: بدان که تا زمانی که این افراد در میان هستند، هیچ کس از قیامت دچار سردرگمی نخواهد شد.
ز بهر آدمیزادست گیتی
بایشان دان که آباد است گیتی
هوش مصنوعی: جهان به خاطر انسان‌ها ساخته شده است، پس بدان که این دنیا برای آنها به خوبی آماده و آباد است.
دو فرقت آدمی را باشد ای جان
بمعنی و بصورت گشته انسان
هوش مصنوعی: انسان دو جنبه دارد: یکی از لحاظ معنا و another از نظر ظاهر.
گروه اولی زان انبیایند
که خاص بارگاه کبریایند
هوش مصنوعی: گروهی از انبیاء هستند که جایگاه ویژه‌ای در نزد خداوند دارند.
دوم فرقه از ایشان اولیاء دان
بود داخل در ایشان اهل ایمان
هوش مصنوعی: دو گروه از آنها از اولیاء خدا بودند و در میانشان اهل ایمان قرار دارند.
جز اینها جمله چون انعام باشند
ز معنی غافل و بیکام باشند
هوش مصنوعی: جز اینها، دیگران مانند چهارپایان هستند که از معنا و هدف واقعی غافلند و بی‌هدف زندگی می‌کنند.
نه از خود گفته شد این نکته ای جان
ز من گر نشنوی بشنو ز قرآن
هوش مصنوعی: این نکته از خودم نیست، بلکه از جان من برمی‌خیزد. اگر تو این را نشنوی، از قرآن بشنو.
بصورت آدمی بسیار باشند
که در محشر سزای نار باشند
هوش مصنوعی: در قیامت، افرادی هستند که با ظاهری انسانی دیده می‌شوند، اما در واقع سزاوار عذاب جهنم هستند.
بمعنی آدمی می‌بایدت بود
که تا برناورد دوزخ ز تو دود
هوش مصنوعی: باید انسانی باشی که آتش جهنم از تو برنخیزد و دودی نکند.
بود امت نبی را همچو فرزند
بمعنی باشد او را یار و پیوند
هوش مصنوعی: امت پیامبر مثل فرزندی است که به او ارتباط و دوستی خاصی دارد.
کسی باید که او این حال داند
که خواجه امتان را آل خواند
هوش مصنوعی: کسی باید باشد که بداند که آقا و سرور ما چه وضعیتی دارند و آن را درک کند.
بمعنی هر که از آدم دهد بو
بود فرزند او دلخواه و دلجو
هوش مصنوعی: هر کسی که از نسل آدم باشد، فرزندش مورد علاقه و خواسته او خواهد بود.
شد از معنی بصورت راه بسیار
بحشر اندر ز معنیها کند کار
هوش مصنوعی: از عمق معانی و مفهوم‌ها راه‌های زیادی به سوی قیامت باز می‌شود و این معانی در آنجا به کار می‌آیند.
ز من بشنو تو از روی ارادت
یقین میدان که تا یابی سعادت
هوش مصنوعی: از من بشنو و با محبت گوش کن، به خوبی می‌دانی که تنها با این گوش دادن می‌توانی به خوشبختی و سعادت دست یابی.
که تا مفتوح باشد باب توبه
ولایت را نباشد قطع نوبه
هوش مصنوعی: تا زمانی که درهای توبه باز باشد، هرگز دوران ولایت قطع نخواهد شد.
بهر وقتی و هر دور و زمانی
بود صاحب دلی در هر مکانی
هوش مصنوعی: در هر زمان و هر مکان، همیشه کسانی هستند که دارای دل و احساساتی عمیق می‌باشند.
که باشد آن زمان از وی مشرف
همان جا و مکان ازوی مشرف
هوش مصنوعی: چه زمانی خواهد بود که آن شخص، در همان مکان و زمان، بر ما مسلط شود و ما از وجود او بهره‌مند شویم؟
وجود او بلاها می‌کند دفع
بجمله مردمان از وی رسد نفع
هوش مصنوعی: وجود او موجب می‌شود که مشکلات و بلاها از بین برود و در نتیجه، همه مردم از او بهره‌مند می‌شوند.
نباشد ختمشان تا روز محشر
که گردد این جهان یکسر مکدر
هوش مصنوعی: تا روز قیامت، نباید دنیا به پایان برسد؛ زیرا در آن صورت، این جهان به‌طور کلی تیره و تار خواهد شد.
بصورت تا یکی گردد ز ایشان
نگردد گیتی از محشر پریشان
هوش مصنوعی: وقتی انسان‌ها به یکدیگر نزدیک شوند و به وحدت برسند، دیگر دنیا از آشفتگی و هرج و مرج در نخواهد آمد.
چو ایشان رخت بربندند یکسر
شود پیدا علامت‌های محشر
هوش مصنوعی: زمانی که آنها به یکباره از دنیا بروند، نشانه‌های قیامت کاملاً مشخص خواهد شد.
چو بردارند تمامت اولیا را
قیامت کشف گردد آشکارا
هوش مصنوعی: وقتی که تمام یاران و دوستان خوب از دنیا رخت بربندند، روز قیامت حقیقت‌ها به وضوح نمایان می‌شود.
کسی کو غیر ازین بیند خیال است
وگر گویند ایشان را وبال است
هوش مصنوعی: کسی که غیر از این چیزی را ببیند، در واقع دچار توهم است و اگر بخواهند به او بگویند که این خیال است، برای او مشکل ایجاد خواهد شد.
بدین قول اتفاق اهل دین است
یقین میدان که این گفته چنین است
هوش مصنوعی: به این ترتیب، همگان در جامعه دینی بر این نکته اتفاق نظر دارند که این حرف حقیقت دارد.