عطاربخش ۱ - المقاله السادسه
تو دریا بین اگر چشم تو بیناست
که عالم نیست عالم کفک دریاست
خیالست این همه عالم بیندیش
مبین آخر خیالی را از این پیش
تو یا دیوانه یا آشفته باشی
که چندین در خیالی خفته باشی
تو چو مردان بازی خیالی
شده بالغ چو طفلی در جوالی
پری در شیشه دین کار طفل است
که بالغ بی خیال علو و سفل است
هلا بشنو ز اوج عرش اسرار
که نیست ای خواجه اندر دار دیار
هر آن حرفی که دیدی هیچ آمد
ولی در چشم تو پر پیچ آمد
همین حرفی که آن پیچی ندارد
الف بود و الف هیچی ندارد
چه خوانی ابجد این کار چندین
که ابجد راست الف حرف نخستین
الف هیچی ز اول آخرش لا
ز ابجد تا ضظغلا لا و سودا
اگر صد راه گیری ابجد از سر
میان هیچ و لایی مانده بر در
تو می‌گویی که مرد مرد رستم
برو کز رخش آید کار رستم
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
تو دریا بین اگر چشم تو بیناست
که عالم نیست عالم کفک دریاست
هوش مصنوعی: اگر چشمان تو نگاهی عمیق و وسیع داشته باشد، می‌توانی دنیای واقعی را درک کنی، زیرا آنچه اطراف ماست، فقط سطحی از وجود دریا است.
خیالست این همه عالم بیندیش
مبین آخر خیالی را از این پیش
هوش مصنوعی: این دنیا و تمام آنچه در آن هست، تنها یک خیال است. بنابراین خوب فکر کن و در نهایت نگاهی به این خیال ننداز.
تو یا دیوانه یا آشفته باشی
که چندین در خیالی خفته باشی
هوش مصنوعی: یا دیوانه‌ای یا خیلی درگیر و آشفته‌ای که مدت زیادی در خیال و خواب غوطه‌وری.
تو چو مردان بازی خیالی
شده بالغ چو طفلی در جوالی
هوش مصنوعی: تو مثل مردان به بازی‌های خیال مشغول شده‌ای، اما در واقع مانند یک کودک درون کیسه‌ای محصور هستی.
پری در شیشه دین کار طفل است
که بالغ بی خیال علو و سفل است
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که زیبایی و ظرافتی که در دنیای دین و ایمان وجود دارد، معمولاً به ذهن کودکان و افراد ناتوان مربوط می‌شود. در حالی که افراد بزرگ‌تر و بالغ‌تر از این ظرافت‌ها فراتر می‌روند و به موضوعات عمیق‌تر و مسائل مهم‌تر از زیبایی ظاهری توجه می‌کنند.
هلا بشنو ز اوج عرش اسرار
که نیست ای خواجه اندر دار دیار
هوش مصنوعی: بشتاب و از رازهای بلند آسمان بشنو که ای بزرگوار، در این دنیا چیزهایی نیست.
هر آن حرفی که دیدی هیچ آمد
ولی در چشم تو پر پیچ آمد
هوش مصنوعی: هر صحبت یا کلامی که شنیدی ممکن است ساده و بی‌اهمیت به نظر برسد، اما در درون تو تأثیرگذار و پیچیده است.
همین حرفی که آن پیچی ندارد
الف بود و الف هیچی ندارد
هوش مصنوعی: این بیت به این مفهوم اشاره دارد که حرف "الف" به عنوان یک حرف ساده و بی‌پیرایه، خود هیچ پیچیدگی ندارد و اشاره به سادگی و بی‌چیزی دارد. به عبارتی، در عین سادگی، می‌تواند مفاهیم عمیقی را دربر داشته باشد.
چه خوانی ابجد این کار چندین
که ابجد راست الف حرف نخستین
هوش مصنوعی: در اینجا سوال شده که چرا باید به حروف الفبا بپردازیم، در حالی که خود نخستین حرف الفبا به وضوح نشان‌دهنده این مسأله است.
الف هیچی ز اول آخرش لا
ز ابجد تا ضظغلا لا و سودا
هوش مصنوعی: این جمله به طور کلی به این معناست که از حروف الفبا چیزی باقی نیست و به نوعی به پایان یا عدم وجود موردی اشاره می‌کند. همچنین ممکن است به بی‌معنایی یا بی‌هدف بودن اشاره داشته باشد.
اگر صد راه گیری ابجد از سر
میان هیچ و لایی مانده بر در
هوش مصنوعی: اگر در زندگی با انتخاب‌های زیادی روبرو شوی و به دنبال راهی برای عبور از موانع باشی، در نهایت ممکن است احساس کنی که به جایی وصل نیستی و در دوراهی گیر کرده‌ای.
تو می‌گویی که مرد مرد رستم
برو کز رخش آید کار رستم
هوش مصنوعی: تو می‌گویی که مردی مثل رستم هستی، اما باید از اسب او دور شوی تا ببینی چه کارهایی از رستم برمی‌آید.