گنجور

بخش ۲ - الحکایه و التمثیل

به چین شد پیش پیری مرد هوشیار
که ما را از حقیقت کن خبردار
جوابش داد آن پیر طریقت
که ده جزوست در معنا حقیقت
بگویم با تو گر نیکو نیوشی
یکی کم گفتن‌ست و نُه خموشی
ز خاموشی‌ست بر دستِ شهان باز
که بلبل در قفس مانَد ز آواز
اگر در تن زدن جانت کند خوی
شود هر ذره‌ای با تو سخن‌گوی
چو چشمه تا به کی در جوش باشی ؟
که دریا گردی ار خاموش باشی
درین دریا به گوهر هر که ره داشت
به غواصیش باید دم نگه داشت

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به چین شد پیش پیری مرد هوشیار
که ما را از حقیقت کن خبردار
هوش مصنوعی: به چین رفتیم پیش مردی دانا و باتجربه تا او ما را از حقیقت آگاه سازد.
جوابش داد آن پیر طریقت
که ده جزوست در معنا حقیقت
هوش مصنوعی: پیر طریقت به او پاسخ داد که حقیقت به ده بخش تقسیم می‌شود و هر بخش معنای خاصی دارد.
بگویم با تو گر نیکو نیوشی
یکی کم گفتن‌ست و نُه خموشی
هوش مصنوعی: اگر بخواهم با تو به خوبی صحبت کنم، یک کلمه گفتن بهتر از نه بار سکوت کردن است.
ز خاموشی‌ست بر دستِ شهان باز
که بلبل در قفس مانَد ز آواز
هوش مصنوعی: به خاطر سکوت و بی‌تحرکی، به نظر می‌رسد که بلبل در قفس نمی‌تواند آواز بخواند. این نشان می‌دهد که در شرایطی که قدرت بیان وجود ندارد، خلاقیت و آزادی نیز مختل می‌شود.
اگر در تن زدن جانت کند خوی
شود هر ذره‌ای با تو سخن‌گوی
هوش مصنوعی: اگر در بدن تو جان به تپش درآید، هر بخشی از وجودت با تو گفتگو خواهد کرد.
چو چشمه تا به کی در جوش باشی ؟
که دریا گردی ار خاموش باشی
هوش مصنوعی: تا کی می‌خواهی مانند چشمه پرجوش و خروش باشی؟ اگر آرام باشی، می‌توانی به عظمت دریا دست یابی.
درین دریا به گوهر هر که ره داشت
به غواصیش باید دم نگه داشت
هوش مصنوعی: در این دریا، هر کس که به دنبال جواهر باشد، باید در غواصی احتیاط و مراقبت کند.