حکیم سبزواریشمارهٔ ۶۴
جام جم مظهر اعظم دل درویشان است
نخبهٔ جملهٔ عالم دل درویشان است
طاعت و زهد ریائی همه بیحاصلی است
بجز از عشق که او حاصل درویشان است
نقد عالم همه قلب است ولی نقد صحیح
کیمیای نظر کامل درویشان است
بی نیاز از دو جهان زندهٔ جاوید شود
هر که از فقر و فنا بسمل درویشان است
رجعت آل چو قائم به فنا در آل است
جذب این سلسله بر کاهل درویشان است
بگذر از مرحله ریب و ریا ای سالک
رو بصدق آر که سر منزل درویشان است
آن مغاکی که بود کوی خموشان نامش
دانی البته که او محفل درویشان است
آتش آن نیست که در وادی ایمن زدهاند
آتش آنست که اندر دل درویشان است
باید اسرار گهر سفت و دُرر ّبهر نثار
که نه هر سنگ و گلی قابل درویشان است
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: علی پی‌سپار
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
جام جم مظهر اعظم دل درویشان است
نخبهٔ جملهٔ عالم دل درویشان است
هوش مصنوعی: جام جم، نماد بزرگ‌ترین جلوه دل درویشان است و بهترین نماینده تمام آگاهی‌ها و دانش‌های عالم، دل درویشان است.
طاعت و زهد ریائی همه بیحاصلی است
بجز از عشق که او حاصل درویشان است
هوش مصنوعی: عمل به دستورات دینی و زندگی ساده به تنهایی بدون عشق، هیچ ارزش و ثمری ندارد. تنها عشق است که می‌تواند به درویش‌ها و انسان‌ها معنا و نتیجه بدهد.
نقد عالم همه قلب است ولی نقد صحیح
کیمیای نظر کامل درویشان است
هوش مصنوعی: عالم را به طور مختصر می‌توان به دل‌ها تعبیر کرد؛ اما برای درک درست و عمیق آن، نیاز به نگرش خاص و پیشرفته‌ای است که تنها در اختیار درویش‌ها و انسان‌های کامل قرار دارد.
بی نیاز از دو جهان زندهٔ جاوید شود
هر که از فقر و فنا بسمل درویشان است
هوش مصنوعی: هر کسی که از فقر و زوال رهایی یابد و به زنده بودن ابدی برسد، از هر دو جهان بی‌نیاز خواهد شد.
رجعت آل چو قائم به فنا در آل است
جذب این سلسله بر کاهل درویشان است
هوش مصنوعی: رجعت خاندان پیامبر مثل قیام مهدی به پایان می‌رسد و پیوستگی این سلسله به افراد بی‌عمل و بی‌توجه در میان درویشان وابسته است.
بگذر از مرحله ریب و ریا ای سالک
رو بصدق آر که سر منزل درویشان است
هوش مصنوعی: ای سالک، از شک و نیرنگ عبور کن و به راستگویی روی بیاور؛ زیرا این ویژگی، دروازه‌ی رسیدن به مقام درویشی است.
آن مغاکی که بود کوی خموشان نامش
دانی البته که او محفل درویشان است
هوش مصنوعی: جایی که آرامش و سکوت حاکم است و افراد خاموش زندگی می‌کنند، در واقع محفل و جمع درویشان است.
آتش آن نیست که در وادی ایمن زدهاند
آتش آنست که اندر دل درویشان است
هوش مصنوعی: آتش واقعی، چیزی نیست که در مکان‌های امن و دور از خطر به وجود آمده باشد. آتش حقیقی آن است که در دل درویشان و انسان‌های خالص و زاهد وجود دارد.
باید اسرار گهر سفت و دُرر ّبهر نثار
که نه هر سنگ و گلی قابل درویشان است
هوش مصنوعی: باید راز و رمزهای گران‌بها را نگه‌داریم و آن‌ها را برای بخشش آماده کنیم؛ زیرا نه هر سنگ و گلی برای درویشان و فقرا ارزشمند است.