گنجور

شمارهٔ ۵۴۹

با تیغ بر سرم تاخت آن ترک ماه منظر
ماهی هلال بر کف مهری کشیده خنجر
چشمان دو ترک خوانخوار ابروی چون دم مار
عقرب دو زلف جرار آکنده خوی بمنظر
بگشوده چین گیسو کرده گره بر ابرو
خائیده لب بدندان بر لعل سوده گوهر
برجسته از شکر خواب وز خشم در تب و تاب
پر از عتاب عناب آلوده زهر و شکر
پوشیده ترک مستش از خط سبز خفتان
زلف زره مثالش داودوش زره گر
مشکینه درغ گیسو پوشیده دوش بر دوش
از کاکل معنبر مغفر نهاده بر سر
لشکر کشیده مژگان غمزه بر او سپهبد
با این سپه همی کرد تسخیر هفت کشور
زآن ساعد بلورین و آن پنجه نگارین
بس خون روان زدیده بس دستها به داور
خال و خط نگاهش با چشم دل سیاهش
بهر شکست اسلام پیوسته خیل کافر
تن بود سیم خام و آهن در او نهفته
دل بود سنگ خارا رخ آینه سکندر

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

با تیغ بر سرم تاخت آن ترک ماه منظر
ماهی هلال بر کف مهری کشیده خنجر
هوش مصنوعی: آن دختر زیبا با شمشیرش به سرم حمله کرد، در حالی که ماهی هلالی بر دستش ظاهر شده و با مهری خنجرش را نشان می‌داد.
چشمان دو ترک خوانخوار ابروی چون دم مار
عقرب دو زلف جرار آکنده خوی بمنظر
هوش مصنوعی: چشمان دو نفر مانند دو دانه ی انگور است و ابروهایش به شکلی خمیده و زیبا شبیه دم مار می‌باشد. زلف‌هایش هم به قدری پرپشت و زیباست که به نظر می‌رسد از آنها سم می‌تواند تراوش کند.
بگشوده چین گیسو کرده گره بر ابرو
خائیده لب بدندان بر لعل سوده گوهر
هوش مصنوعی: موهای چین‌خورده‌اش را باز کرده، ابروانش را به شکل زیبایی آرایش کرده و لبانش که شبیه لعل (گوهری قیمتی) است، بر دندان‌هایش جلوه می‌کند.
برجسته از شکر خواب وز خشم در تب و تاب
پر از عتاب عناب آلوده زهر و شکر
هوش مصنوعی: شیرینی و طعم خوش خواب و آرامش از خشم و ناراحتی به دور است. همچنین میوه‌ای که آلوده به زهر و شیرینی باشد، نشان‌دهنده تضاد و ناپایداری احساسات است.
پوشیده ترک مستش از خط سبز خفتان
زلف زره مثالش داودوش زره گر
هوش مصنوعی: چشم‌های مست او همچون خط سبزی است که از میان موهایش نمایان شده و زیبایی‌اش شبیه زرهی است که بر تن داوود می‌نشیند.
مشکینه درغ گیسو پوشیده دوش بر دوش
از کاکل معنبر مغفر نهاده بر سر
هوش مصنوعی: دختر زیبایی با موهای بلند و شگفت‌انگیز، درحالی‌که دوش بر دوش دیگری ایستاده، بر سرش کلاهی زیبا و پر از معانی قرار دارد.
لشکر کشیده مژگان غمزه بر او سپهبد
با این سپه همی کرد تسخیر هفت کشور
هوش مصنوعی: چشمان زیبا و فریبنده او مانند لشکری به میدان آمده‌اند و با این جذبه و زیبایی، دل‌ها و احساسات را تسخیر می‌کنند و بر قلب‌ها تسلط می‌یابند.
زآن ساعد بلورین و آن پنجه نگارین
بس خون روان زدیده بس دستها به داور
هوش مصنوعی: به خاطر آن بازوی شفاف و آن دست زیبا، تعداد زیادی چشمان اشکبار و دست‌های زخم‌خورده به داور (خدا) شکایت کرده‌اند.
خال و خط نگاهش با چشم دل سیاهش
بهر شکست اسلام پیوسته خیل کافر
هوش مصنوعی: نیکویی و زیبایی چشمان او، که دل‌ها را به خود جذب می‌کند، همواره باعث تضعیف ایمان و گسترش کفر در جامعه شده است.
تن بود سیم خام و آهن در او نهفته
دل بود سنگ خارا رخ آینه سکندر
هوش مصنوعی: بدن مانند سیمی خام است و در دلش آهنی پنهان وجود دارد. دل، چون سنگ خارا سخت و محکم است و چهره‌اش مانند آینه‌ی سکندر، تابناک و واضح است.