اسدی توسیبخش ۲ - در نعت نبی علیه السلام
ثنا باد بر جان پیغمبرش
محّمد فرستاده و بهترش
که بُد بر در دین یزدان کلید
جهان یکسر از بهر او شد پدید
بدو داد دادار پیغام خویش
بپیوست با نام او نام خویش
ز پیغمبران او پسین بُد درست
ولیک او شود زنده زیشان نخست
یکی تن وی و خلق چندین هزار
برون آمد و کرد دین آشکار
ببرد از همه گوی پیغمبری
که با او کسی را نبد برتری
خبر زآنچه بگذشت یا بود خواست
ز کس ناشنیده، همه گفت راست
به‌یک چشم‌زد از دل سنگ سخت
به معجز برآورد نوبر درخت
دل دنیی از دیو بی‌بیم کرد
مه آسمان را به دو نیم کرد
ز هامون به چرخ برین شد سوار
سخن گفت بر عرش با کردگار
گه رستخیز آب کوثر وراست
لوا و شفاعت سراسر وراست
مر اندامش ایزد یکایک ستود
هنرهاش را بر هنر برفروزد
ورا بُد به معراج رفتن ز جای
به یک شب شدن گرد هر دو سرای
مه از هر فرشته بُدش پایگاه
بر از قاب قوسین به یزدانش راه
سرافیل هم‌راز‌ش و هم‌نشست
براق اسب و جبریل فرمان‌پرست
همیدونش بر ساق عرش است نام
نُبی معجز او را ز ایزد پیام
به چندین بزرگی جهاندار راست
بدو داد پاک این جهان، او نخواست
نمود آنچه بایست هر خوب و زشت
ره دوزخ و راه خرم بهشت
چنان کرد دین را به شمشیر تیز
که هزمان بوَد بیش، تا رستخیز
ز یزدان و از ما هزاران درود
مر او را و یارانش را برفزود
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: سیاوش جعفری
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ثنا باد بر جان پیغمبرش
محّمد فرستاده و بهترش
هوش مصنوعی: ستایش روان بر جان پیامبرش محمد، که فرستاده و بهترین است.
که بُد بر در دین یزدان کلید
جهان یکسر از بهر او شد پدید
هوش مصنوعی: کسی که بر درگاه خداوند نشسته است، تمام رازهای جهان برای او آشکار شده است.
بدو داد دادار پیغام خویش
بپیوست با نام او نام خویش
هوش مصنوعی: خداوند پیام خود را به او فرستاد و نام خویش را به آن پیام اضافه کرد.
ز پیغمبران او پسین بُد درست
ولیک او شود زنده زیشان نخست
هوش مصنوعی: او آخرین پیامبر بود و به درستی از میان پیامبران دیگر ظهور کرد، اما از اوست که زندگی و حیات معنوی پیامبران پیشین ادامه دارد.
یکی تن وی و خلق چندین هزار
برون آمد و کرد دین آشکار
هوش مصنوعی: یک جسم او (پیامبر) است و هزاران نفر دیگر از او خارج شدند و دین را به وضوح بیان کردند.
ببرد از همه گوی پیغمبری
که با او کسی را نبد برتری
هوش مصنوعی: کسی که به مقام پیامبری دست پیدا کند، دیگر نمی‌تواند از دیگران برتر باشد و برتری را تنها به خود اختصاص دهد.
خبر زآنچه بگذشت یا بود خواست
ز کس ناشنیده، همه گفت راست
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که کسی به دنبال دانستن حقایق و اتفاقاتی است که قبلاً رخ داده یا در حال حاضر وجود دارد، و به همین خاطر از دیگران طلب اطلاع می‌کند. او می‌خواهد اطلاعاتی دقیق و صادقانه کسب کند.
به‌یک چشم‌زد از دل سنگ سخت
به معجز برآورد نوبر درخت
به یک چشم‌زد: در یک آن، در یک لحظه.
دل دنیی از دیو بی‌بیم کرد
مه آسمان را به دو نیم کرد
دنیی: عالَم، در اینجا یعنی عالمیان و همه مردم.
ز هامون به چرخ برین شد سوار
سخن گفت بر عرش با کردگار
هوش مصنوعی: از دشت هامون به آسمان عروج کرد و با خداوند بر عرش سخن گفت.
گه رستخیز آب کوثر وراست
لوا و شفاعت سراسر وراست
هوش مصنوعی: در زمان قیامت، آب کوثر برای شربت خالص و شفاعت کامل وجود دارد.
مر اندامش ایزد یکایک ستود
هنرهاش را بر هنر برفروزد
هوش مصنوعی: این جمله به توصیف زیبایی و هنرمندی فردی می‌پردازد. بیان می‌کند که هر بخش از بدن او مورد ستایش قرار گرفته و هنرهایش به گونه‌ای است که بر دیگر هنرها می‌افزاید و درخشش خاصی دارد.
ورا بُد به معراج رفتن ز جای
به یک شب شدن گرد هر دو سرای
هوش مصنوعی: او به عرش و مقام بلند رسید و در یک شب، به سرای‌های مختلف سفر کرد و به جاهای مختلف رفت.
مه از هر فرشته بُدش پایگاه
بر از قاب قوسین به یزدانش راه
هوش مصنوعی: ماه، از هر فرشته جایگاه بالاتری دارد و در نزد خداوند، به مقام و منزلتی عالی رسیده است.
سرافیل هم‌راز‌ش و هم‌نشست
براق اسب و جبریل فرمان‌پرست
هوش مصنوعی: سرافیل (فرشته‌ای در باورها) هم‌راز و هم‌نشین اوست، مثل براق (اسب آسمانی) و جبریل (فرشته‌ای بزرگ)، که هر دو در خدمت فرمان خدا هستند.
همیدونش بر ساق عرش است نام
نُبی معجز او را ز ایزد پیام
هوش مصنوعی: نام نبی، که معجزه‌اش از جانب خداست، در آسمان‌ها بر پایه عرش قرار دارد.
به چندین بزرگی جهاندار راست
بدو داد پاک این جهان، او نخواست
پاک: در اینجا یعنی یکسر، همگی، کلا.
نمود آنچه بایست هر خوب و زشت
ره دوزخ و راه خرم بهشت
هوش مصنوعی: هر چیزی که لازم است، چه خوب و چه بد، در نهایت به دو مسیر می‌انجامد: یکی به دوزخ و دیگری به بهشت.
چنان کرد دین را به شمشیر تیز
که هزمان بوَد بیش، تا رستخیز
هزمان: مخفف هر زمان یعنی پیوسته و مدام.
ز یزدان و از ما هزاران درود
مر او را و یارانش را برفزود
هوش مصنوعی: از خدا و از ما هزاران درود بر او و یارانش بفرست.
حاشیه ها
1391/05/21 16:08
مسعود حاجی‌آقاجانی معمار
با سلام و سپاس بی‌کران از زحمات گران‌سنگتان.
ـــ در مصراع اول بیت هشتم متاسفانه بر اثر اشتباه چاپی به‌جای قافیه آن که کلمه‌ی «سخت» است،کلمه‌ی «خواست» و همچنین در مصراع دوم بیت دوازدهم به‌جای کلمه‌ی «بر فزود» کلمه‌ی «بر فروزد» درج گردیده است.
1392/01/31 09:03
امین کیخا
بر فزود به معنی قیدی به معنی در حال افزایش می باشد یعنی increasingly
1392/01/31 09:03
امین کیخا
بکار بردن فرمان پرست به معنی فرمان بردار استادانه است
1393/08/12 23:11
جهانگیر
لطفا اصلاح کنید:
بدو داد دادار پیغام خویش
بپیوست با نام او نام خویش
1396/10/16 13:01
بیت هفتم مصرع اول اشتباه تایپی است
خبر زانچه "بگذشت" یا بود خواست
بیت هشتم مصرع اول با توجه با قافیه درخت در مصرع دوم اشتباه تایپی صورت گرفته
به یک چشم زد از دل سنگ "سخت"
بیت دوازدهم مصرع دوم هم با توجه به قافیه مصرع دوم
هنرهاش را بر هنر "برفزود"