گنجور

شمارهٔ ۲۵۴ - در مرثیه

در مرثیهٔ موئیدالدین
هرکس اثری همی نماید
گفتم که تشبهی کنم نیز
باشد که تسلیی فزاید
لیکن پس از آن جهان معنی
خود طبع سخن همی نزاید
با این همه شرح حال شرطست
شرطی نه که طبع هرزه لاید
در جوف سپهر تنگدل بود
عنقا به قفس درون نیاید
می‌گفت کجاست باد فضلی
کم زین سر خاک در رباید
یزدان که گره‌گشای فضلش
بند قدر و قضا گشاید
بشنید به استماع لایق
چونان که جز آنچنان نشاید
لطفش به رسالت اجل گفت
کاین زبدهٔ صنع می چه باید
بر شاخ مزاج بلبل جانت
تا چند نوای غم سراید
گر مختصرست عالم کون
رای تو بدو نمی‌گراید
بخرام که سکنهٔ دگر هست
تا آن دگرت چگونه آید

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در مرثیهٔ موئیدالدین
هرکس اثری همی نماید
هوش مصنوعی: در رثای موئیدالدین، هر شخصی به نوعی تأثیر خود را نشان می‌دهد.
گفتم که تشبهی کنم نیز
باشد که تسلیی فزاید
هوش مصنوعی: گفتم اگر شبیه کسی شوم، شاید کمی آرامش پیدا کنم.
لیکن پس از آن جهان معنی
خود طبع سخن همی نزاید
هوش مصنوعی: اما بعد از آن، دنیای دیگری نمی‌تواند معانی جدیدی به وجود آورد و سخن تازه‌ای را ایجاد کند.
با این همه شرح حال شرطست
شرطی نه که طبع هرزه لاید
هوش مصنوعی: با وجود تمام این توضیحات، این وضعیت به شرطی است که طبیعت هرزه و بی‌پروا به میان نیاید.
در جوف سپهر تنگدل بود
عنقا به قفس درون نیاید
هوش مصنوعی: در آسمان وسیع، عنقای غمگین در قفس قرار دارد و نمی‌تواند به درون آن برود.
می‌گفت کجاست باد فضلی
کم زین سر خاک در رباید
هوش مصنوعی: می‌گفت کجاست بادی که برکت و خوبی را از این خاک دور کند؟
یزدان که گره‌گشای فضلش
بند قدر و قضا گشاید
هوش مصنوعی: خداوند با نیکویی و رحمتش، می‌تواند مشکلات و موانع سرنوشت و تقدیر را برطرف کند.
بشنید به استماع لایق
چونان که جز آنچنان نشاید
هوش مصنوعی: به گونه‌ای گوش کن که شایسته است، چنان که هیچ چیز دیگری را نمی‌توان به آن مشابه دانست.
لطفش به رسالت اجل گفت
کاین زبدهٔ صنع می چه باید
هوش مصنوعی: لطف و محبت او به رسالت و پیامبری که بر عهده‌اش بود، این را بیان می‌کند که این بهترین و باارزش‌ترین تولید و آفریده نیازمند چه چیزی است.
بر شاخ مزاج بلبل جانت
تا چند نوای غم سراید
هوش مصنوعی: بر روی شاخه‌های خوشی و نشاط، دل تو تا کی باید غم و اندوه را سر دهد؟
گر مختصرست عالم کون
رای تو بدو نمی‌گراید
هوش مصنوعی: اگر جهان هستی کوچک باشد، نظر تو به آن جلب نمی‌شود.
بخرام که سکنهٔ دگر هست
تا آن دگرت چگونه آید
هوش مصنوعی: برخیز و حرکت کن، زیرا ساکنان دیگر نیز در انتظار هستند و نمی‌دانیم که تو چه زمانی به آنجا خواهی رسید.