گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۱۲۹ - در مدح رضیةالدین مریم

ای فخر همه نژاد آدم
ای سیدهٔ زنان عالم
روح‌القدس از پی تفاخر
مهر تو نهاد مهر خاتم
سلطانت کریمةالنسا خواند
شد ذات شریف تو مکرم
راضی ز تو ای رضیةالدین
جبار تو ذوالجلال اکرم
در خدمت طالع تو دارد
سعد فلکی دو دست برهم
بر خستگی نیازمندان
پیوسته ز لطف تست مرهم
اسبی که عنان‌کش تو باشد
زاقبال شود چو رخش رستم
عمرت ندب هزار گردد
نراد فلک اگر زند دم
روح‌الله اگر چه بود عیسی
تو راحت روح و آن دل هم
موجود شداز تو جود و احسان
چونان که مسیح شد ز مریم
اقبال تو بر فزون به هر روز
در دولت خسرو معظم
آن پادشهی که خسروان را
از هیبت او فرو شود دم
از ورد و تضرعت سحرگاه
بنیاد بقای اوست محکم
با خاک در تو ز ایران راست
بر چهره صفای آب زمزم
در مدح و ثنات شاعران‌راست
تشریف و صلات خز معلم
ارواح ملک به ناله آمد
صوت تو گرفت چون ترنم
جز بر تو ثنا و مدح گفتن
باشد چو تیمم و لب یم
احباب ترا به زیر رانست
ز اقبال توبارگی و ادهم
اعدای ترا زه گریبان
طوقیست بسان مار ارقم
از قربت تو سرور و شادی
وز فرقت تو مراست ماتم
گیرد فلک ار بخشک ریشم
من در ندهم به خویشتن نم
بودی پدرم به مجلس تو
یاری سره و حریف محرم
تو شاد بزی که رفت و زو ماند
میراث به ماندگان او غم
ارجو که رهی شود ز لطفت
بر اغلب مادحان مقدم
تا هشت سپهر و چار طبع‌اند
آمیخته ز امتزاج بر هم
بادات بقا و عز و اقبال
بیش از رقم حروف معجم
ماه رمضان خجسته بادت
تا پیش صفر بود محرم

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای فخر همه نژاد آدم
ای سیدهٔ زنان عالم
هوش مصنوعی: ای مایه‌ی افتخار تمامی آدم‌ها، ای سرور زنان جهان.
روح‌القدس از پی تفاخر
مهر تو نهاد مهر خاتم
هوش مصنوعی: روح‌القدس به خاطر برتری و زیبایی محبت تو، مهر خاتم را قرار داد.
سلطانت کریمةالنسا خواند
شد ذات شریف تو مکرم
هوش مصنوعی: سلطنت تو به لطف و فضیلت زنان بزرگ شهره شده و ذات گرانبهای تو محترم و ارجمند است.
راضی ز تو ای رضیةالدین
جبار تو ذوالجلال اکرم
هوش مصنوعی: ای دنیا، من از تو راضی هستم که تو را در برکت و جلالت می‌دانم.
در خدمت طالع تو دارد
سعد فلکی دو دست برهم
هوش مصنوعی: این جمله نشان‌دهنده این است که سرنوشت و قضا و قدر تو به طور خاص تحت تأثیر قرار دارد و به نوعی دیگران برای خوشبختی و موفقیت تو دعا می‌کنند و یا برای تو آرزوی نیکو دارند. در واقع، اینجا به تأثیر عوامل بیرونی بر زندگی فرد اشاره شده است و اینکه بر روی سرنوشت او تأثیر مثبت خواهند گذاشت.
بر خستگی نیازمندان
پیوسته ز لطف تست مرهم
هوش مصنوعی: خستگی و رنج نیازمندان همیشه با محبت و مهربانی تو درمان می‌شود.
اسبی که عنان‌کش تو باشد
زاقبال شود چو رخش رستم
هوش مصنوعی: هر کسی که به او اعتماد و تکیه کنی، می‌تواند مانند رخش رستم به موفقیت و پیروزی دست یابد.
عمرت ندب هزار گردد
نراد فلک اگر زند دم
هوش مصنوعی: اگر تقدیر آسمان بر وفق مرادت نباشد، حتی اگر عمرت به هزار سال برسد، ارزشی نخواهد داشت.
روح‌الله اگر چه بود عیسی
تو راحت روح و آن دل هم
هوش مصنوعی: روح‌الله، هرچند که عیسی بود، تو آرامش جان و دل هستی.
موجود شداز تو جود و احسان
چونان که مسیح شد ز مریم
هوش مصنوعی: از نیکی و بخشی تو، موجودی به وجود آمد مانند اینکه عیسی از مریم به دنیا آمد.
اقبال تو بر فزون به هر روز
در دولت خسرو معظم
هوش مصنوعی: روز به روز بر عزت و مقام تو افزوده می‌شود، در حکمرانی پادشاه بزرگ و مهم.
آن پادشهی که خسروان را
از هیبت او فرو شود دم
هوش مصنوعی: آن پادشاهی که با قدرت و شکوهش باعث ترس و احترام دیگران می‌شود.
از ورد و تضرعت سحرگاه
بنیاد بقای اوست محکم
هوش مصنوعی: در سحرگاهان با دعا و تضرع، اساس دوام و پایداری او محکم و استوار است.
با خاک در تو ز ایران راست
بر چهره صفای آب زمزم
هوش مصنوعی: با خاکی که از ایران برمی‌خیزد، بر چهره‌ات تاب و درخشندگی آب زمزم وجود دارد.
در مدح و ثنات شاعران‌راست
تشریف و صلات خز معلم
هوش مصنوعی: شاعران را در ستایش خود، احترام و ارج می‌نهیم و معلم ما در این زمینه، به مانند خز باارزش است.
ارواح ملک به ناله آمد
صوت تو گرفت چون ترنم
هوش مصنوعی: صدای تو به قدری دلنشین و زیباست که ارواح ملائکه را نیز به ناله و آواز درآورده است، مانند نوای دل‌انگیزی که به گوش می‌رسد.
جز بر تو ثنا و مدح گفتن
باشد چو تیمم و لب یم
هوش مصنوعی: مدح و ستایش دیگری جز تو بی‌فایده است، مثل تیممی که بدون آب انجام شود.
احباب ترا به زیر رانست
ز اقبال توبارگی و ادهم
هوش مصنوعی: دوستان تو به خاطر خوش شانسی و سرنوشت تو، در زیر تو قرار گرفته‌اند.
اعدای ترا زه گریبان
طوقیست بسان مار ارقم
هوش مصنوعی: تو از دست من خارج شده‌ای و گویی به گردن خود زنجیری داری که مانند ماری رنگین است.
از قربت تو سرور و شادی
وز فرقت تو مراست ماتم
هوش مصنوعی: دوری تو باعث غم و اندوه من شده است و نزدیکی‌ات سرشار از خوشحالی و سرور است.
گیرد فلک ار بخشک ریشم
من در ندهم به خویشتن نم
هوش مصنوعی: اگر آسمان به من آسیب بزند و موی من را بشکافد، نمی‌گذارم که خودم را تسلیم کنم.
بودی پدرم به مجلس تو
یاری سره و حریف محرم
هوش مصنوعی: پدر من در مجلس تو همیشه به عنوان یک یار نزدیک و هم‌راز حاضر بود.
تو شاد بزی که رفت و زو ماند
میراث به ماندگان او غم
هوش مصنوعی: تو خوشحال باشی که از دنیا رفته‌ای و تنها غم و اندوه برای کسانی که می‌مانند، به جا می‌گذاری.
ارجو که رهی شود ز لطفت
بر اغلب مادحان مقدم
هوش مصنوعی: امیدوارم که به لطف تو، راهی برای پیشرفت و بهبود برای بسیاری از ستایشگران فراهم شود.
تا هشت سپهر و چار طبع‌اند
آمیخته ز امتزاج بر هم
هوش مصنوعی: تا هشت آسمان و چهار طبع، به هم پیوند خورده‌اند و از ترکیب آن‌ها به وجود آمده‌اند.
بادات بقا و عز و اقبال
بیش از رقم حروف معجم
هوش مصنوعی: مبادا که عمر و عزت و خوشبختی‌ات کمتر از این حروف باشد.
ماه رمضان خجسته بادت
تا پیش صفر بود محرم
هوش مصنوعی: ماه رمضان بر تو مبارک باشد تا زمانی که به صفر برسیم، و محرم آغاز شود.