گنجور

شمارهٔ ۳۹۷

شد خراسان به‌سان خلد برین
در راحت گشاد روحِ امین
تا رسید از عراق خرم و شاد
سیف دولت امیر شمس‌الدین
آن امیری که رای روشن او
خاتمِ مُلک را شدست نگین
اجل آنجاست کاو کشید کمان
نصرت آنجاست کاو گشاد کمین
پیش سلطان ملک‌که بود چو او
به قبول و به حشمت و تمکین
در عزیزی چو او کرا دارد
برکیارق که هست شاه زمین
گر بگردی ز روم تا حد هند
ور بپویی ز مصر تا در چین
تازه‌تر زو نیایی اندر صدر
چیره‌تر زو نیابی اندر زین
دو سپه را سپاه سالارست
که روانها به مهر اوست رهین
ظفر و فتح را به روز نبرد
عَلَم او علامتی است مُبین
ای امیری که از تو آموزند
اُ‌مَرا رسم و سیرت و آیین
همه عقل است با دل تو ندیم
همه جود است با کف تو قرین
هست در رزم تیغ تو ابری
که از او خون صِرْف خیزد هین
روی لشکر تویی به صلح و به جنگ
پشت لشکر تویی به مهر و به‌ کین
بِدَرَد زهره‌ها چو گویی هان
بِدَمد جانها چوگویی هین
تا برآورد رایت عالیت
در نشابور سر به علیّین
زنده گشتند امّتی بی‌جان
شاد گشتند لشکری غمگین
هرکجا عزم و همت تو بود
جرخ یار تو باد و بختْ مُعین
وز تو خشنود باد تا محشر
جان سلطان ملک‌ به خلد برین
آمدی تا به تو سلامت یافت
پای‌گوران ز دست شیر عرین
کرد اقبال و فر این سلطان
بر تو فرخنده جشن فروردین

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شد خراسان به‌سان خلد برین
در راحت گشاد روحِ امین
هوش مصنوعی: خراسان به مانند بهشت برین در آرامش و راحتی قرار گرفته است و روحِ امانتدار در آن گشایش یافته است.
تا رسید از عراق خرم و شاد
سیف دولت امیر شمس‌الدین
هوش مصنوعی: سیف دولت امیر شمس‌الدین با خوشحالی و سرزندگی از عراق وارد شد.
آن امیری که رای روشن او
خاتمِ مُلک را شدست نگین
هوش مصنوعی: آن رئیسی که فکر و تدبیر روشنی دارد، به عنوان فرمانروای حکمرانی معروف شده است.
اجل آنجاست کاو کشید کمان
نصرت آنجاست کاو گشاد کمین
هوش مصنوعی: مرگ در جایی است که تاخیر نمی‌کند و پیروزی در جایی است که راهی برای پنهان شدن باقی نمی‌ماند.
پیش سلطان ملک‌که بود چو او
به قبول و به حشمت و تمکین
هوش مصنوعی: در برابر سلطان کشور، کسی مانند او از جهت پذیرش، شکوه و اقتدار وجود ندارد.
در عزیزی چو او کرا دارد
برکیارق که هست شاه زمین
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر این است که کسی مانند او (که دارای عظمت و ارزش بالاست) در دنیا وجود ندارد و او مانند شاه زمین است که مقام و جایگاه ویژه‌ای دارد.
گر بگردی ز روم تا حد هند
ور بپویی ز مصر تا در چین
هوش مصنوعی: اگر از روم دور شوی تا به مرز هند، یا از مصر خارج شوی تا به چین برسی،
تازه‌تر زو نیایی اندر صدر
چیره‌تر زو نیابی اندر زین
هوش مصنوعی: اگر از او جلوتر بیایی، برتری پیدا نمی‌کنی و اگر از او فاصله بگیری، نیز نمی‌توانی بر او تسلط yابید.
دو سپه را سپاه سالارست
که روانها به مهر اوست رهین
هوش مصنوعی: دو سپاه را فرماندهی وجود دارد که جان‌ها به محبت و عشق او وابسته‌اند.
ظفر و فتح را به روز نبرد
عَلَم او علامتی است مُبین
هوش مصنوعی: در روز جنگ، پیروزی و موفقیت او را با پرچم مشخصی می‌توان شناخت.
ای امیری که از تو آموزند
اُ‌مَرا رسم و سیرت و آیین
هوش مصنوعی: ای امیری که مردم از تو یاد می‌گیرند، روش و شخصیت و آداب و رسوم را.
همه عقل است با دل تو ندیم
همه جود است با کف تو قرین
هوش مصنوعی: همهٔ عقل و هوشمندی در کنار دل تو قرار دارد و تمام بخشش و generosity نیز با دستان تو مرتبط است.
هست در رزم تیغ تو ابری
که از او خون صِرْف خیزد هین
هوش مصنوعی: در نبرد، شمشیر تو مانند ابری است که تنها خون از آن می‌بارد، پس به هوش باش!
روی لشکر تویی به صلح و به جنگ
پشت لشکر تویی به مهر و به‌ کین
هوش مصنوعی: تویی که در میدان‌های نبرد و صلح، در هر حال، حامی و پشتیبان لشکر هستی؛ چه در لحظات محبت و آرامش و چه در وقت‌های دشمنی و نبرد.
بِدَرَد زهره‌ها چو گویی هان
بِدَمد جانها چوگویی هین
هوش مصنوعی: وقتی می‌گویی که وقت فرا رسیده، دل‌ها به تپش می‌افتند و جان‌ها به جنبش درمی‌آیند.
تا برآورد رایت عالیت
در نشابور سر به علیّین
هوش مصنوعی: وقتی پرچم بلندی از عظمت تو در نشابور به اهتزاز در می‌آید، به اوج و بالاترین درجات صعود خواهی کرد.
زنده گشتند امّتی بی‌جان
شاد گشتند لشکری غمگین
هوش مصنوعی: قوم وخویشی که روح و جانشان را از دست داده بودند، دوباره زنده شدند و شاد شدند، ولی گروهی از رزمندگان به خاطر غم و اندوهی که داشتند، ناراحت و بدحال باقی ماندند.
هرکجا عزم و همت تو بود
جرخ یار تو باد و بختْ مُعین
هوش مصنوعی: هر جا که اراده و تلاشت باشد، یار تو خواهد بود و شانس و سعادت در کنار تو خواهد بود.
وز تو خشنود باد تا محشر
جان سلطان ملک‌ به خلد برین
هوش مصنوعی: تا زمانی که جان سلطان در بهشت باشد، امیدوارم تو همیشه راضی و خشنود باشی.
آمدی تا به تو سلامت یافت
پای‌گوران ز دست شیر عرین
هوش مصنوعی: تو به اینجا آمدی تا سلامتی به دست آورند، در حالی که گورستان‌ها از خطر شیر وحشی در امان شدند.
کرد اقبال و فر این سلطان
بر تو فرخنده جشن فروردین
هوش مصنوعی: خوشبختی و شادکامی این پادشاه بر تو، جشن فروردین را گرامی می‌دارد.