گنجور

بخش ۲ - سحر حلال مولانا اهلی شیرازی

ای همه عالم بر تو بی‌شکوه
رفعت خاک در تو بیش کوه
نام تو زآن بر سر دیوان بود
کآتش بال و پر دیوان بود
شد به تو سردفتر جان نامزد
نام تو خود سکهٔ آن نام زد
خواست دل خانهٔ ششدر گشاد
نقطهٔ بسم الله از آن درگشاد
با که در این بسمله باب آمده
بانی فتح از همه باب آمده
ارّهٔ دندانهٔ سین شانه ساخت
بازوی دین را قوی این شانه ساخت
هر الف آزاده‌ای از دلبری
در رهش افتاده‌ای از دل بری
طرّهٔ لامش شده دور از قصور
مایل او گیسوی حور از قصور
چشمهٔ ها آمده جویای مهر
منبع جوی مه و دریای مهر
رای دل‌آرا همه از رای اوست
راحت دل‌ها همه از رای اوست
غنچهٔ حایش دل و جان را بهشت
دید در آن آدم و آن را بهشت
ماهی نون کشتی دریا وجود
در خور او بخشش و آلا و جود
یا که در این دایره گویا شده
مرکز نه دایره گویا شده
حلقهٔ میم است بر آن خاتمت
دارد از آن حلقهٔ جان خاتمت

اطلاعات

وزن: مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای همه عالم بر تو بی‌شکوه
رفعت خاک در تو بیش کوه
هوش مصنوعی: ای عالم همه‌چیز، به‌راستی عظمتی که خاک تو دارد، از بلندی‌های کوه بیشتر است.
نام تو زآن بر سر دیوان بود
کآتش بال و پر دیوان بود
هوش مصنوعی: نام تو بر روی دیوان نقش بسته است، زیرا که شعله و حرارت آن دیوان از حضور تو ناشی می‌شود.
شد به تو سردفتر جان نامزد
نام تو خود سکهٔ آن نام زد
هوش مصنوعی: تو به مانند سردفتر زندگی‌ام هستی، و نام تو تنها نشانه‌ای است که بر قلبم حک شده.
خواست دل خانهٔ ششدر گشاد
نقطهٔ بسم الله از آن درگشاد
هوش مصنوعی: دل خواست که خانه‌ای برای خود بسازد و در آن، نقطهٔ آغاز را از در بزرگ آن باز کند.
با که در این بسمله باب آمده
بانی فتح از همه باب آمده
هوش مصنوعی: با چه کسی شروع کرده‌ایم که او در ابتدا، دروازه‌بان موفقیت و پیروزی است و از همه درها عبور کرده است.
ارّهٔ دندانهٔ سین شانه ساخت
بازوی دین را قوی این شانه ساخت
هوش مصنوعی: دست قوی ایمان، مانند اره‌ای با دندانه‌های مناسب، به خوبی شکل گرفته و استحکام یافته است.
هر الف آزاده‌ای از دلبری
در رهش افتاده‌ای از دل بری
هوش مصنوعی: هر فرد آزاده و باکرامتی که در راه عشق و دلبری قدم گذاشته، از دل و جانش کم نشده است.
طرّهٔ لامش شده دور از قصور
مایل او گیسوی حور از قصور
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی و جذابیت موهای یک دختر اشاره دارد. او با طرز خاصی که موهایش را آراسته، توجه دیگران را به خود جلب کرده و این زیبایی او در واقع نشانه‌ای از کمال و بی‌نقصی‌اش است. موهای او مانند گیسوی حور است که زیبایی و لطافت ویژه‌ای دارد.
چشمهٔ ها آمده جویای مهر
منبع جوی مه و دریای مهر
هوش مصنوعی: چشمه‌ها به دنبال عشق و محبت من هستند، مانند جویبار و دریا که هر دو پر از محبت‌اند.
رای دل‌آرا همه از رای اوست
راحت دل‌ها همه از رای اوست
هوش مصنوعی: تمام زیبایی‌ها و خوشی‌های دل از اراده و نظر او ناشی می‌شود و آسایش دل‌ها نیز به خواست او وابسته است.
غنچهٔ حایش دل و جان را بهشت
دید در آن آدم و آن را بهشت
هوش مصنوعی: غنچهٔ دل و جان، بهشتی را در آدم مشاهده کرد.
ماهی نون کشتی دریا وجود
در خور او بخشش و آلا و جود
هوش مصنوعی: ماهی دریا، به زندگی و وجودش وابسته است و نعمت‌هایی مانند بخشش، نیکی و سخاوت، از دریا به او می‌رسد.
یا که در این دایره گویا شده
مرکز نه دایره گویا شده
هوش مصنوعی: یا در این دایره، مرکز خود به وضوح نمایان شده است، و نه اینکه دایره به بیان خود پرداخته باشد.
حلقهٔ میم است بر آن خاتمت
دارد از آن حلقهٔ جان خاتمت
هوش مصنوعی: حلقه‌ای که به حرف میم ختم می‌شود، نشان‌دهنده‌ی آن است که این حلقه به مانند جان، پایانی دارد.

خوانش ها

بخش ۲ - سحر حلال مولانا اهلی شیرازی - وزن اول (بحر سریع) به خوانش حمیدرضا محمدی
بخش ۲ - سحر حلال مولانا اهلی شیرازی - وزن دوم (بحر رمل) به خوانش حمیدرضا محمدی

حاشیه ها

1402/12/13 07:03
شمس (ساقی)

بی نظیر