گنجور

بخش ۱

حمدی از حد افزون و سپاسی از قیاس بیرون سزاوار صانع بیچون که به کلک صنایع نگار بدایع آثار بر صحایف لطایف روزگار نظم قصیده موجودات با حسن صفات رقم کرده.

الذی لا اله الا هو والذی لم یلد ولم یولد و صلوات تامات و تحیات زاکیات بر سرور کاینات و خلاصه موجودات صاحب المعجزات و الآیات یعنی محمد مصطفی صلی الله علیه و آله.

(شعر)
در نظم وجود همه پیغمبر مرسل
چون قافیه در آخر و ملحوظ در اول

و درود بیکران بر آل و اولاد او باد.

اما بعد نموده میشود که بعد از فراغ مطالعه و مشاهده صنایع و بدایع قصیده مصنوع که رقمزده کلک لطایف شعار مفخر الشعراء خواجه جلال الحق و الدین سلمان ساوجی است ضاعف الله تعالی اجره، الحق هر بیت از آن بحری گوهر است.

شعر
زهی باغ کز نوبهار سخن
که شد میوه اش شکرین مغز و پوست
قصیده نگویم که بحری بود
چه بحری که هر گوشه بحری دروست

شعر را بخانه مویی نسبت کرده اند و قافیه را زمین گفته اند و سقفش معنی و حدودش چهار رکن مصراعین واجب نمود قصیده یی بطریق تتبع انشاء نمودن موشح بالقاب شریف مدون این صناعت مروج این بضاعت امیرکبیر عالم عادل مفخر الامراء ملجا الفضلا ملاذالفقراء اسد المعارک شبلی المسالک ضرغام الاسلام و المسلمین نظام الحق و الدوله و الدنیا والدین علیشیر.

شعر
آنکه نشو و نمای گلشن دهر
همه از آفتاب همت اوست
سرخ رویی اهل فضل امروز
چون عقیق از سهیل دولت اوست

لازالت نظام الملک فی ظلال جلاله و مد علی الخافقین ظل نواله مشتمل بر اصول و فروع بحور و دوایر سته که اوزان نوزده گانه است و تفکیک بحور آن و تعریف اقسام و حدود قوافی صحیح و معیوب و اسامی آن و انفراع صنایع و بدایع که متقدمین در کتب جمع کرده اند و متاخرین جسته جسته باز نموده اند با نوادر صنایع که فکر بکر این غرقه بحر جانگدازی اهلی شیرازی اختراع کرده امید که در آنحضرت بسمع قبول مسموع افتد و بعین رضا ملحوظ گردد.

مگر نسیم قبولم چو غنچه بنوازد
که بشکفد گل امید من ازین بستان

آمین یا رب العالمین والتکلان علی واهب الاحسان

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

حمدی از حد افزون و سپاسی از قیاس بیرون سزاوار صانع بیچون که به کلک صنایع نگار بدایع آثار بر صحایف لطایف روزگار نظم قصیده موجودات با حسن صفات رقم کرده.
هوش مصنوعی: ستایش و شکرگزاری به خاطر نعمت‌ها و زیبایی‌های بی‌حد و حصر خالق بی‌همتا، که با مهارت‌های هنری‌اش، آثاری زیبا و شگفت‌انگیز را در طول تاریخ خلق کرده و نظم و زیبایی جهان را با صفات نیکو تصویر کرده است.
الذی لا اله الا هو والذی لم یلد ولم یولد و صلوات تامات و تحیات زاکیات بر سرور کاینات و خلاصه موجودات صاحب المعجزات و الآیات یعنی محمد مصطفی صلی الله علیه و آله.
هوش مصنوعی: خدایی که هیچ معبودی جز او نیست و کسی را نه به دنیا آورده و نه خود به دنیا آمده است. درود و سلام‌های کامل بر سرور جهانیان و بزرگ‌ترین موجودات که صاحب معجزات و نشانه‌هاست، یعنی محمد مصطفی صلی الله علیه و آله.
(شعر)
هوش مصنوعی: این شعر به بیان احساسات و تجربیات شاعر می‌پردازد و نشان‌دهندهٔ عمق افکار و اندیشه‌های اوست. شاعر از صحنه‌ها و لحظات زندگی خود سخن می‌گوید و می‌کوشد تا احساسات درونی‌اش را با کلمات منتقل کند. این متن می‌تواند شامل موضوعاتی مانند عشق، تنهایی، زیبایی‌های طبیعت یا چالش‌های زندگی باشد.
در نظم وجود همه پیغمبر مرسل
چون قافیه در آخر و ملحوظ در اول
هوش مصنوعی: در زندگی، تمام پیامبران مانند قافیه‌ها هستند که در پایان شعر قرار می‌گیرند و در ابتدا نیز حائز اهمیت‌اند.
و درود بیکران بر آل و اولاد او باد.
هوش مصنوعی: برای آل و نسل او، درود و سلام بی‌پایان نثار باد.
اما بعد نموده میشود که بعد از فراغ مطالعه و مشاهده صنایع و بدایع قصیده مصنوع که رقمزده کلک لطایف شعار مفخر الشعراء خواجه جلال الحق و الدین سلمان ساوجی است ضاعف الله تعالی اجره، الحق هر بیت از آن بحری گوهر است.
هوش مصنوعی: پس از پایان مطالعه و بررسی آثار و خلاقیت‌های شعر مصنوعی که به قلم شاعر بزرگ، خواجه جلال الحق و الدین سلمان ساوجی، نوشته شده است، معلوم می‌شود که هر بیت از این شعر همچون دریایی از جواهرات است و امیدواریم که خداوند پاداش او را دوچندان کند.
شعر
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی بیان می‌کند که هر انسانی در جستجوی حقیقت و معنای زندگی است و به دنبال درک وجود خویش و محیط اطرافش می‌باشد. در این مسیر، انسان تجربه‌ها و احساسات مختلفی را پشت سر می‌گذارد که او را به سمت شناخت و آگاهی می‌کشاند.
زهی باغ کز نوبهار سخن
که شد میوه اش شکرین مغز و پوست
هوش مصنوعی: باغی را تصور کن که در بهار از آن سخنی دلنشین و شیرین می‌روید و میوه‌اش هم دارای مغزی شیرین و پوستی لطیف است.
قصیده نگویم که بحری بود
چه بحری که هر گوشه بحری دروست
هوش مصنوعی: من شاعری نمی‌سازم که بی‌اندازه عمیق باشد، زیرا در هر گوشه‌اش عمق و وسعت خاصی وجود دارد.
شعر را بخانه مویی نسبت کرده اند و قافیه را زمین گفته اند و سقفش معنی و حدودش چهار رکن مصراعین واجب نمود قصیده یی بطریق تتبع انشاء نمودن موشح بالقاب شریف مدون این صناعت مروج این بضاعت امیرکبیر عالم عادل مفخر الامراء ملجا الفضلا ملاذالفقراء اسد المعارک شبلی المسالک ضرغام الاسلام و المسلمین نظام الحق و الدوله و الدنیا والدین علیشیر.
هوش مصنوعی: شعر را به خانه‌ای تشبیه کرده‌اند که موی آن را به‌حساب آوردند و قافیه را به زمین تشبیه کرده‌اند. سقف این خانه معنای شعر است و چهار رکن آن به مصراع‌های واجب مربوط می‌شوند. در این راستا، قصیده‌ای به شیوه‌ای خاص نوشته شده است. این صنعت با نام‌های شریفی شناخته می‌شود که این هنر را ترویج داده و بر غنای آن افزوده‌اند. از جمله این افراد، امیرکبیر، عالم عادل، مفخر امرا، پناه فضلا، ملجأ فقرا، و دلاوران معرکه‌ها همچون شبلی هستند. این کسان در راه حق و در آبادانی دنیا و آخرت به کار مشغولند.
شعر
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که ای انسان، خود را از رنج و درد رها کن و با عشق و محبت زندگی کن، زیرا زندگی کوتاه است و باید از لحظات آن به بهترین شکل استفاده کرد. با چشم‌پوشی از ناراحتی‌ها و دل‌نگرانی‌ها، به زیبایی‌های دنیا توجه کن و از لحظات خوش لذت ببر.
آنکه نشو و نمای گلشن دهر
همه از آفتاب همت اوست
هوش مصنوعی: آن کسی که سبب رشد و شکوفایی همیشگی دنیا و زندگی است، نوشی و زیبایی‌های آن نتیجه تلاش و اراده اوست.
سرخ رویی اهل فضل امروز
چون عقیق از سهیل دولت اوست
هوش مصنوعی: روی سرخ و زیبای کسانی که اهل علم و فضل هستند، امروز مانند سنگ عقیق است که به خاطر درخشش و ارزش خود، به ویژه جلا و صفای ویژه‌ای دارد. این زیبایی و درخشندگی ناشی از لطف و برکات دولت و مقام اوست.
لازالت نظام الملک فی ظلال جلاله و مد علی الخافقین ظل نواله مشتمل بر اصول و فروع بحور و دوایر سته که اوزان نوزده گانه است و تفکیک بحور آن و تعریف اقسام و حدود قوافی صحیح و معیوب و اسامی آن و انفراع صنایع و بدایع که متقدمین در کتب جمع کرده اند و متاخرین جسته جسته باز نموده اند با نوادر صنایع که فکر بکر این غرقه بحر جانگدازی اهلی شیرازی اختراع کرده امید که در آنحضرت بسمع قبول مسموع افتد و بعین رضا ملحوظ گردد.
هوش مصنوعی: نظام الملک در سایه جلال سلطانی و با هدایت به سوی افق‌های ناشناخته، مجموعه‌ای از اصول و فروع شعر را گردآوری کرده است. این مجموعه شامل شش دوره و نوزده وزن شعری می‌باشد و به تفکیک آن‌ها و تعریف انواع و حدود قافیه‌های صحیح و معیوب می‌پردازد. همچنین نام‌ها و تقسیم‌بندی صنایع شعری، که پیشینیان در کتاب‌های خود جمع‌آوری کرده‌اند و متأخران به تدریج آن‌ها را گسترش داده‌اند، در این اثر مورد توجه قرار گرفته است. افزون بر این، نوآوری‌ها و صنایع جدیدی که ایده‌های خلاقانه اهلی شیرازی به ارمغان آورده است، بررسی شده و امید می‌رود که این آثار مورد توجه و پذیرش قرار گیرد.
مگر نسیم قبولم چو غنچه بنوازد
که بشکفد گل امید من ازین بستان
هوش مصنوعی: آیا نسیم ملایمی به من آرامش می‌دهد تا بتوانم مانند یک گل شکوفا شده و امیدهایم را از این باغ بیرون بیاورم؟
آمین یا رب العالمین والتکلان علی واهب الاحسان
هوش مصنوعی: پروردگارا، آمین. ما به تو توکل می‌کنیم، ای بخشنده‌ی نیکی‌ها.