ادیب الممالکشمارهٔ ۵۲
هزار و سیصد و سی و سه سال کرده گذر
ز عام هجرت فخر انام و خیر بشر
به ناف هفته و روز ششم ز عشر سوم
ز غرّه ششمین از شهور و دور قمر
شدم به محضر میر اجل سفیر کبیر
جهان فضل و سپهر وقار و کان هنر
سلیل طور غود والا گهر امیرالبحر
یگانه عاصم معصوم ذیل دانشور
سخن گذشت ز هر جا و عاقبت برسید
به نظم پارسیِ بنده اندر آن محضر
از آن قصیده که ده سال پیش در باکو
ز بحر طبع کشیدم به سان گنج گهر
از آن قصیده که ابواب اتحاد گشود
به روی امت فاروق و شیعهٔ حیدر
از آن قصیده که در حلّه تهنیت گفتند
ز نظم آن خلفای نبی به یکدیگر
از آن قصیده که چون خوانده شد به مجمع عام
پس از جدال فراوان و جنگ بی حد و مر
به رغم مفسد و غماز آشتی کردند
متابعان علی با موالیان عمر
سفیر دولت پیروز بخت عثمانی
که باد تا به ابد هم‌عنان فتح و ظفر
چون این شنید اشارت نمود کان ابیات
دهم نگار ز دیوان خود در این دفتر
پی اطاعت فرمان آن یگانه وزیر
قلم گرفته نبشتم ز شوق سرتاسر
کنون درود فرستم بدان مقام کریم
که هست چرخی در خاک و بحری اندر بر
خلیفه اللهش از دار ملک اسلامی
روانه کرده در این سو چو مهر در خاور
بُوَد محمد خامس خلیفة الله از آن
خدای داده بدو رایت و کلاه و کمر
رشادت یافت لقب زان که در سبیل رشاد
هدایت ازلی شد به سالکان رهبر
کسی که شد به سبیل رشاد راه‌سپار
برای او نَبُوَد هیچ‌گونه خوف و خطر
ایا وزیر گران‌مایه ای سفیر بزرگ
حدیث بنده ز دل گوش دار و کن باور
تو زان جناب فرستاده‌ای در این سامان
تو زآن خدیو نماینده‌ای در این کشور
سفیر هر ملکی در زمان مظهر اوست
چنان که مظهر ذات حق است پیغمبر
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
هزار و سیصد و سی و سه سال کرده گذر
ز عام هجرت فخر انام و خیر بشر
هوش مصنوعی: سال‌ها از هجرت پیامبر اسلام، بزرگترین و بهترین انسان‌ها، می‌گذرد.
به ناف هفته و روز ششم ز عشر سوم
ز غرّه ششمین از شهور و دور قمر
هوش مصنوعی: در روز ششم از ماه سوم و در آغاز ششمین ماه از سال، به نقطه‌ای در دوره‌ی قمر رسیدیم.
شدم به محضر میر اجل سفیر کبیر
جهان فضل و سپهر وقار و کان هنر
هوش مصنوعی: من به محضر بزرگترین فرستاده مرگ رفتم، کسی که نماد دانش و وقار در دنیا و ستاره‌هاست و هنر را در او می‌توان دید.
سلیل طور غود والا گهر امیرالبحر
یگانه عاصم معصوم ذیل دانشور
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به شخصیتی والا و برجسته که شباهتی به دریا دارد و در دانش و فضیلت بی‌نظیر است. او به عنوان یک فرد محافظ و معصوم، در جایگاهی معتبر قرار دارد و از دانش و علم بسیاری برخوردار است.
سخن گذشت ز هر جا و عاقبت برسید
به نظم پارسیِ بنده اندر آن محضر
هوش مصنوعی: گفتوگو از همه جا گذشت و در نهایت به شعر فارسی من در آن مجلس رسید.
از آن قصیده که ده سال پیش در باکو
ز بحر طبع کشیدم به سان گنج گهر
هوش مصنوعی: ده سال پیش در باکو، شعری را سرودم که مانند گنجی با ارزش و زیباست.
از آن قصیده که ابواب اتحاد گشود
به روی امت فاروق و شیعهٔ حیدر
هوش مصنوعی: از آن شعری که دروازه‌های همبستگی را به روی پیروان فاروق (عمر بن خطاب) و شیعه علی (علی بن ابی‌طالب) باز کرد.
از آن قصیده که در حلّه تهنیت گفتند
ز نظم آن خلفای نبی به یکدیگر
هوش مصنوعی: از شعری که در حلّه برای تبریک گفتن به یکدیگر خوانده شد، به خاطر نظم آن، خلفای پیامبر به همدیگر احترام گذاشتند.
از آن قصیده که چون خوانده شد به مجمع عام
پس از جدال فراوان و جنگ بی حد و مر
هوش مصنوعی: از آن شعر که وقتی خوانده شد در جمع عمومی، پس از بحث و جدل‌های بسیار و نبرد فراوان.
به رغم مفسد و غماز آشتی کردند
متابعان علی با موالیان عمر
هوش مصنوعی: با وجود افرادی که تفرقه و بدخواهی می‌کنند، پیروان علی و دوستان عمر با یکدیگر به صلح و آرامش رسیدند.
سفیر دولت پیروز بخت عثمانی
که باد تا به ابد هم‌عنان فتح و ظفر
هوش مصنوعی: فرستاده‌ی دولت موفق و خوش‌شانس عثمانی که بادهای پیروزی و موفقیت همواره با او همراه باشد.
چون این شنید اشارت نمود کان ابیات
دهم نگار ز دیوان خود در این دفتر
هوش مصنوعی: وقتی این را شنید، اشاره کرد که این شعرها را از دیوان خود در این دفتر می‌نویسم.
پی اطاعت فرمان آن یگانه وزیر
قلم گرفته نبشتم ز شوق سرتاسر
هوش مصنوعی: به خاطر اطاعت از دستور آن وزیر منحصر به فرد، با عشق و اشتیاق تمام، قلم را به دست گرفتم و یادداشت کردم.
کنون درود فرستم بدان مقام کریم
که هست چرخی در خاک و بحری اندر بر
هوش مصنوعی: اکنون سلامی می‌فرستم به آن جایگاه بزرگ و باکرامت که در خاک به دور خود می‌چرخد و در آب‌ها عمیق است.
خلیفه اللهش از دار ملک اسلامی
روانه کرده در این سو چو مهر در خاور
هوش مصنوعی: دوست خدا، که نماینده اوست، از سرزمین حکومت اسلامی به این سمت فرستاده شده، مانند خورشید که در شرق می‌تابد.
بُوَد محمد خامس خلیفة الله از آن
خدای داده بدو رایت و کلاه و کمر
هوش مصنوعی: محمّد، پنجمین خلیفه خداست که خداوند به او پرچم و تاج و کمربند داده است.
رشادت یافت لقب زان که در سبیل رشاد
هدایت ازلی شد به سالکان رهبر
هوش مصنوعی: شجاعت و دلیری به کسی اطلاق می‌شود که در راه هدایت و ارشاد دیگران قرار می‌گیرد و به عنوان راهنمای سالکان مسیر درست شناخته می‌شود.
کسی که شد به سبیل رشاد راه‌سپار
برای او نَبُوَد هیچ‌گونه خوف و خطر
هوش مصنوعی: کسی که به طرق درست و با راهنمایی صحیح پیش برود، هیچ ترس و خطری برای او وجود نخواهد داشت.
ایا وزیر گران‌مایه ای سفیر بزرگ
حدیث بنده ز دل گوش دار و کن باور
هوش مصنوعی: ای وزیر با ارزش و محترم، ای سفیر بزرگ، داستان و احساسات این بنده را از دل بشنو و به آن ایمان بیاور.
تو زان جناب فرستاده‌ای در این سامان
تو زآن خدیو نماینده‌ای در این کشور
هوش مصنوعی: تو از جانب آن شخصیت بزرگ به این جا آمده‌ای و در این سرزمین نماینده خداوند هستی.
سفیر هر ملکی در زمان مظهر اوست
چنان که مظهر ذات حق است پیغمبر
هوش مصنوعی: هر فرستاده‌ای از سوی یک ملک در زمان خود، نمایانگر اوست، همان‌طور که پیامبر، تجلی ذات حق است.