گنجور

شمارهٔ ۱۰ - بند دهم

ای رخت چون ماه نخشب وی لبت لعل بدخش
از نگاهی عمر کاهی وز نگاهی روح بخش
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلات
هست در بحر رمل این قطعه با تاب و درخش
باشد از الحان موسیقی نوای دیف رخش
سومین اقلیم و چارم آذرخش و باد رخش
دزدمه سیاره سبع و گزینش خاصیت
عاق، ز بهر ابلق و سد گیس و میمون عکس رخش
گردناسیخ تباهه وز تنور آمد بلسک
هست بلگن منجنیق و تیره و تاریک رخش
اسبها را دان همی شبدیز و گلگون و کهَر
ابرش و بور و سمند است و کرنگ و خنک و رخش
آن لحاف کهنه پرپنبه را چبغوت دان
پوستین کهنه و رخت و لباس ژنده سخش
صمغ می باشد پنانک هم بناست، کندر است
مقل ارزق را خشل دان اوفه اسب است و خش
هست انجیدن حجامت حاجمش گرا بود
استره موسی شمر، لغزیدن پایست شخش
نسیه پستادست باشد نقد دستادست دان
دست پیمان مهر و پستادست میدان بهره بخش
فسق کشود، پلمه تهمت یلغدر بیدین و داد
هوش واژن، خلسه و ضایع زبون و سست پخش
ز چه، زن اندر نفاس و نیز دشتان حائض است
وحم را میدان کرایش قیمت هر چیز اخش
خط بطلان را شمر کشمیده، دستوری است اذن
انجمن محفل بود اورنگ تخت و صدر تخش
ارضه رشمیز است و سوسه کرم گندم خواره دان
کشکرک را مرغ عقعق دان درخت آویز جخش
غده دشپل باشد و خوکک خنازیز آمده است
سلعه کاید برون از زیر گردن هست چخش
کعب اشتا لنگ و پای افراز را پاچیله دان
ساغری کیمخت و چسته هم سرین باشد فرخش
توپ کشگنجیر و روئین دیگ و دیگ مبخراست
تیر چرخ آمد فشنگ و بمب و موشک تیر تخش

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای رخت چون ماه نخشب وی لبت لعل بدخش
از نگاهی عمر کاهی وز نگاهی روح بخش
هوش مصنوعی: ای جمال تو مانند ماه زیباست و لب‌های تو همچون گویی خوش‌رنگ و درخشان است. از یک نگاه تو، عمر فردی کم‌فروغ به زندگی‌اش جان می‌بخشی.
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلات
هست در بحر رمل این قطعه با تاب و درخش
هوش مصنوعی: این شعر به نوعی از شعرهای کلاسیک اشاره دارد که در آن از وزن و قافیه خاصی استفاده شده است. در این شعر، با بیانی زیبا و شاعرانه، به وصف تابش و درخشش می‌پردازد. این تابش نه تنها به معنای نور و روشنی است، بلکه می‌تواند نمادی از زیبایی و جذابیت زندگی نیز باشد. شاعر در این تصویرسازی، حس شادابی و سرزندگی را به خواننده منتقل می‌کند.
باشد از الحان موسیقی نوای دیف رخش
سومین اقلیم و چارم آذرخش و باد رخش
هوش مصنوعی: موسیقی زیبا و دلنشینی از ساز دیف به گوش می‌رسد، که به همراه رعد و برق و طوفان در حال طنین‌انداز است.
دزدمه سیاره سبع و گزینش خاصیت
عاق، ز بهر ابلق و سد گیس و میمون عکس رخش
هوش مصنوعی: در این بیت به توصیف ویژگی‌های خاص و خاصیتی از یک موجود یا شخص می‌پردازد که به طرز خاصی جذاب و دلربا است. این توصیف به نوعی اشاره به جنبه‌های مختلف آن موجود دارد که ممکن است شامل زیبایی، هوش و شخصیت او باشد. به طور کلی، شاعر بر روی زیبایی و خصوصیات منحصر به فرد این موجود تأکید می‌کند.
گردناسیخ تباهه وز تنور آمد بلسک
هست بلگن منجنیق و تیره و تاریک رخش
هوش مصنوعی: چرخ گردون در حال چرخش است و از تنور داغ، بی‌خبر از آتش و تاریکی، رخش (اسب) تیره و تار را به ما نشان می‌دهد.
اسبها را دان همی شبدیز و گلگون و کهَر
ابرش و بور و سمند است و کرنگ و خنک و رخش
هوش مصنوعی: اسب‌ها همگی از نژادها و رنگ‌های مختلفی هستند؛ برخی دارند به رنگ سیاه، برخی دیگر گلگون و کرنگ و سفید هستند. افسار آن‌ها نیز متفاوت است و هر کدام زیبایی خاص خود را دارند.
آن لحاف کهنه پرپنبه را چبغوت دان
پوستین کهنه و رخت و لباس ژنده سخش
هوش مصنوعی: این لحاف کهنه و پر از پنبه را به مانند یک پوستین کهنه و لباس‌های پاره و فرسوده در نظر بگیر.
صمغ می باشد پنانک هم بناست، کندر است
مقل ارزق را خشل دان اوفه اسب است و خش
هوش مصنوعی: این بیت به معرفی و توصیف یک نوع صمغ و مواد طبیعی دیگر پرداخته است. صمغ به عنوان یک ماده چسبنده و مفید شناخته می‌شود و اشاره به نوعی دیگر از این مواد نیز شده است. عبارات دیگر در بیت به ویژگی‌ها و کاربردهای این مواد اشاره دارند. به طور کلی، این متن به توصیف موادی طبیعی و اهمیت آن‌ها می‌پردازد.
هست انجیدن حجامت حاجمش گرا بود
استره موسی شمر، لغزیدن پایست شخش
هوش مصنوعی: این بیت به وضوح به مفهوم تلاش و زحمت اشاره دارد. به نوعی می‌گوید که در مسیر زندگی و انجام کارها، انسدادها و چالش‌هایی وجود دارند که باید بر آن‌ها غلبه کرد. اشاره به "حجامت" و "موسی" و "شمر"، به طور خاص به دو شخصیت از تاریخ اشاره دارد که در موقعیت‌های دشوار قرار گرفته‌اند، و این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده اهمیت قوت اراده و استقامت در برابر مشکلات باشد. همچنین "لغزیدن پا" می‌تواند به پیچیدگی‌ها و لغزش‌هایی که ممکن است در زندگی رخ دهد، دلالت کند. در کل، این متن تأکید بر اهمیت فایق آمدن بر موانع و چالش‌ها دارد.
نسیه پستادست باشد نقد دستادست دان
دست پیمان مهر و پستادست میدان بهره بخش
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در دنیا، چیزهایی که به طور موقت و بی‌اعتبار به دست می‌آیند، ارزش کمتری دارند. به عبارت دیگر، آنچه که به صورت عشق و دوستی به دست می‌آید، با ارزش‌تر از چیزهای مادی است که به راحتی به دست می‌آیند. در واقع، پیمان و رابطه‌ی عاطفی که بین افراد وجود دارد، بهره و سودی واقعی و ارزشمند برای آن‌ها به همراه دارد.
فسق کشود، پلمه تهمت یلغدر بیدین و داد
هوش واژن، خلسه و ضایع زبون و سست پخش
هوش مصنوعی: در این مصرع به نوعی رفتار ناپسند اشاره شده است که باعث می‌شود افراد بی‌ایمان به تهمت‌زنی و بی‌حواسی دچار شوند. این وضعیت به سست بودن و ضعف شخصیت می‌انجامد و در نهایت، موجب ترویج افکار منفی و ناپسند در جامعه می‌شود.
ز چه، زن اندر نفاس و نیز دشتان حائض است
وحم را میدان کرایش قیمت هر چیز اخش
هوش مصنوعی: زن در دوران نفاس و همچنین در ایام قاعدگی، به دلیل حالتی که دارد، نمی‌تواند برخی از اعمال عبادی را انجام دهد. در این شرایط، قیمت و ارزش هر چیز، بر اساس کرایه و نیاز او تعیین می‌شود. این شرایط و وضعیت‌ها تأثیر مستقیمی بر زندگی و فعالیت‌های زن دارند.
خط بطلان را شمر کشمیده، دستوری است اذن
انجمن محفل بود اورنگ تخت و صدر تخش
هوش مصنوعی: در این بیت شاعر به این موضوع اشاره می‌کند که برای به رسمیت شناختن یک قاعده یا یک تصمیم، باید از مجمع و توافق اعضا تبعیت کرد. به عبارت دیگر، هر تصمیمی که در یک جمع اتخاذ می‌شود، باید به عنوان یک امر رسمی و قانونی در نظر گرفته شود. این نوع احترام به نظرات و توافق دیگران، جایگاه و اعتبار را برای آن تصمیم به ارمغان می‌آورد.
ارضه رشمیز است و سوسه کرم گندم خواره دان
کشکرک را مرغ عقعق دان درخت آویز جخش
هوش مصنوعی: این جمله به توصیف یک محیط می‌پردازد که در آن، زمینش مانند رشم (نوعی پارچه زربافت) زیبا و پررنگ است و سوسک‌ها در حال تغذیه از گندم هستند. در کنار آن، پرنده‌ای به نام عقعق درختی را آویز می‌کند و با حرکاتش فضایی خاص به آنجا می‌بخشد. به‌طور کلی، این متن به زیبایی‌های طبیعی و زندگی موجودات در این فضا اشاره دارد.
غده دشپل باشد و خوکک خنازیز آمده است
سلعه کاید برون از زیر گردن هست چخش
هوش مصنوعی: در این بیت به نوعی بیماری یا مشکل اشاره شده است که ناشی از محلی در بدن است. همچنین به وجود موجودی زشت و نامطلوب اشاره می‌شود که به نوعی تهدید یا خطر به شمار می‌آید. به طور کلی، مضمون به احساس ناخوشایندی و وجود چیز زشت و نامطلوب مرتبط است.
کعب اشتا لنگ و پای افراز را پاچیله دان
ساغری کیمخت و چسته هم سرین باشد فرخش
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که این بیت به زیبایی و لطافت دو نوع از عناصر اشاره دارد. یکی از آن‌ها به شکل و وضعیت پای فرد اشاره می‌کند که باید با دقت و ظرافت رفتار شود. دیگری به سادگی و خوشمزگی شرابی اشاره دارد که هم به خوشنودی می‌انجامد و هم با لذت و شادابی همراه است. در نهایت، این بیت به نوعی به اهمیت زیبایی و لطافت در زندگی اشاره می‌کند.
توپ کشگنجیر و روئین دیگ و دیگ مبخراست
تیر چرخ آمد فشنگ و بمب و موشک تیر تخش
هوش مصنوعی: در این بیت، به تصویر کشیده شده است که با پیشرفت تکنولوژی و تحول در سلاح‌ها، از ابزارهای سنتی و قدیمی مانند توپ و زنجیر، به سلاح‌های مدرن و خطرناک‌تر نظیر تیر، بمب و موشک منتقل شده‌ایم. این تغییر نشان‌دهنده افزایش قدرت تخریبی و خطرناک شدن جنگ‌ها و درگیری‌ها در دنیای امروز است.