گنجور

شمارهٔ ۱۴ - راز تیموری

یک آشوب عظیمی اندرین گیتی به دست آید
ز سوزش خاک در شیون ز دودش مصر مست آید
چو دود از مصر برخیزد به خشک و تر درآمیزد
به ملک روم یعنی در زمین خور نشست آید
چنان بارد به سر هر تازه چرخی راز چرخ آتش
که از پستی به بالا خیزد از بالا به پست آید
قصاص از حق شود پیدا بلای ایزد از بالا
به فرق انگلیس و روس و هر باطل زمست آید
چو ریزد انگلیس و روس در ایران پس از چندی
خدیوان را ز نو بر مسند شاهی نشست آید
به هر هفته یکی دعوی کند شاهی و جمعی را
به کشتن می‌دهد چون از برای بند و بست آید
به زیر پای خود گسترده دامی از عزاداری
بپیچد پای بسیاری که چون ماهی به شست آید
چو شد بیدار از ایشان برزخ شمر بن ذی الجوشن
عجایب نظم نادر حکمی از ایران به دست آید
چنین آوازه از شاه خراسان است در گیتی
هر آن کس دید گفت این فتنه از آن چشم مست آید
سفیدی خوانده تیمور از ورق وین کارها بی‌شک
چنین خواهد شدن در حکم یزدان کی شکست آید

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یک آشوب عظیمی اندرین گیتی به دست آید
ز سوزش خاک در شیون ز دودش مصر مست آید
هوش مصنوعی: در این دنیا، وقتی خاک به شدت می‌سوزد و به خاطر این سوختن صدا و هیاهویی بلند برمی‌خیزد، باعث می‌شود که مصر در نتیجه این دود و آتش حالت مستی پیدا کند.
چو دود از مصر برخیزد به خشک و تر درآمیزد
به ملک روم یعنی در زمین خور نشست آید
هوش مصنوعی: وقتی که دود از سرزمین مصر بلند شود، هم خشک و هم تر در هم می‌آمیزند و به سرزمین روم می‌روند، یعنی در زمین خورشید غروب می‌کند.
چنان بارد به سر هر تازه چرخی راز چرخ آتش
که از پستی به بالا خیزد از بالا به پست آید
هوش مصنوعی: چنان که هر باران تازه‌ای به زمین می‌افتد و آتش از پایین به بالا می‌رود، انسان نیز می‌تواند از وضعیت‌های پایین به سمت بالا برود و برعکس. یعنی توفیق و موفقیت می‌تواند از هر نقطه‌ای آغاز شود و به هر سمتی برود.
قصاص از حق شود پیدا بلای ایزد از بالا
به فرق انگلیس و روس و هر باطل زمست آید
هوش مصنوعی: قصاص به حق نمایان می‌شود و بلای خداوند از بالا بر سر انگلیس و روس و هر باطل می‌آید.
چو ریزد انگلیس و روس در ایران پس از چندی
خدیوان را ز نو بر مسند شاهی نشست آید
هوش مصنوعی: زمانی که انگلیس و روسیه به ایران حمله کنند، پس از مدتی، دوباره افراد قدرتمند و سران کشور بر مسند سلطنت خواهند نشست.
به هر هفته یکی دعوی کند شاهی و جمعی را
به کشتن می‌دهد چون از برای بند و بست آید
هوش مصنوعی: هر هفته یک پادشاه دعوی جدیدی مطرح می‌کند و برخی را به قتل می‌فرستد، هنگامی که مسئله‌ای برای بررسی و حل پیش می‌آید.
به زیر پای خود گسترده دامی از عزاداری
بپیچد پای بسیاری که چون ماهی به شست آید
هوش مصنوعی: زیر پای خود، دام افکنده‌ای که بسیاری را در غم و اندوه گرفتار می‌کند، مانند ماهی‌های شسته که به دام می‌افتند.
چو شد بیدار از ایشان برزخ شمر بن ذی الجوشن
عجایب نظم نادر حکمی از ایران به دست آید
هوش مصنوعی: هنگامی که او از آن‌ها بیدار شود، در برزخ کمی عجایب و نظم نادری به دست خواهد آمد که حکمی از ایران را رقم می‌زند.
چنین آوازه از شاه خراسان است در گیتی
هر آن کس دید گفت این فتنه از آن چشم مست آید
هوش مصنوعی: آوازه‌ای که از پادشاه خراسان در دنیا پیچیده، این است که هر کسی که آن را ببیند، می‌گوید این زیبایی و فتنه از آن چشمان مبهوت او برمی‌خیزد.
سفیدی خوانده تیمور از ورق وین کارها بی‌شک
چنین خواهد شدن در حکم یزدان کی شکست آید
هوش مصنوعی: تیمور در این ورق، با سفیدی و روشنی یاد شده، و بی‌شک در این امور، آنچه که در اداره‌ی جهان خواهد شد، همانند حکم خداوند است و هیچ چیز نمی‌تواند آن را متوقف کند.