گنجور

بخش ۴۰ - در تفسیر این آیت که انا عرضنا الامانة علی السموات و الارض و الجبال فابین ان یحملنها و اشفقن منها و حملها الانسان انه کان ظلوماً جهولا

آن امانت که گفت در قرآن
حاملش شد ز جاهلی انسان
آن امانت بدان که امر خداست
هرکه پذرفت امر را والاست
وانکه مهمل گذاشت ماند جهول
همچو دیوان رودبسوی سفول
آدمی را چو کرد حق مختار
قادرش آفرید در همه کار
میتواند سوی صلاح شدن
میتواند قرین فسق بدن
بر بد و نیک چونکه قادر شد
زان سبب قابل اوامر شد
غیر انسان نبود قابل آن
از جماد و نبات و از حیوان
از زمین و سماء و از خورشید
از مه و از بروج و از ناهید
هر یکی را خدای کاری داد
غیر انسان کش اختیاری داد
گر نگه دارد آن امانت را
بیند اندر خود او دیانت را
در خود او عرش و هم سمابیند
عرش چه نور کبریا بیند
دل تو هست همچو آئینه
پاک و صافی نهفته در سینه
نیک و بد را در او ببینی تو
پس ز جان هر دمش گزینی تو
نبود آن صور ز دل خالی
بر مثال نقوش در قالی
پس تو محتاج کس چرا باشی
با تو است آن به هر کجا باشی
همچنین عشق شمس دین را شیخ
روز و شب مینمود پیدا شیخ

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن امانت که گفت در قرآن
حاملش شد ز جاهلی انسان
هوش مصنوعی: آن امانتی که قرآن درباره‌اش صحبت کرد، بر دوش انسانی گذاشته شد که از جهالت رهایی یافته است.
آن امانت بدان که امر خداست
هرکه پذرفت امر را والاست
هوش مصنوعی: آن امانتی که درباره‌اش صحبت می‌کنیم، دستور خداوند است و هر کسی که این دستور را بپذیرد، انسان بزرگی است.
وانکه مهمل گذاشت ماند جهول
همچو دیوان رودبسوی سفول
هوش مصنوعی: کسی که بی‌توجهی کرد و تلاش نکرد، مانند کسی است که در جهل و نادانی می‌ماند و به سمت پستی و سقوط می‌رود.
آدمی را چو کرد حق مختار
قادرش آفرید در همه کار
هوش مصنوعی: انسان از سوی خداوند مختار و توانا آفریده شده است تا در تمام امور خود تصمیم بگیرد و اختیار داشته باشد.
میتواند سوی صلاح شدن
میتواند قرین فسق بدن
هوش مصنوعی: انسان ممکن است به سمت نیکی و درستی برود، یا ممکن است به گناه و فساد دچار شود.
بر بد و نیک چونکه قادر شد
زان سبب قابل اوامر شد
هوش مصنوعی: چون بر انجام کارهای خوب و بد توانایی پیدا شد، بنابراین انسان قادر به اطاعت از دستورات می‌شود.
غیر انسان نبود قابل آن
از جماد و نبات و از حیوان
هوش مصنوعی: هیچ چیز جز انسان شایسته و توانایی درک و فهم نیست؛ نه اشیا بی‌جان، نه گیاهان و نه حیوانات.
از زمین و سماء و از خورشید
از مه و از بروج و از ناهید
هوش مصنوعی: از زمین و آسمان، از خورشید و مه، و همچنین از برج‌ها و سیاره ناهید.
هر یکی را خدای کاری داد
غیر انسان کش اختیاری داد
هوش مصنوعی: هر موجودی را خدای خاص خود، وظیفه و کاری معین عطا کرده است، اما تنها انسان را به اختیار خود واگذار کرده است که خود تصمیم بگیرد.
گر نگه دارد آن امانت را
بیند اندر خود او دیانت را
هوش مصنوعی: اگر او بتواند آن امانت را نگه دارد، در درون خود صداقت و ایمان را خواهد دید.
در خود او عرش و هم سمابیند
عرش چه نور کبریا بیند
هوش مصنوعی: در وجود او هم مقام بلند و سلطنت است و هم آسمان. او عرش را می‌بیند، ولی آنچه می‌بیند، نور عظمت و بزرگی است.
دل تو هست همچو آئینه
پاک و صافی نهفته در سینه
هوش مصنوعی: دل تو مانند یک آئینه صاف و بدون خدشه است که در سینه‌ات پنهان شده است.
نیک و بد را در او ببینی تو
پس ز جان هر دمش گزینی تو
هوش مصنوعی: خوبی‌ها و بدی‌ها را در او مشاهده می‌کنی، بنابراین هر لحظه از جان خود او را انتخاب می‌کنی.
نبود آن صور ز دل خالی
بر مثال نقوش در قالی
هوش مصنوعی: اگر آن تصاویر و احساسات در دل نباشند، مانند نقوشی می‌مانند که بر روی قالی نقش بسته‌اند و هیچ جلوه و تاثیری ندارند.
پس تو محتاج کس چرا باشی
با تو است آن به هر کجا باشی
هوش مصنوعی: تو چرا به کسی نیاز داشته باشی، وقتی هر جا که باشی، آنچه که لازم داری با توست.
همچنین عشق شمس دین را شیخ
روز و شب مینمود پیدا شیخ
هوش مصنوعی: عشق شمس دین به شیخ، در طول روز و شب به وضوح نشان می‌داد.