گنجور

شمارهٔ ۱ - در ستایش یکی از حاکمان شرع

ای داده سپهر شرع را نور
از پرتو رأی عالم آرا
ناهید ز مطربی کشد دست
گر نهی تو بر فلک نهد پا
از دست تو کلک معجز آثار
هم خاصیت عصای موسا
دمساز کلام جان فزایت
با معجزه دم مسیحا
از تقویت شریعت تو
متقن همه جا بنای تقوا
از حکم توچرخ کی کشد سر
او راست مگر دو سر چو جوزا
از تهمت نقص و وصمت عیب
حکم تو چو ذات تو مبرا
از نسبت پستی و تنزل
طبع تو چو قدر تو معرا
در ضابطه مسائل نحو
آن نظم که کرده طبعت انشا
کس در عرب و عجم نظیرش
نشنیده به هیچ نحو از انحا
تا نظم ترا ز بر کند چرخ
برداشته سبحه ثریا
افتاده مرا قضیه‌ای چند
اندوه نتیجهٔ قضایا
دردست فقیر کم بضاعت
بود اندکی از متاع دنیا
آنرا به مکاریی سپردم
او رفته کنون به راه عقبا
صادق نفسان گواه حالند
در صدق چو صبح بلکه افزا
مگذار که این متاع بی‌قدر
تاراج شود چو خوان یغما

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای داده سپهر شرع را نور
از پرتو رأی عالم آرا
هوش مصنوعی: ای که آسمان برای دین نور را از روشنی اندیشه عالم بخشیده است.
ناهید ز مطربی کشد دست
گر نهی تو بر فلک نهد پا
هوش مصنوعی: اگر ناهید، یعنی سیاره زهره، با نواختن موسیقی دست بردارد، تو نیز می‌توانی با قدرت خود بر آسمان تأثیر بگذاری و بر آن پا نگذاری.
از دست تو کلک معجز آثار
هم خاصیت عصای موسا
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که اثرات شگفت‌انگیز و معجزه‌آسا به خاطر ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص تو است، به گونه‌ای که می‌توان آن را با عصای موسی که قدرت‌های شگفتی داشت، مقایسه کرد. به عبارتی دیگر، تاثیرات تو به قدری قوی و شگفت‌انگیز است که آنها را می‌توان همسطح معجزات دانست.
دمساز کلام جان فزایت
با معجزه دم مسیحا
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف کلامی می‌پردازد که جان و روح را زنده می‌کند و همچون معجزه‌ای از دم مسیح، تأثیر عمیقی بر زندگی انسان دارد.
از تقویت شریعت تو
متقن همه جا بنای تقوا
هوش مصنوعی: بر اساس محکم‌سازی قوانین دین، در همه جا پایه‌های پرهیزگاری استوار می‌شود.
از حکم توچرخ کی کشد سر
او راست مگر دو سر چو جوزا
هوش مصنوعی: در اینجا می‌گوید که آیا می‌تواند کسی بر خلاف اراده و فرمان تو، راهی پیش بگیرد و سرش را راست کند، مگر اینکه او دو سمت مختلف داشته باشد مانند ستاره‌های جوزا که هر کدام در جهتی می‌روند. به نوعی، این بیانگر ناتوانی در مقاومت در برابر سرنوشت و قدرتی است که در حال حاکمیت است.
از تهمت نقص و وصمت عیب
حکم تو چو ذات تو مبرا
هوش مصنوعی: از بدگویی‌ها و عیب‌جویی‌ها در امان هستی و مثل ذات خودت، پاک و خالی از هرگونه نقص هستی.
از نسبت پستی و تنزل
طبع تو چو قدر تو معرا
هوش مصنوعی: اگر ویژگی‌های نیکو و باارزش تو را با جنبه‌های پایین‌تر و ناپسند خود مقایسه کنیم، تفاوت تو با آن‌ها نمایان می‌شود و تو به‌خوبی مشخص خواهی شد.
در ضابطه مسائل نحو
آن نظم که کرده طبعت انشا
هوش مصنوعی: در قوانین دستوری زبان، آن ترتیبی که طبیعت به خودی خود ایجاد کرده است.
کس در عرب و عجم نظیرش
نشنیده به هیچ نحو از انحا
هوش مصنوعی: هیچ کس در میان عرب و عجم نمونه‌ای همچون او را نشنیده و هیچ‌گونه شباهتی به او وجود ندارد.
تا نظم ترا ز بر کند چرخ
برداشته سبحه ثریا
هوش مصنوعی: چرخ زمان به سرعت در حال حرکت است و وقتی نظم تو را برهم می‌زند، مانند دانه‌های تسبیح ثریا از هم می‌پاشد.
افتاده مرا قضیه‌ای چند
اندوه نتیجهٔ قضایا
هوش مصنوعی: من درگیر چند اتفاق ناراحت‌کننده هستم که نتیجه‌اش تبدیل به غم شده است.
دردست فقیر کم بضاعت
بود اندکی از متاع دنیا
هوش مصنوعی: در دستان فردی فقیر که وضع مالی خوبی ندارد، تنها مقدار کمی از دارایی‌های دنیوی وجود داشت.
آنرا به مکاریی سپردم
او رفته کنون به راه عقبا
هوش مصنوعی: من آن را به شخصی مکاری سپردم و حالا او به راهی رفته که به مقصدی دیگر منتهی می‌شود.
صادق نفسان گواه حالند
در صدق چو صبح بلکه افزا
هوش مصنوعی: نفسان راستین بر حقیقت حال گواهی می‌دهند، مانند صبح که همواره فزونی و روشنی دارد.
مگذار که این متاع بی‌قدر
تاراج شود چو خوان یغما
هوش مصنوعی: این اجازه را نده که این چیز بی‌ارزش مورد سرقت قرار گیرد، مانند سفره‌ای که تنها برای یک تاراج است.