بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین
.
اگر معروف و عارف ذاتِ پاک است/چه سودا بر سر این مشتِ خاک است؟
معروف که معروف است، عارف هم از خود چیزی ندارد، هر چه دارد از آنِ معروف است، پس عارف را جز وجود مجازی و مظهری چیزی نیست، و وجود حقیقی از آنِ معروف است، لذا شناسایی از او و به اوست و عارف او را به او می‌شناسد، و نسبت شناسایی صورتاً و مجازاً به عارف داده می‌شود، و او سبحانه خود این نسبت را به عارف می‌دهد، نه آن که خود به کناری برود و شناسایی مستقلاً به عارف تحقق پیدا کند.

هشتمین پرسش

در صورت اتحاد عارف و معروف، سعی و اجتهاد انسان برای کسب معرفت برای چیست؟

414   اگر معروف و عارف ذات پاک است     چه سودا در سر این مشت خاک است؟

مراد از مشت خاک، انسان است. در ابیات قبل توضیح داده شد که مقام عرفان در بین موجودات فقط برای انسان میسر است. چون انسان است که جامع جمیع اسماء و صفات الهی گشته است. حال در این سؤال سایل می پرسد، اگر عارف و معروف یکی است و آن نیز جز ذات پاک احدیت نیست در این صورت چه سودا و عشقی در سر انسان وجود دارد.