هر کسی را ز لبت خشک تمنایی هست
من خود این بخت ندارم که زبانم باشد
آقا معنی این بیت چی می شه؟

اجرای ساز و آواز این غزل توسط هنرمندان بی همتای رادیو گلها و در برنامه شماره 261 برگ سبز با آوای استاد شجریان

@جعفر مرتضوی: خشک تمنا= تمنای اندک و ناچبز. دبگزان آرزوی بوسه ای اندک از لب تو دارند ولی من بی اقبال حتی یاری و زبان گفتن این آرزو را هم ندارم.

گر تو را خاطر ما نیست، خیالت بفرست..

در قیامت چو سر از خاک لحد بردارم
گرد سودای تو بر دامن جانم باشد
در آن جهان تا که از خاک گور سر بر کنم خواهی دید گرد و غبار خاک کوی عشق تو بر دامن جانم نشسته است (جان خو گرفته به ریزگردهای عشق تو و در گور هم دمی بی تو نبودم)

هر کسی را ز لبت خشک تمنایی هست
من خود این بخت ندارم که زبانم باشد
خشک تمنا یعنی سخن و درخواست خشک و سرد
سخنی که از روی گرمی و دلبستگی نباشد مانند متلک هایی که به دختران میگویند
هر کسی ولو با متلک و نه دلباختگی بوسه از لب گرمت میخواهد ولی من دلباخته دلسوخته بخت گفتنش را هم ندارم

خشک تمنا یعنی همان ناچیز یا نقد با به زبان امروزی ها میگن کاش پرداخت کن، در محاوره ات استان فارس گاهی در وزن کردن ترازو میگن چربک شده یعنی بیشتر از وزنی که خواستی یا میخشکه یعنی مقلا اگر قرار بوده هزار گرم بده نهصد گرم داده، وانگهی طرف به جایی دعوت کباب یا بساط میشه میگه من نمیرسم یا نمی تونم بیام خشکه بده یعنی سهم منو از گوشت یا سوژه نقد بده ببرم البته با اجازه اساتید همان ناچیز که دوستمان فرمود درسته بعلاوه دست به نقد

وزن : فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فع لن )بحر رمل مثمن مخبون اصلم)

غزل شماره ۱۹۵

۱_از تو دل بر نکنم تادل و جانم باشد 

می برم جور تو تا وسع و توانم باشد 

جور بردن : ستم کشیدن، تحمل ظلم و جور کردن/وسع:تاب و طاقت/کنایه: دل بر کندن (چشم پوشی و رها کردن، ترک دلبستگی کردن).دل و جان داشتن ( شهامت و تاب داشتن، زنده بودن)

معنی بیت اول: تا آن زمان که دل و جانی در من هست، از تو دل بر نمی دارم و تا زمانی که طاقت و توانایی داشته باشم، جور تو را تحمل خواهم کرد. 

۲_گر نوازی ،چه سعادت به از این خواهم یافت؟

ور کشی زار ،چه دولت به از آنم باشد؟

زار کشتن: به زاری و خواری و عجز کشتن/دولت:بخت و اقبال، سعادت و نیکبختی 

معنی بیت دوم:اگر مرا مورد لطف و نواخت خویش قرار دهی،کدام خوشبختی با آن توان برابری دارد؟و چه بخت و اقبالی از این برتر که به دست تو کشته شوم؟

۳_چون مرا عشق تو از هر چه جهان باز استد

چه غم از سرزنش هر که جهانم باشد

باز ایستادن از چیزی:منع و بی رغبت کردن از چیزی/هر که جهانم باشد:هر کسی در جهان مرا باشد، هر که در جهان هست مرا باشد. 

معنی بیت سوم : از آن جایی که عشق تو مرا به هر چه در دنیا وجود دارد بی علاقه ساخت، دیگر چرا از ملامت تمام کسانی که در جهان می زی اند، غمی به دل راه دهم‌؟

۴_تیغ قهر ار تو زنی قوت روحم گردد

جام زهر ار تو دهی قوت روانم باشد

تشبیه : قهر به تیغ (اضافه‌ تشبیهی)/جناس ناقص و زاید : قوت ، قوت 

معنی بیت چهارم: اگر تو از سر خشم به رویم تیغ کشی، آن عمل موجب نیرو بخشی روانم خواهد شد و اگر تو جام زهر به دستم دهی، آن را چونان غذای روح می نوشم.

۵_در قیامت چو سر از خاک لحد بردارم

گرد سودای تو بر دامن جانم باشد

لحد : گور /سودا :عشق (غزل ۲۰ بیت اول )/تشبیه:سودا به گرد (اضافه‌ تشبیهی )/استعاره مکنیه: دامن جان / کنایه : گرد سودا بر دامن نشستن (آلوده و گرفتار عشق شدن )

معنی بیت پنجم :در روز قیامت وقتی که سر از خاک گور بر دارم ،خواهی دید که جانم غباری از عشق تو بر دامن دارد.

۶_گر تو را خاطر ما نیست خیالت بفرست

تا شبی محرم اسرار نهانم باشد

خاطر : فکر و اندیشه، دل/خیال: تصورچیزی در ذهن هنگامی که در پیش چشم نباشد ،تصویر معشوق./کنایه : خاطر به کسی داشتن ( در فکر کسی بودن ، عاشق و دوستدار کسی شدن )

معنی بیت ششم : اگر چیزی از ما در خاطرت نیست ، خیالت را به جانب ما روانه ساز تا یک شبی محرم رازهای پنهانی من باشد .

۷_هر کسی را ز لبت خشک تمنایی هست

من خود این بخت ندارم که زبانم باش

بخت : اقبال و سعادت /کنایه : خشک تمنا ( آرزوی باطل و بیهوده)

معنی بیت هفتم: هر کسی آرزوی بیهوده ی کام گرفتن از لبت را دارد ، اما من آن قدر سعادت مند نیستم که بتوانم این آرزو را بر زبانم جاری سازم .

۸_جان برافشانم اگر سعدی خویشم خوانی

سر این دارم اگر طالع آنم باشد

طالع :بر آینده و طلوع کننده ، بخت و اقبال /کنایه : جان بر افشاندن( جان نثار کردن و جانبازی نمودن )سر چیزی داشتن (قصد و توجه به امری داشتن )

معنی بیت هشتم : اگر مرا سعدی خود بدانی و بخوانی ، به شکرانه این موهبت جان نثار خواهم کرد. من در اندیشه ی نثار جان هستم، اگر بخت آن را داشته باشم که مرا سعدی خود بدانی .

منبع : شرح غزلهای سعدی 

دکتر محمدرضا برزگر خالقی 

دکتر تورج عقدایی 

سعدی : به چه کار آیدت ز گُل طبقی ؟

از گلستان ِ ما بِبَر طبقی 

شاد و تندرست باشید ..

گر تو را خاطر ما نیست خیالت بفرست

تا شبی محرم اسرارنهانم باشد،،،

به به، به به👌👌👍 روحت شاد سعدی جان

وچه خوشابصعادتت که قرنها بعد تو خاک پاکتان را ارج مینهیم و استادانی مانند استاد شجریان شعر وغزلت  را

دراجرای برگ سبز 261 باهمراهی استادان ورزنده حسن ناهید 

با نوای آسمانی شان بگوش فلک رسانیدند همه کائنات را به وجد آورد دست مریزاد 💗💗💞💞💐💐💯💯💛💛💚

گفت دلدار که سعدی چه متاع آوردی؟

 این روان است وغزلهای روانم باشد